Από τη Γιώτα Δημητριάδη

Στο «Σχολείο γυναικών», ο Μολιέρος έβαλε στο στόχαστρο την ηθική και κοινωνική υποκρισία της εποχής του, παίρνοντας θέση σ' ένα καυτό ζήτημα της εποχής του, τη δημιουργία οικογένειας. Το θέμα του έργου δεν είναι άλλο από το ζήτημα του γάμου και ιδιαίτερα της επιλογής συζύγου.

Ο μεγάλος κωμικός προκάλεσε σκάνδαλο, λοιδορώντας τις κρατούσες αντιλήψεις, που αναγνώριζαν μόνο στον άνδρα (πατέρα ή σύζυγο), το αποκλειστικό δικαίωμα της επιλογής. Στο έργο του ο Γάλλος συγγραφέας τονίζει μέσα από τα κωμικά επεισόδια ότι κανένα απομονωμένο μοναστήρι, καμιά ηθικοπλαστική εκπαίδευση και καμιά απαγόρευση ή περιορισμός δεν μπορούν να σταματήσουν την ελεύθερη βούληση.

Η υπόθεση είναι απλή: Ο Αρνόλφο, ένα γεροντοπαλίκαρο που θέλει να παντρευτεί αλλά τρέμει στην ιδέα ότι θα τον απατήσει η γυναίκα του. Φοβικός και μισογύνης υιοθετεί ένα τετράχρονο κορίτσι, φροντίζοντας να μεγαλώσει μέσα στη θρησκοληψία και στον τρόμο της αμαρτίας, ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή εκείνος, ήσυχος να το παντρευτεί. Η ζωή, όμως, του χαλάει όλα τα σχέδια. Η Αγνή, τρομοκρατημένη από τον αυστηρό και απόμακρο κηδεμόνα της, θα ερωτευτεί τον πρώτο νεαρό, που θα γνωρίσει, τον Οράτιο. Εκείνος θα καταφέρει να την «ξυπνήσει». Η κοπέλα επαναστατεί και ακολουθεί την έρωτά της.

 Το έργο ανέβηκε το 1663 με τον ίδιο τον Μολιέρο στον ρόλο του Αρνόλφου και ξεσήκωσε θύελλες στη συντηρητική κοινωνία της εποχής του. Είναι η πρώτη από τις κωμωδίες του, όπου το κλασικό πρότυπο του εξαπατηθέντος συζύγου (σύνηθες θέμα στα έργα του Μολιέρου), αποκτά τραγικό ύφος μέσα από τη μοναξιά του ανθρώπου που κατατρύχεται από ιδεοληψίες, εμμονές και έναν βαθύ ναρκισσιστικό πυρήνα.

Ο Έκτορας Λυγίζος επιλέγει το συγκεκριμένο έργο, που έχει στιγματίσει με τη σκηνοθεσία του ο Λευτέρης Βογιατζής (2004), αναλαμβάνοντας τον ρόλο του Αρνόλφο, με την Αγγελική Παπούλια (Αγνή) και τον Νίκο Κουρή (Οράτιο). Ο τελευταίος βρέθηκε και ανάμεσα στο κοινό της παράστασης.

Ο σκηνοθέτης, έχοντας ως βάση του τη σπουδαία μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη, που είχε δουλευτεί πρώτη φορά για εκείνη την παράσταση στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, πριν 17 χρόνια. Η παράστασή του Λυγίζου υπηρετεί αλλά και εμπνέεται από αυτή την έμμετρη λυρική και ποιητική απόδοση του μολιερικού έργου.

Μεγάλη επιτυχία του σκηνοθέτη είναι ο τρόπος με τον οποίο ο λόγος των ηθοποιών άλλες φορές πηγάζει και άλλες εκπορεύεται από τη μουσική και το γενικότερο ηχητικό περιβάλλον. Μια εξαιρετική δουλειά του The Boy -που είναι παρών στη σκηνή καθόλη τη διάρκεια της παράστασης- και ερμηνεύει τον ρόλο του Ανρίκ.

Οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν από νταϊρέδες και ζίλες μέχρι σαξόφωνα και τρομπέτες με εξαιρετική επιτυχία. Ο ίδιος ο Έκτορας Λυγίζος, απολαυστικός στον ρόλο του Αρνόλφου, με μια μπακέτα ανά χείρας, έδινε το σύνθημα για την κάθε σκηνή.

Τα κωμικά επεισόδια της παράστασης μοιάζουν περισσότερο κοντά στην κομέντια ντελ άρτε και τη φάρσα της εποχής του Μολιέρου που δύσκολα αγγίζει τον σημερινό θεατή.

Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι είδαμε μια καλοκουρδισμένη παράσταση, με όραμα και δουλειά συνόλου αλλά όχι μια κωμωδία. Η παράσταση δεν είχε γέλιο, είχε χιούμορ και μάλιστα έξυπνο χιούμορ, αποφεύγοντας τους σκοπέλους της υπερβολής.

Σε ρόλους του αντίθετου φύλου, η Ευαγγελία Καρακατσάνη και ο Γιάννης Κλίνης δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό επί σκηνής, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά ότι έχουμε πολλά να περιμένουμε από αυτούς. Μια σκηνοθετική επιλογή που καυτηριάζει το φύλο ως κοινωνική κατασκευή. 

Με εντυπωσιακή σκηνική ενέργεια και όλα τα εκφραστικά της μέσα σε εγρήγορση, η Σοφία Κόκκαλη πείθει στον ρόλο της παιδούλας Αγνής.

