Από τη Μυρτώ Παπαϊωάννου

Δέκα χρόνια μετά από το πρώτο της ανέβασμα, το πολυσυζητημένο έργο του Γιώργου Χρονά «Γυναίκα της Πάτρας» ανεβαίνει στο Θέατρο Πόλη, σε σκηνοθεσία της Λένας Κιτσοπούλου. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο της πατρινής Πανωραίας έχει και πάλι η Ελένη Κοκκίδου, η οποία το 2010 για την παράσταση αυτή απέσπασε το βραβείο ερμηνείας Κάρολος Κουν.

«Η γυναίκα της Πάτρας» αναφέρεται στην καταγραφή της προσωπικής ιστορίας μιας πόρνης, όπως εκείνη την αφηγήθηκε σε μια σειρά συνεντεύξεων τη δεκαετία του 1980 στον συγγραφέα και ποιητή Γιώργου Χρονά. Εκείνος βασισμένος στα γεγονότα της βιογραφίας αυτής, έφτιαξε έναν θεατρικό μονόλογο για την ζωή της πόρνης Πανωραίας, ένα κείμενο γεμάτο πάθη, λάθη, έντονα συναισθήματα και ζοφερά βιώματα, μιας διόλου συνηθισμένης ζωής. Είναι μια εξομολόγηση σε βάθος, μιας δυναμικής γυναίκας που δεν ντρέπεται να μιλήσει για τις εμπειρίες και τα τραύματά της, δεν φοβάται να τσαλακωθεί, που δεν έχει τίποτα πια να χάσει. Παράλληλα είναι ένα κείμενο που φανερώνει γενικότερα τις συνθήκες ζωής στην επαρχιακή πόλη της Πάτρας της δεκαετίας του ΄50 και του ΄60, προσφέροντάς στους αναγνώστες και στη συνέχεια θεατές, έντονο ενδιαφέρον για την εποχή εκείνη και τα κοινωνικά της συμφραζόμενα, μέσω της βιογραφίας της Πανωραίας. Ο συγγραφέας στο σημείωμά του για το βιβλίο του αναφέρει ότι «Η γυναίκα της Πάτρας, είναι η πιο αληθινή, δηλαδή, γυμνή, ιστορία, που έχουμε διαβάσει, στην ελληνική γλώσσα, από την σταύρωση του Χριστού και τα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη».

Το έργο

Μέσα από έναν χειμαρρώδη μονόλογο, η Πανωραία, μια πόρνη μεγάλης πλέον ηλικίας διηγείται με κάθε λεπτομέρεια την ζωή της, ξεκινώντας από την παιδική της ηλικία, και μεταπηδώντας χρονικά στα γεγονότα που ακολούθησαν ως εκείνη τη στιγμή. Αφηγείται τις σχέσεις της με τους άνδρες, τους συζύγους και τα παιδιά που απέκτησε. Περιγράφει στη όλες τις αιτίες που την ώθησαν στην πορνεία, με βασική παράμετρο την ομορφιά της, που λειτούργησε σύμφωνα με την γνώμη της ευνοϊκά και καταστροφικά συνάμα. Η αφήγησή της είναι ορμητική κι απροκάλυπτη, μια βουτιά στη λαϊκότητα, χωρίς διακριτικότητες κι ευγένειες, σε μια γλώσσα σκληρή, «της πιάτσας».