Πολύ καλοί και οι νεότεροι της παράστασης Άρης Μπαλής και Κωνασταντίνος Ζωγράφος. Στη σκηνή του Χώρου Δ της Πειραιώς 260, και η Εύα Βλασσοπούλου, εδώ και χρόνια βοηθός σκηνοθέτη του Έκτορα Λυγίζου.

Αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής ήταν το εντυπωσιακό σκηνικό της Κλειώς  Μπομπότη-αυτή τη φορά βοήθησε στην εξέλιξη της δράσης σ’ αντίθεση με το «Σώσε»- φωτισμένο ατμοσφαιρικά από τον Δημήτρη Κασιμάτη. Ένα τεράστιο χωνί ή εσωτερικό μουσικού οργάνου που έβριθε συμβολισμών και πάνω στο οποίο ισορροπούσαν μοναδικά οι ηθοποιοί, εκμεταλλευόμενοι κάθε του πτυχή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εμφάνιση της Αγνής με ροζ φόντο που παραπέμπει τόσο στην κοριτσίστικη αθωότητα όσο και στο αιδοίο.

 Συνολικά, έχοντας παρακολουθήσει όλες τις δουλειές του Έκτορα Λυγίζου, τολμώ να πω ότι ήταν η καλύτερή του παράσταση, με τον ίδιο απολαυστικό στον πρωταγωνιστικό ρόλο και όλο τον θίασο δουλεμένο στις λεπτομέρειες. Ευχής έργον θα ήταν να έχει και συνέχεια.

Παραμένει δε εντυπωσιακό, αποδεικνύοντας τη σπουδαιότητα του κλασικού έργου του Μολιέρου, το γεγονός ότι μια ιστορία γυναικείας καταπίεσης του 17ου αιώνα είναι εκκωφαντικά παρούσα στα χρόνια μιας υποτιθέμενης εξέλιξης, με τις  γυναικοκτονίες να δείχνουν ότι μάλλον «Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ, Κεμάλ».

φωτογραφίες: Michalis Kloukinas

«Το σχολείο των γυναικών» παρουσιάστηκε στην Πειραιώς 260, Χώρος Δ από τις 17 έως τις 20 Ιουλίου 

«"Τι σου αρέσει;"

Αυτή η ερώτηση αρκεί αν θέλεις να γνωρίσεις κάποιον σε λίγα λεπτά.

Σε εμάς αρέσουν η περιέργεια, η απόλαυση, η έκπληξη, η Αθήνα, οι πόλεις, η αδρεναλίνη, η γνώση, η απόκλιση, η δουλειά, η μνήμη, το παρόν, η έμπνευση, οι ιστορίες, οι σχέσεις.

Μας αρέσει να πυροδοτούμε συζητήσεις για τα σημαντικά που δεν είναι αυτονόητα, για τη δημοκρατία, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη.

Οι κοινές μας λέξεις είναι η σύνδεσή μας» Μ' αυτά τα λόγια η Αφροδίτη Παναγιωτάκου δίνει το στίγμα για την φετινή σεζόν στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Εμεις ξεχωρίσαμε το θεατρικό πρόγραμμα και σας το παρουσιάζουμε. 

Το άκρως ενδιαφέρον ρεπερτόριο που περιλαμβάνει αμιγώς παραγωγές της Στέγης με Έλληνες δημιουργούς και σκηνοθέτες ( Έκτορα Λυγίζο, Μαρία Πανουριά, Δημήτρης Ξανθόπουλος) αλλά και συμπαραγωγές και συνεργασίες με ιστορικά θέατρα της Ευρώπης όπως η Volksbühne του Βερολίνου,το Εθνικό Θέατρο Βαλλονίας από τις Βρυξέλλες, το São Luiz Teatro Municipal της Λισσαβόνας, Comédie de Genève από την Ελβετία , Ruhrtriennale από τη Γερμανία, Théâtre National de Bretagne (Ρεν), HAU (Βερολίνο), Munchner Kammerspiele (Μόναχο), Teatr Polski w Podziemiu από την Πολωνία.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2018

Tο Σώσε του Michael Frayn

Σκηνοθεσία: Έκτορας Λυγίζος

10 έως 21 Οκτωβρίου 2018 | Κεντρική Σκηνή | 20:30

Σε ένα επιβλητικό σκηνικό-ανθρώπινη κυψέλη, που βουίζει από τις προσβολές και τις παρεξηγήσεις, οι ηθοποιοί ξεχνούν τα λόγια τους, ο σκηνοθέτης ωρύεται, τα κοστούμια ξηλώνονται, ενώ οι σαρδέλες, τα τσεκούρια και οι ανθοδέσμες βρίσκονται πάντα στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή...  Καλώς ήρθατε στα παρασκήνια μιας θεατρικής παράστασης: εκεί όπου κάθε προσπάθεια εκλογίκευσης ακυρώνεται. Εκεί όπου τα σκοτεινά ένστικτα αναδύονται και οι ρόλοι, σαν ζόμπι, καταβροχθίζουν τους ηθοποιούς.