Η Παράσταση

Η Ελένη Κοκκίδου δεν πήρε τυχαία το βραβείο Κουν για την ερμηνεία της αυτή. Ξεδιπλώνει το ταλέντο της μέσα από ένα ρόλο που χρειάζεται πολύ πάθος κι ένταση. Υποδύεται μια γυναίκα πολύ έμπειρη στη ζωή, γεμάτη πόνους, βάσανα κι έρωτα. Είναι ωμή, αυθεντική κι αφηγείται απίστευτες ιστορίες που δεν θα πίστευε κανείς ότι θα μπορούσαν να είναι αληθινές, αν δεν γνωρίζαμε ότι πρόκειται για βιογραφία. Είναι πληγωμένη κι όμως ακόμα παθιασμένη για τη ζωή. Η Πανωραία εξομολογείται με μεγάλη φυσικότητα αστεία αλλά και τραγικά γεγονότα της ζωής της, πολύ θεατρικά και δραματικά, όχι όμως επιτηδευμένα. Ακολουθεί μεν ένα μοτίβο ομιλίας βαρύ και συχνά επαναλαμβανόμενο, ταιριαστό δε για την ιδιοσυγκρασία και τον τρόπο έκφρασης μιας λαϊκής γυναίκας μαθημένης στην σκληρή ζωή. Η ερμηνεύτρια μέσα από τη φωνή και το τραγούδι της, τις κινήσεις, τις σιωπές και τους αναστεναγμούς της, το γέλιο και τα δάκρυά της αποδίδει άρτια τον χαρακτήρα μιας γυναίκας που έζησε «άσωτα», ταξίδεψε, «έκανε τον έρωτα» όπως έλεγε με αμέτρητους άνδρες, δούλεψε σε δεκάδες δουλειές, αγάπησε και αγαπήθηκε. Φαίνεται ότι είναι ένας ρόλος που η Κοκκίδου έχει μελετήσει κι αγαπήσει. Είναι εκρηκτική, πληθωρική, αυθόρμητη και άμεση. Εναλλάσσει το δράμα με την κωμωδία με αριστοτεχνικό τρόπο. Πρόκειται πράγματι για μια αξιοσημείωτη ερμηνεία η οποία καταφέρνει να ξεχωρίσει και να επιβιώσει παρά την εμφανή σκηνοθετική αστοχία που διαποτίζει ολόκληρη την παράσταση, κι αυτό κάνει το εγχείρημά της περισσότερο δύσκολο αλλά κι αξιέπαινο. Ομολογουμένως και παρά τις φιλότιμες προσπάθειες, το συναίσθημα περνάει δύσκολα στον θεατή, αυτό όμως είναι περισσότερο αποτέλεσμα της σκηνοθετικής προσέγγισης που παίζει σημαίνοντα ρόλο στην αλληλεπίδραση με το κοινό.

Ως προς την σκηνοθετική ματιά της Λένας Κιτσοπούλου ,είναι γεγονός πως στην προσπάθειά του κανείς να πλαισιώσει έναν θεατρικό μονόλογο είναι πιθανόν να στερηθεί του ουσιαστικού νοήματος του έργου και να εστιάσει σε περιττά σκηνοθετικά ευρήματα για να εντυπωσιάσει. Η αρχική εξιστόρηση από την Πανωραία μέσω αλλοίωσης της φωνής υπήρξε από την αρχή κουραστική, χάνοντας λέξεις από την αφήγησή της. Ήταν φανερό ότι κάποιες σκηνοθετικές επιλογές όπως το μετακινούμενο κρεβάτι καθώς μιλούσε η Πανωραία, το αυτοσχέδιο τρέιλερ που τη μετέφερε για λίγα μέτρα, οι άβολες παύσεις και διακοπές έβγαζαν τον θεατή από το κλίμα, δημιουργώντας ένα κλίμα αμηχανίας, που ακόμα κι η Ελένη Κοκκίδου δεν μπορούσε κάθε φορά να εξουδετερώσει με την επιβλητική της παρουσία, γιατί και η ίδια προσπαθούσε να διαχειριστεί όλη αυτή την συνεχόμενη «δραστηριότητα» και παράλληλα να κρατήσει την ερμηνεία της αλώβητη από όλα αυτά. Έτσι το δραματικό στοιχείο του κειμένου δεν εξελίχθηκε έντονα, όχι λόγω της ωμότητας και του ρεαλισμού της αφήγησης, αλλά λόγω διαρκών παρεμβάσεων καθόλη τη διάρκεια της παράστασης, που διέκοπταν ενοχλητικά κι άσκοπα τη ροή του μονόλογου.

Το λιτό σκηνικό της Ελένης Βαρδαβά με τα ελάχιστα έπιπλα ήταν ταιριαστό με το φτωχικό περιβάλλον διαβίωσης της Πανωραίας όπως επίσης και τα κιτς ρούχα και αξεσουάρ της ηρωίδας.

Ένα ενδιαφέρον ψυχογράφημα, μια εξαιρετική ερμηνεία σε μια παράσταση που θα μπορούσε να απογειωθεί κάτω από άλλες συνθήκες.

Λόγω της γειτονιάς μου, του Παλαιού Φαλήρου, η Λωξάντρα είναι μια πολύ οικεία εικόνα. Ως παιδί συναντούσα κομμάτια του χαρακτήρα της Σοφίας Ιορδανίδου στο φούρνο και στο μπακαλίκο, στο ζαχαροπλαστείο, ήταν οι γιαγιάδες  ή μαμάδες συμμαθητών μου.
Όταν διάβασα ότι η “Λωξάντρα” ανεβαίνει στο Θέατρο Βεάκη με την Ελένη Κοκκίδου μια περίεργη αίσθηση μου δημιουργήθηκε: ένα κομμάτι του παλζ μπαίνει στη θέση του. 

Η τηλεοπτική, χαρά-της-ζωής, Βούλα της “Μουρμούρας” θα μεταμορφωθεί σε μια γλυκειά, χαρούμενη, πονεμένη γυναίκα-σύμβολο μιας εποχής. Και φυσικά είναι μια μοναδική ευκαιρία για να γνωρίσω από κοντά μια σπουδαία ηθοποιό που αν και οι περισσότεροι τη μάθαμε μέσα από το γυαλί, εκείνη αναμετριέται με τον εαυτό της και την θεατρική τέχνη από τα μέσα της δεκαετίας του 80 και βγαίνει νικήτρια. 

Συναντηθήκαμε στο θέατρο Ζήνα, εκεί που γίνονται οι πρόβες για την παράσταση που θα ανέβει στο ανακαινισμένο θέατρο Βεάκη στις 7 Νοεμβρίου.
Η συζήτησή μας για μένα ήταν πραγματική απόλαυση γιατί γνώρισα μια πολύ ευγενική, χαρούμενη και ενδιαφέρουσα γυναίκα, και θέλω να το πω για να σας παρασύρω!

Βούλα – Λωξάντρα. Πόσο δρόμο πρέπει να διανύσετε για να πάτε από τον έναν ρόλο στον άλλον;

Πολύ σύντομος. Σβήνεις τον έναν διακόπτη και ανάβεις τον άλλον. Είναι θέμα τεχνικής. Υπάρχουν κοινά στους δύο ρόλους. Είναι δύο πολύ δυνατές προσωπικότητες .Είναι εξωστρεφείς και γυναίκες με εσωτερικό πλούτο.

(θα ξαναγυρίσω στη Λωξάντρα) Τόσος λίγος χρόνος και χρήμα – τόσες πολλές παραστάσεις. Τι λέτε γι’ αυτή τη συνθήκη;

Μικραίνει ο αριθμός των παραστάσεων που θα δουν οι θεατρόφιλοι. Από την άλλη επειδή η κοινωνία που ζούμε είναι πιο πλουραλιστική , δημιουργούνται και καινούργιοι θεατρόφιλοι. Δεν είναι τυχαίο που έχουμε τόσα πολλά θέατρα και πολλά εργα που παίζονται μέσα σ’ αυτά. Μπορεί να έχεις θέατρο που παίζει πέντε έργα τη βδομάδα. Γεγονός είναι ότι δεν προλαβαίνει να μάθει ο κόσμος τις παραστάσεις που παίζονται. Κάθε τι όμως έχει τη θετική και την αρνητική του πλευρά. Είναι σημείο των καιρών. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να εκφραστούν, ιδιαίτερα σε μια εποχή που ζούμε κοσμοϊστορικές αλλαγές. Ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια η αλλαγή  της Ελλάδας είναι τεράστια: από τη θέση της στον κόσμο μέχρι τους ανθρώπους της. Οι άνθρωποι έχουμε αλλάξει πάρα πολύ!