«Μπαίνουμε απ’ τις πόρτες – βγαίνουμε απ’ τις πόρτες. Τι είναι η φάρσα; Αυτό. Τι είναι το θέατρο; Αυτό. Και η ζωή, δηλαδή, τι είναι; Αυτό.» Αυτά ακούμε στο Το Σώσε (1982) του Μάικλ Φρέιν. Πέντε χρόνια μετά το Room Service, ο Έκτορας Λυγίζος επιστρέφει στη Στέγη, σκηνοθετεί και, ταυτόχρονα, παίζει τον ρόλο του σκηνοθέτη στην κλασική βρετανική φάρσα που μας βάζει μέσα στα παρασκήνια ενός θεάτρου, καλώντας μας να αναρωτηθούμε: «Τι γίνεται όταν όλα πάνε στραβά;». Μια παράσταση με ιλιγγιώδεις ρυθμούς από έναν σκηνοθέτη που μας προειδοποιεί: «Το παρασκήνιο, ο κατεξοχήν χώρος της καταστροφής και του χάους, καταλαμβάνει εδώ τη σκηνή. Επεκτατικό και αδηφάγο…»

Μετάφραση, Διασκευή & Σκηνοθεσία: Έκτορας Λυγίζος | Σκηνικό: Κλειώ Μπομπότη |

Κοστούμια: Άλκηστη Μάμαλη | Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης | Συνεργασία στην κίνηση – σωματική προετοιμασία: Χαρά Κότσαλη | Σχεδιασμός μακιγιάζ και μαλλιών: Ιωάννα Λυγίζου | Σχεδιασμός Ήχου: Brian Coon | Βοηθός Σκηνοθέτη: Εύα Βλασσοπούλου |

Βοηθός Σκηνογράφου: Ελένη Αηδόνη | Βοηθός Eνδυματολόγου: Αλεξάνδρα Γιαννακανδροπούλου | Κατασκευή Σκηνικού: Παναγιώτης Λαζαρίδης | Κατασκευή γυναικείων κοστουμιών: Ελένη Κομνηνού | Κατασκευή ανδρικών κοστουμιών: Γιώργος Παρλιάρος | Διεύθυνση Παραγωγής: Ηλέκτρα Αρζιμάνογλου |Εκτέλεση Παραγωγής: Grasshopper

Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Παίζουν: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Μιχάλης Κίμωνας, Γιάννης Κλίνης, Σοφία Κόκκαλη, Έμιλυ Κολιανδρή, Έκτορας Λυγίζος, Άννα Μάσχα, Άρης Μπαλής, Αρετή Σεϊνταρίδου

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2018

The Factory

Omar Abusaada – Mohammad Al Attar

8 έως 11 Νοεμβρίου 2018 | Κεντρική Σκηνή | 20:30

Αν ο πόλεμος είναι ένα εργοστάσιο, τι παράγει; Αίμα; Καταστροφή; Ή μήπως πλούτο και εξουσία; Ο σκηνοθέτης Ομάρ Αμπουσαάντα και ο συγγραφέας Μοχάμαντ Αλ Άταρ αποκαλύπτουν την κρυμμένη διάσταση του πολέμου στη Συρία ερευνώντας μια πραγματική ιστορία: Το 2010, παραμονές της Αραβικής Άνοιξης, στα βόρεια σύνορα της χώρας εγκαινιάζεται ένα εργοστάσιο τσιμέντου, γαλλικών συμφερόντων, που αποτελούσε μια από τις μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις στη χώρα.

Το ξέσπασμα της λαϊκής εξέγερσης κατά του καθεστώτος Άσαντ και η κορύφωσή της σε αιματηρή σύγκρουση θα ορίσει δραματικά το μέλλον της Συρίας· αλλά η επιχείρηση θα εξακολουθήσει να λειτουργεί με κάθε κόστος...

Οι δύο Σύριοι δημιουργοί –που συνεχίζουν να μεταφέρουν με ποιητικούς όρους την κατάσταση απόλυτης διάλυσης στην οποία έχει περιέλθει η Συρία– επανέρχονται στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση με μια αφήγηση από το επίκεντρο των συρράξεων.

Ηθοποιοί από τη Δαμασκό ανεβαίνουν στη σκηνή και αναμεταδίδουν το χρονικό του σκοτεινού επιχειρηματικού παιχνιδιού, με φόντο μια διαλυμένη χώρα.

Σκηνοθεσία: Omar Abusaada | Κείμενο: Mohammad Al Attar | Σχεδιασμός Σκηνικών & Κοστουμιών: Bissane Al Charif | Βίντεο: Rami Farah, Samer Ajouri | Φωτισμοί: Denise Potiatz | Βοηθός Σκηνοθέτη: Amer Okdeh | Σχεδιασμός Μασκών: Mohamad Omran

Με τους: Lina Murad, Ramzi Choukair, Saed Al Ghefari, Mustafa Kur και

Saleh Katbeh (μουσικός)

Συμπαραγωγή: Ruhrtiennale με την Volksbühne Berlin

Ευχαριστίες: NGO Sherpa & Marie-Laure Guislain, ECCHR & Claire Tixeire, Jobran Khanji, Muhannad Al Ibrahim, Mohammed Al Hariri, Matthieu Fauroux και Aron Lund για την πολύτιμη βοήθειά τους, κατά τη διάρκεια της έρευνας για τη δημιουργία αυτής της παραγωγής.

Bubble Jam

Daniel Wetzel (Rimini Protokoll)

24 Νοεμβρίου 2018  έως 21 Απριλίου 2019 | Εφηβική Σκηνή

«Ποιος βρίσκεται στην άλλη άκρη του Internet και τι διαδραματίζεται όταν επικοινωνούμε μαζί του online;» Θέτοντας αυτήν την ερώτηση, ο Daniel Wetzel, ιδρυτικό μέλος της διεθνώς καταξιωμένης ομάδας Rimini Protokoll, στήνει μια παράσταση για τους συνομηλίκους του YouTube, για εκείνους που χρησιμοποιούν το Messenger, το Viber και το WhatsApp, για την πρώτη γενιά ιθαγενών του διαδικτύου.