Πώς το εννοείτε αυτό; Πώς το αντιλαμβάνεστε;

Παλιά είχαμε κάποιες τάξεις ανθρώπων, τώρα  είμαστε πια αταξική κοινωνία.  Παλιά είχαμε ιδεολογίες που καθόριζαν τους ανθρώπους. Τώρα δεν υπάρχουν. Καθόριζαν οι ιδεολογίες και τον τρόπο που ζούσαν αλλά και τα καλλιτεχνικά δρώμενα.
Εγώ μεγάλωσα στα κρατικά και στα επιχορηγούμενα θέατρα.  Υπήρχε ένας συγκεκριμένος κόσμος που ξέραμε ότι θα έρθει στις παραστάσεις. Τώρα που δεν υπάρχουν, εκτός από το Θέατρο του Νότου, ή το Πόρτα, το κοινό έχει αλλάξει. Έχει αλλάξει το κοινό κι εχει μπει καινούργιο. Οι άνθρωποι δεν έχουν την ταυτότητα που είχαν πριν. Οι άνρθωποι έχουν αλλάξει, έχουν χάσει έρμα. Είμαστε μια κοινωνία εν εξελίξει, πάνω σε κινούμενη άμμο. Άρα και η έκφραση γίνεται  με διαφορετικό τρόπο και αφορά πολλά διαφορετικά κοινά. Γι’ αυτό και σήμερα είναι «επικίνδυνο» να ανέβει ένα έργο: Δεν ξέρεις πού απευθύνεται. Ποιοι θα έρθουν;  Παλιά ήξερες. Σήμερα δεν ξέρεις. Εγώ την αντιλαμβάνομαι τη διασπορά και την αγωνία των ανθρώπων να κάνουν ομάδες και να εκφραστούν. Η κοινωνία πάει μπροστά. Δεν μας ρωτάει.
Ταυτόχρονα  δεν υπάρχουν θεσμοί και σχεδιασμός από την πολιτεία να δημιουργήσει σχεδιασμό που θα αφορά τις τέχνες. Η τέχνη είναι απαξιωμένο είδος απέναντι στο κράτος. Οι μηδενικές επιχορηγήσεις το μαρτυρούν. Δεν σχεδιάζεται τίποτα για το μέλλον. Άρα δεν μπορείς να εντάξεις τους ανθρώπους μέσα εκεί. Οι καλλιτέχνες είναι στον αέρα.  Από το 1986 που βγήκα στο θέατρο, πρώτη φορά εδώ και πέντε χρόνια νιώθω αυτόν τον διασκορπισμό. Νιώθω ότι είμαστε στον αέρα.

Κι υπάρχει κι άλλη μια πτυχή: Έχουν δημιουργηθεί πολλά μέσα και έχουν αυξηθεί οι δημοσιογράφοι που έχουν την άποψη τους και «στέλνουν» κόσμο στη «χ» παράσταση κι όχι στην «ψ». Δημιουργούν κι αυτοί κοινό.  Παλιά είχαμε τρεις βασικούς κριτικούς που επηρέαζαν τον κόσμο. Τώρα οι επιρροές είναι από το ίντερνετ, μια εκπομπή στην τηλεόραση, και φυσικά ο κόσμος που θα γράψει στο Facebook.

Σας φοβίζει η επιρροή που ασκεί το ίντερνετ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Βλέπω ότι πάμε ολοταχώς σε ένα αμερικάνικο μοντέλο. «Αυτό που πουλάει αυτό θα υπάρχει και τα υπόλοιπα δεν θα υπάρχουν πια».

Έτσι όπως το θέτετε ακούγεται τρομακτικό.