Όπως συμβαίνει συνήθως στο θέατρο, συναντιόμαστε όλοι στον ίδιο χώρο. Η σκηνή, όμως, εδώ έχει μετατραπεί σε κώδικα. Το “Bubble Jam”, διαδραστικό παιχνίδι και πείραμα με τον εαυτό μας, μας καλεί να λειτουργήσουμε ως μέλη ενός cloud που αναζητά τα όριά του. Πώς λαμβάνονται οι κοινές αποφάσεις; Τι συμβαίνει όταν οι αλγόριθμοι μπαίνουν στη μέση; Ποιοι ή τι, τέλος πάντως, είναι εκείνα στα οποία κάνουμε “like” και “follow”; Ποιοι, τελικά, είμαστε όλοι εμείς και τι ακριβώς κάνουμε εδώ πέρα; Η φετινή εφηβική παράσταση της Στέγης παίζεται online. 60 θεατές, 60 smartphones, ένα cloud, μια διαφορετική παράσταση-πείραμα κάθε φορά

Σύλληψη και Σκηνοθεσία: Daniel Wetzel | Συγγραφή: Daniel Wetzel, Γιώργος Παναγιωτάκης, Νικόλας Χανακούλας | Χώρος: Διδώ Γκόγκου | Φωτισμοί: Guy Στεφάνου | Σχεδιασμός και υλοποίηση του συστήματος λογισμικού, Γραφικά: Δημήτρης Τράκας (ViRA) | Σχεδιασμός και προγραμματισμός ήχου: Λάμπρος Πηγούνης | Επεξεργασία κειμένου: Ανδρέας Ανδρέου, Κωστής Καπιδάκης

Συμπαραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση και Rimini Apparat

Στην παράσταση γίνεται χρήση τεχνολογίας που έχει αναπτυχθεί για το πρότζεκτ των Rimini Protokoll, “Dreaming Collectives. Tapping Sheep”, γραμμένο από τον Daniel Wetzel και την Ιωάννα Βαλσαμίδου.

Ithaca, our Odyssey 1

Christiane Jatahy

29 Νοεμβρίου έως 2 Δεκεμβρίου 2018 | Κεντρική Σκηνή | 20:30

Συμπαραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση

Ένα κύμα «σκάει» στα ρηχά της Στέγης. Η θάλασσα της Ιθάκης πλημμυρίζει την Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Ο Οδυσσέας, η Πηνελόπη και η Καλυψώ επιπλέουν στα νερά της. Ένας αρχαίος μύθος ή μια είδηση για την προσφυγική κρίση; Η Βραζιλιάνα σκηνοθέτρια Κριστιάν Ζαταΐ τοποθετεί έναν μεγεθυντικό φακό μύθου πάνω στη σύγχρονη πραγματικότητα. Κατασκευάζει έναν παράλληλο με το δικό μας κόσμο –συγχρόνως, παρόν και παρελθόν– που αντανακλά την οδύσσεια της επιστροφής στην πατρίδα.

Η Κριστιάν Ζαταΐ  τοποθετεί τη δική της Ιθάκη σε δύο νησιά, την Ωγυγία της Καλυψούς και την Ιθάκη της Πηνελόπης, και στη θάλασσα ανάμεσά τους. Το νερό γίνεται μνημείο του ταξιδιού και η «Οδύσσεια» ένα αιώνιο τραγούδι. Σαν Σειρήνα, η Ζαταΐ τραγουδά για την οδύνη της εξορίας, τον νόστο για την πατρική γη και την αγάπη που επιζεί σε καιρούς αναμονής.

Συνεργάτιδα του Odéon-Théâtre de l’Europe και της Comédie-Française, έχει κατακτήσει το κοινό της Γαλλίας με το πολυμεσικό θέατρό της. Η γλώσσα της, ένα σύμπλεγμα σκηνικής λειτουργίας, ψηφιακής και κινηματογραφικής απεικόνισης, τροφοδοτεί και το “Ithaca”.

Εμπνευσμένο από το έργο του Ομήρου

Δραματουργία, Σκηνογραφία & Σκηνοθεσία: Christiane Jatahy | Καλλιτεχνική Συνεργασία, Φωτισμοί & Σκηνογραφία: Thomas Walgrave | Συνεργασία στη Σκηνογραφία: Marcelo Lipiani | Καλλιτεχνική Συνεργασία: Henrique Mariano | Σχεδιασμός Ήχου: Alex Fostier | Φωτογράφος:  Paulo Camacho | Κοστούμια: Siegrid Petit-Imbert, Géraldine Ingremeau | Βίντεο: Julio Parente | Βοηθός Σκηνοθέτη & Μετάφραση: Marcus Borja

Παίζουν: Karim Bel Kacem, Julia Bernat, Cédric Eeckhout, Stella Rabello, Matthieu Sampeur, Isabel Teixeira

Κατασκευή σκηνικού: το εργαστήριο διακόσμησης του Odeon - Théâtre de l'Europe και η ομάδα του Odeon - Théâtre de l'Europe

Πρεμιέρα: Ateliers Berthier, Odéon-Théâtre de l'Europe, Μάρτιος 2018

Θερμές ευχαριστίες στους Kais Razouk, Godrat Arai και Nazeeh Alsahuyny που μοιράστηκαν μαζί μας μέρη της δικής τους οδύσσειας.

Παραγωγή: Odéon–Théâtre de l'Europe (Παρίσι)

Συμπαραγωγή: Théâtre National Wallonie (Βρυξέλλες), São Luiz Teatro Municipal Λισαβόνα), Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Comédie de Genève (Γενεύη), Ruhrtriennale (Γερμανία)

Με την υποστήριξη: Centquatre (Παρίσι)

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2018

Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ; του Edward Albee

Σκηνοθεσία: Μαρία Πανουργιά

12 έως 23 Δεκεμβρίου 2018 | Μικρή Σκηνή | 21:00

Δύο ζευγάρια ξενυχτούν, καταναλώνοντας άφθονο αλκοόλ. Το πάρτι ξεκινά. Τα συναισθήματα καιροφυλακτούν, έτοιμα να πυρπολήσουν την ιερότητα του ζεύγους, την καρδιά του δυτικού πολιτισμού. Η γνώση χρησιμοποιείται ως όπλο εξουδετέρωσης του άλλου. Στη ζούγκλα του σαλονιού ο ένας στήνει παγίδες στον άλλο, περιμένοντας το θύμα του να πιαστεί.

Η Μαρία Πανουργιά σκηνοθετεί το θρυλικό αμερικανικό έργο χωρίς ψευδαισθήσεις, τοποθετώντας το σε ένα «ταριχευμένο» αστικό σαλόνι και αφήνει το ραδιόφωνο ανοιχτό. Δεν την ενδιαφέρει μόνο η νοσηρότητα των σχέσεων, αλλά συνολικά η εποχή του έργου, την οποία κλείνει εντός του, σαν χρονοκάψουλα, το «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;»Κι ενώ ο φόνος ενός παιδιού έρχεται στην επιφάνεια, η Μαρία Πανουργιά μας καλεί να δούμε το έργο με το οποίο ο Άλμπι τάραξε το κοινό των 60s σαν ένα «ζωντανό μουσείο» αλλοτινών συμπεριφορών.

Μετάφραση: Τζένη Μαστοράκη | Σκηνοθεσία: Μαρία Πανουργιά | Σύμβουλος Δραματουργίας: Τάσος Κουκουτάς | Σκηνογραφία: Πουλχερία Τζόβα | Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη | Σχεδιασμός Φωτισμών: Ελίζα Αλεξανδροπούλου | Επιμέλεια Κίνησης: Ζωή Χατζηαντωνίου | Μουσική και Ήχος: Blaine L. Reininger | Βοηθός Σκηνοθέτη: Ράνια Καπετανάκη | Βοηθός Ενδυματολόγου: Κέλλυ Παπαδοπούλου

Παίζουν: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης (George), Λένα Κιτσοπούλου (Martha), Γιάννης Παπαδόπουλος (Nick), Στέλλα Βογιατζάκη (Hunny)

Εκτέλεση παραγωγής: Ελένη Κοσσυφίδου / Blackbird production

Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Crash Park: Η ζωή ενός νησιού

Σκηνοθεσία: Philippe Quesne

28 έως 30 Δεκεμβρίου 2018 | Κεντρική Σκηνή  | 20:30

Συμπαραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση

Μια μυστηριώδης νήσος αναδύεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Γύρω μας, ο ωκεανός. Τα πάντα εδώ είναι πιθανά. Μπορεί να συντριβούν αεροπλάνα, να αναδυθούν γοργόνες και τέρατα, να συγκροτηθούν καινούριες πολιτείες, να γεννηθούν νέοι μύθοι και θρύλοι.

Δύο χρόνια μετά τη Μελαγχολία των δράκων, με την οποία συστήθηκε στο ελληνικό κοινό, ο Φιλίπ Κεν επιστρέφει στη Στέγη με την πιο πρόσφατη παραγωγή του, όπου μπλέκει την ομηρική «Οδύσσεια» με το τηλεοπτικό “Lost”, τον Ιούλιο Βερν με το μιούζικαλ και την εξορία με την ουτοπία.

Μανιώδης συλλέκτης εντόμων από τα παιδικά του χρόνια και με παρελθόν στις εικαστικές τέχνες και τη σκηνογραφία, ο Φιλίπ Κεν δημιουργεί πάντα θαυμαστά θεατρικά οικοσυστήματα. Όπως δηλώνει ο ίδιος: «Για τη σύλληψη μιας παράστασής μου, συχνά σκέφτομαι τοπία ή οποιονδήποτε μικρόκοσμο όπου μπορώ να εμβαπτίσω τους ηθοποιούς μου, ένα μέρος στο οποίο εκείνοι πρέπει, πάση θυσία, να καταστήσουν δυνατή τη ζωή». Με αυτήν τη λογική, στο Crash Park («Πάρκο συντριβής»), όλα συμβαίνουν από πέντε ηθοποιούς και τρεις μουσικούς, γύρω από την κομμένη ουρά ενός φλεγόμενου αεροπλάνου, καρφωμένου σε ένα ερημονήσι.

Σύλληψη, Σκηνοθεσία & Σκηνογραφία: Philippe Quesne | Βοηθός: François-Xavier Rouyer | Συνεργασία στη Δραματουργία: Camille Louis | Διεύθυνση Σκηνής: Marc Chevillon | Τεχνικός Σκηνής: Joachim Fosset | Διεύθυνση Ήχου: Samuel Gutman

| Φωτισμοί: Thomas Laigle, Michaël Nodin | Συνεργασία στα Κοστούμια: Corine Petitpierre | Κατασκευή Σκηνικών & Εξαρτημάτων: Ateliers Nanterre-Amandiers

Παραγωγή: Nanterre-Amandiers

Έργο για 7 περφόρμερ: Isabelle Angotti, Charles Dumay, Léo Gobin, Yulka Hokama

Sébastien Jacobs, Thomas Suire, Gaëtan Vourc'h

Με υποστήριξη από το Fondation d’entreprise Hermès programme “New Settings”

Συμπαραγωγή: Théâtre National de Bretagne (Ρεν), HAU (Βερολίνο), Munchner Kammerspiele (Μόναχο),

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2019

Τρεις Αδερφές του Άντον Τσέχοφ

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ξανθόπουλος

16 έως 27 Ιανουαρίου 2019 | Κεντρική Σκηνή | 20:30

Καμιά Μόσχα δεν θα μας σώσει. Πώς πρέπει να ζούμε; Κανείς δεν ξέρει. Ο Τσέχοφ, γράφοντας τις Τρεις Αδερφές σαν μια κωμωδία για τις προσδοκίες, προτείνει κάτι αντιδραστικό: ας ζούμε χωρίς φαντασιώσεις, μόνο με δράση. 117 χρόνια αργότερα, υπάρχουν ακόμα λόγοι για να το θυμόμαστε.

Ξεχάστε τη Μόσχα και την προεπαναστατική Ρωσία. Ο Δημήτρης Ξανθόπουλος ανεβάζει τις Τρεις Αδερφές (1901) με την πίστη ότι όλοι οι τόποι και όλες οι εποχές βρίσκονται πάνω σε ένα ρήγμα, σε μια κατάσταση διαρκούς αναταραχής. Διατηρεί, ωστόσο, το στρατιωτικό περιβάλλον της επαρχιακής κωμόπολης στο οποίο έχουν εγκλωβιστεί οι τρεις κόρες και ο μοναχογιός ενός νεκρού πια στρατηγού. Όλοι τους έχουν τον διακαή πόθο να επιστρέψουν στην εξιδανικευμένη πόλη των παιδικών τους χρόνων. Αδυνατούν, όμως, να κάνουν κάτι για αυτό.

Όπως επισημαίνει ο σκηνοθέτης: «Βαλτώνουν σε μια κατάσταση αδράνειας, στη φαντασίωση κάποιας “ζωής” σε κάποια “Μόσχα”. Παγιδευμένοι στον εαυτό τους, χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα. Έξω από τους τοίχους του σπιτιού τους, συντρίβονται. Αυτή η αναμέτρηση με το έξω γίνεται το κέντρο της παράστασης. Αυτή η αναμέτρηση είναι και η ιστορία του καθενός μας. Η αγωνία να βρούμε τη θέση μας σε έναν κόσμο στον οποίο ήρθαμε ξαφνικά, χωρίς λόγο και αιτία.»

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ξανθόπουλος | Σκηνικά & Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου | Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας | Μουσική: Αλέξης Καλοφωλιάς

Παίζουν: Άρης Αρμαγανίδης, Γιώργος Βαλαής, Μαντώ Γιαννίκου, Καλλιόπη Κανελλοπούλου Στάμου, Άρης Μπαλής, Αντώνης Μυριαγκός, Βασίλης Καραμπούλας, Αγγελική Παπαθεμελή, Θοδωρής Σκυφτούλης, Γιώργος Στάμου, Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου, Γιώργος Φριντζήλας

Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Η Δίκη

Kristian Lupa

6 έως 10 Μαρτίου 2019 | Κεντρική Σκηνή | 20:30

Συμπαραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση

Ηθοποιοί απολύονται, σκηνοθέτες αποχωρούν, πολυαναμενόμενες παραστάσεις λογοκρίνονται, το θέατρο παρακμάζει. Μια υπερσυντηρητική κυβέρνηση απομακρύνει τον καλλιτεχνικό διευθυντή ενός ιστορικού θεάτρου και στη θέση του επιβάλλει έναν άλλον, της αρεσκείας της.

Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις δεν είναι συμπτωματική. Η «Δίκη» του Κάφκα διαδραματίζεται με ανατριχιαστικό τρόπο στη σημερινή Πολωνία. Και ο Κρίστιαν Λούπα –θύμα των πρακτικών που έπληξαν το ιστορικό Teatr Polski του Βρότσλαβ– καταφεύγει στην προφητική δυστοπία που απηχεί τον παράλογο κόσμο μας. «Είμαι εγώ. Είμαστε εμείς. Εμείς είμαστε οι συλληφθέντες.» Η κραυγή του Πολωνού σκηνοθέτη για τα φαινόμενα λογοκρισίας που πληθαίνουν στην πατρίδα του κορυφώνεται σε μια πεντάωρη παράσταση, η οποία συνιστά υπαρξιακή εμπειρία. Μαύρες ταινίες σφραγίζουν τα στόματα των δεκαεπτά πρωταγωνιστών του, που καταγγέλλουν την καταπάτηση της ελευθερίας έκφρασης, την κρατική διαφθορά, τη συντριβή του πολίτη σε μια καφκική χώρα.

Ο εφιάλτης του Γιόζεφ Κ., που συλλαμβάνεται από τις καθεστωτικές υπηρεσίες, γίνεται ακαριαία ο εφιάλτης του Teatr Polski, του Κρίστιαν Λούπα, της Πολωνίας, της Ευρώπης.

Σκηνοθεσία, Διασκευή, Σκηνογραφία & Σχεδιασμός Φωτισμών: Krystian Lupa | Κοστούμια: Piotr Skiba | Μουσική: Bogumił Misala | Βίντεο & Συνεργάτης Φωτισμών: Bartosz Nalazek | Animations: Kamil Polak | Μακιγιάζ & Κομμώσεις: Monika Kaleta

Παίζουν: Bożena Baranowska, Bartosz Bielenia / Maciej Charyton, Małgorzata Gorol, Anna Ilczuk, Mikołaj Jodliński, Andrzej Kłak, Dariusz Maj, Michał Opaliński, Marcin Pempuś, Halina Rasiakówna, Piotr Skiba, Ewa Skibińska, Adam Szczyszczaj, Andrzej Szeremeta, Wojciech Ziemiański, Marta Zięba, Ewelina Żak

Επικεφαλής Παραγωγής: Nowy Teatr

Παραγωγή: Studio teatrgaleria (Βαρσοβία), Teatr Powszechny (Βαρσοβία), TR Warszawa (Βαρσοβία), Le Quai Centre Dramatique National Angers Pays de la Loire (Ανζέρ)

Συμπαραγωγή: Kunstenfestivaldesarts (Βρυξέλλες), Printemps des Comédiens (Μονπελιέ), Odéon-Théâtre de l’Europe (Παρίσι), Festival d’Automne (Παρίσι), La Filature, Scène nationale (Μυλούζ), Théâtre du Nord (Λιλ), La rose des vents - Scène nationale Lille Métropole Villeneuve-d’Ascq (Λιλ), HELLERAU - Europäisches Zentrum der Künste (Δρέσδη), Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Εταίρος: Teatr Polski w Podziemiu

Συγχρηματοδότηση από: Miasto Stołeczne Warszawa

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

Θέατρο για εφήβους - Εκπαίδευση

Onassis Youth Festival

19 έως 21 Απριλίου 2019 | Μικρή Σκηνή

«Και τώρα, έχω μία ιδέα» είπε ο Αριστοτέλης Ωνάσης λίγο προτού εγκαταλείψει την εργασία του στο Μπουένος Άιρες, όπου δούλευε ως νυχτερινός τηλεφωνητής…

Στη Στέγη, οι ιδέες βρίσκουν το σπίτι τους και οι έφηβοι το φεστιβάλ τους. Για τρεις ώρες την εβδομάδα, μέσα σε μια φρενίτιδα παραγωγής ιδεών, αυτοσχεδιασμών, ασκήσεων και εντατικών προβών με σημαντικούς Έλληνες σκηνοθέτες, οι μαθητές δημιουργούν το πιο αναζωογονητικό θεατρικό φεστιβάλ. Φέτος, πηγή έμπνευσης θα αποτελέσει το τρίγωνο, Αλεξάνδρεια-Αθήνα-Βηρυτός, τρεις συναρπαστικές, ανήσυχες πόλεις με πλούσιο πολιτισμό και ιστορία.

Μέσα από την επαφή με πραγματικές ιστορίες των κατοίκων, από απομνημονεύματα, ντοκουμέντα, ιστορικά τεκμήρια, λογοτεχνικά και θεατρικά έργα, αλλά και προσωπικές συνεντεύξεις, οι μαθητές επιλέγουν τα ερεθίσματα που τους συγκινούν και οι ιδέες τους γίνονται παραστάσεις που πλημμυρίζουν την Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Γιατί οι μαθητές, με τις πρωτότυπες ιδέες τους, είναι οι μεγάλοι, υπέρλαμπροι πρωταγωνιστές του Onassis Youth Festival.

Συντονισμός & Καλλιτεχνική επίβλεψη: Μυρτώ Λάβδα

Συνεργάτες του Φεστιβάλ: Άρης Λάσκος & Αναστασία Γιαννάκη, Ομάδα Ντουθ (Βάσια Ατταριάν & Μυρτώ Μακρίδη), 4Frontal (Θανάσης Ζερίτης & Αριστέα Σταφυλαράκη), Cheek-Bones (Στέφανος Αχιλλέως & Αγγέλικα Σταυροπούλου), Γιώργος Ζώης, Μάρθα Μπουζιούρη, Κωνσταντίνος Ντέλλας κ.ά.

Οι «Βάκχες» είναι το κύκνειο άσμα του Ευριπίδη. Γράφτηκαν ενώ ο ποιητής βρισκόταν στη Μακεδονία το 407 π.Χ. και παρουσιάστηκαν από το γιο του στην Αθήνα το 405 π.Χ., αφότου ο ίδιος είχε πεθάνει.

Στις «Βάκχες» κεντρικός ήρωας είναι ο θεός Διόνυσος. Αυτό είναι μοναδικό γεγονός για όλη την τραγική δημιουργία της εποχής εκείνης. Είναι η μοναδική τραγωδία, από όσες έχουν διασωθεί τουλάχιστον, στην οποία τραγικός ήρωας δεν είναι κάποιος θνητός. Αυτό υποσκάπτει τα ίδια τα θεμέλια της τραγικής φόρμας, καθώς σε ένα θεό τίποτα δεν μπορεί να φέρει οριστική τραγική κατάληξη. Ένας θεός δεν πεθαίνει, δεν νικιέται οριστικά, δεν μπορεί να υποφέρει όσα η ανθρώπινη ύπαρξη. Έτσι δεν μπορεί να οδηγήσει και το κοινό σε μια τραγική ταύτιση με τον ίδιο.

Είναι ίσως το μόνο έργο του Ευριπίδη στο οποίο το κέντρο της αφήγησης δεν είναι μια ιστορία, μια δράση, μια ενδιαφέρουσα πλοκή αλλά η διαρκής μεταμόρφωση κάθε ήρωα. Επιπλέον, ο Ευριπίδης, που ιστορικά ολοκληρώνει την τραγική ποίηση του 5ου αιώνα π.Χ. στην Αθήνα, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για το ξεπέρασμα της τραγικής φόρμας με το να επικεντρωθεί στη γραμμική αφήγηση των γεγονότων. Έτσι μετέθεσε το σκηνικό βάρος από την τραγικότητα των ηρώων στην «περιπέτεια».

Ίσως αυτό το στοιχείο να είχε ως βάση η σκηνοθετική ματιά του Έκτορα Λυγίζου που μας παρέδωσε μια παράσταση κατά βάση αφηγηματική, η οποία δεν στερούνταν πρωτοτυπίας, έμπνευσης και σκληρής δουλειάς συνόλου υποκριτών με σπάνιο σκηνικό τάλαντο.

Οι οκτώ ηθοποιοί ξετυλίγουν στο κοίλον της Επιδαύρου τρεις μοβ κυλίνδρους ‒ διόλου τυχαία η επιλογή του χρώματος, που στη συνέχεια με τους φωτισμούς (φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης) γίνεται καφέ, όταν με τα σώματα των ηθοποιών μοιάζει με τον κορμό του δέντρου, από όπου η Αγαύη θα κατασπαράξει σαν άλλη Μήδεια το γιο της Πενθέα. Τα κοστούμια τους σαν προβιές ζώων ή σύγχρονα ταγάρια αποκολλώνται από το σώμα μαζί με κάποια σιδερένια εξαρτήματα. Έτσι όποιος ήρωας πιστεύει στο θεό μεταμορφώνεται ακόμα και εξωτερικά, ντύνεται στα λευκά και τα μικρά σίδερα που κατρακυλούν στο υφασμάτινο δάπεδο μοιάζουν σαν ραβδάκια νεράιδας σύγχρονου παραμυθιού που τον ακούμπησαν και τον προσηλύτισαν στη νέα θρησκεία του Βάκχου (σκηνικό-κοστούμια: Κλειώ Μπομπότη).

Ο Διόνυσος του Αργύρη Πανταζάρα έχει έντονη την ανθρώπινη διάσταση αποκρύπτοντας τη θεϊκή. Ο λόγος του είναι καθαρός, με μια φυσική ροή. Οι κινήσεις του ελάχιστες, κυρίως με τα χέρια, καθώς σαν ταχυδακτυλουργός προσπαθεί να μαγέψει το κοινό του. Δεν μοιάζει να πέφτει βαρύς πάνω στους ανθρώπους και να τους συνθλίβει. Περισσότερο η μορφή του θυμίζει πνεύμα.

Οι Ανέζα Παπαδοπούλου και Χρήστος Στέργιογλου είναι ένα εκπληκτικό δίδυμο ως Κάδμος και Τειρεσίας. Η σκηνική εμπειρία τους αλλά και η χημεία που έχουν χαρίζει ένα απολαυστικό αποτέλεσμα με κωμικές πινελιές.

Η Μαρία Πρωτόπαππα παρουσιάζει έναν αποφασιστικό Πενθέα, με τη δυναμική της παρουσία να γεμίζει την Επίδαυρο που παλεύει να οχυρώσει την πόλη απέναντι στην έλευση της νέας θρησκείας. Τον ίδιο ρόλο θα ερμηνεύσει στη συνέχεια και ο Βασίλης Μαγουλιώτης με μια αφοπλιστική απόγνωση που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον, όταν η κατάσταση με τις Βακχίδες θα έχει πια ξεφύγει από τον έλεγχο, αλλά και ο ίδιος ο σκηνοθέτης.

Εντυπωσιακοί επίσης η Ανθή Ευστρατιάδου και ο Άρης Μπαλής ως αγγελιαφόροι που περιγράφουν τα γεγονότα με ένα σώμα και μια φωνή και πραγματικά συνεπαίρνουν.

Αυτό που ξένισε στην παράσταση ήταν η παντελής έλλειψη μουσικής. Ένα από τα βασικά ἡδύσματα («καρυκεύματα») που έλεγε και ο Αριστοτέλης για το αρχαίο δράμα (ο λόγος στη τραγωδία να έχει «ῥυθμὸν καὶ ἁρμονίαν καὶ μέλος»), που κατά τη γνώμη μου θα τροφοδοτούσε σε αρκετά σημεία την αφήγηση.

Η παράσταση του Έκτορα Λυγίζου μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα και μου άρεσε, αλλά θα την εκτιμούσα περισσότερο αν ο σκηνοθέτης ξεκαθάριζε εξαρχής τις προθέσεις του, δηλαδή αν διευκρίνιζε ότι ήταν «βασισμένη στις ‘‘Βάκχες’’ του Ευριπίδη», αφού απουσίαζαν πολλά μέρη της τραγωδίας αλλοιώνοντας σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητά της.

Δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να βιώσει κανείς το μέγεθος της αποτρόπαιης πράξης της Αγαύης αν δεν ακούσει το θρήνο της. Δεν ξέρω πώς μπορεί να κατανοήσει τι σημαίνει «βακχίζομαι», τη μέθη και την ένθεη μανία του Διονύσου, αν δεν δει τις ίδιες τις Βάκχες, το χορό των μαινάδων γυναικών. Δεν ξέρω αν αρκεί απλώς η περιγραφή των ηθοποιών. Αυτά σε ένα πρώτο επίπεδο.

Γιατί από εκεί και πέρα μπορούν να τεθούν πολλά ερωτήματα για το πόσα ουσιαστικά κομμάτια χάνει ο θεατής από έναν ακρωτηριασμένο Ευριπίδη. Θα δώσω ένα παράδειγμα. Το τραγικό στοιχείο στις «Βάκχες» δεν αφορά τα πάθη του Πενθέα, αφορά το θάνατο και την ανάσταση του Διονύσου. Ένας θνητός μπορεί μόνο να πεθάνει. Ο θεός Διόνυσος μπορεί και να αναστηθεί μέσα από τα σκορπισμένα του μέλη. Η υπέρβαση της ίδιας της θνησιγενούς ύπαρξης καθιστά εφικτή την τραγική ενόραση, δηλαδή, ενώ όλοι οι άνθρωποι ποθούν την ολοκληρωτική υπέρβαση, μόνο ένας θεός το καταφέρνει και αυτός πληρώνοντας το στιγμιαίο θάνατό του.

Στην παράσταση του Έκτορα Λυγίζου ο θεός Διόνυσος είχε μια τόσο guest διακριτική παρουσία, που, αλίμονο, αν κανείς μπορέσει έστω και να υποψιαστεί αυτό το στοιχείο.