Ε, βέβαια είναι τρομακτικό. Κι εγώ τρομάζω. Έτσι όπως πάει θα επιλέγονται συγκεκριμένοι άνθρωποι που έχουν ένα προφίλ που ταιριάζει σ’ αυτό που θέλουν οι συνεχώς αυξανόμενοι νέοι παραγωγοί στο θέατρο. Και αυτό έχει τη σημασία του. Κάνανε άλλες δουλειές και μπήκανε στο θέατρο γιατί είδανε ότι «υπάρχει ψωμί». Δεν έχουν τη στόφα του παλιού παραγωγού που αγαπούσε το σανίδι, αγαπούσαν τους ηθοποιούς, αγαπούσαν το θέατρο. Οι αδελφοί Τάγαρη που είναι οι παραγωγοί της Λωξάντρας, που είναι από τους παλιούς, μέσα σε αυτή την κρίση πήραν το Θέατρο Βεάκη – που θα ανέβει η παράσταση – και το ανακαινίζουν πλήρως. Είναι παλιάς κοπής παραγωγή. Κι ανακαίνιση είναι αποτέλεσμα όχι μόνο επιχειρηματική κίνηση αλλά επαγγελματική. Παίρνουν αυτό το ρίσκο γιατί αγαπούν αυτό που κάνουν. Ε, αυτού του είδους οι παραγωγοί δεν θα υπάρχουν σε λίγα χρόνια. Θα λένε «ποιος μου τα φέρνει»;  και θα βασιστούν σ’ αυτό. Οπότε αν δεν είσαι μέσα στην «γκάμα» που τα φέρνει θα έχεις τελειώσει ως ηθοποιός. Οι ηθοποιοί δεν έχουμε συνδικαλισμό. Στην Αγγλία τα συνδικάτα των ηθοποιών έχουν δύναμη. Αλλά εκεί έχουν θεσμούς που στηρίζουν την τέχνη, εδώ είπαμε: Δεν έχουμε.

Μια περφόρμανς που αντιμετωπίζει το τραγούδι σαν λόγο θεατρικό. Σαν μια κατάσταση στην οποία μπαίνεις όταν οι λέξεις δεν αρκούν. Γιατί δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος τού αισθήματος, όταν αυτό υπερχειλίζει και χρειάζεται ένα άλλο σύμπαν να το αγκαλιάσει. Εκεί έρχεται και η μουσική και δημιουργείται μια καινούργια πραγματικότητα, που σε αποδεσμεύει από τη σύμβαση της ζωής και γίνεσαι ελεύθερος, εξομολογείσαι τα πάθη σου, τη χαρά σου, τον έρωτά σου...

Κι όταν τελειώσεις, σου έχει αποκαλυφθεί ένας καινούργιος εαυτός. Ένας «άλλος», που έχει συναντηθεί με το βαθύ εγώ, με τις κρυμμένες αλήθειες. Είναι η ίδια η λειτουργία του θεάτρου.

Δεν είναι θαυμαστό το ότι περνάς από το ένα στο άλλο, κάνοντας κάτι πολύ φυσικό, αυτονόητο, αλλά και αναντικατάστατο; Πώς θα ήταν άραγε η ζωή χωρίς αυτό το ταξίδι;

Σου φυλάξαμε μια θέση στη δική μας παράσταση.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Κείμενα - Σύνθεση - Δραματουργία: Ελένη Κοκκιδου, Μάρθα Φριντζήλα.
Σκηνοθεσία: Μάρθα Φριντζήλα
Μουσική επιμέλεια: Παναγιώτης Τσεβάς 
Σκηνικά - Κοστούμια: Ελλη Παπαγεωργακοπούλου
Σχεδιασμός φωτισμών: Περικλής Μαθιέλλης

Βοηθός σκηνοθέτη: Γιώργος Βουρδαμής Μαυρογέννης

Παίζει και τραγουδά η ηθοποιός: Ελένη Κοκκίδου

ΧΩΡΟΣ

Κεντρική Σκηνή

Από 29.01.2018 μέχρι 03.04.2018

ΜΕΡΕΣ / ΩΡΕΣ

Δευτέρα 21:15

Τρίτη 21:15

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

Κανονικό 14€

Φοιτητικό 12€

Ανέργων 10€

 Ο δήμος Αθηναίων – Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού & Νεολαίας και το Φεστιβάλ Αθηνών σας ενημερώνουν, ότι έχει ξεκινήσει η διάθεση των δελτίων εισόδου για την παράσταση «Εθνικός Κήπος» σε σκηνοθεσία Θοδωρή Γκόνη, η οποία θα παρουσιαστεί στον Εθνικό Κήπο από 22 έως 26 Ιουνίου, στις 19:00 με ελεύθερη είσοδο, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Ζήσε τον Κήπο αλλιώς».

Το κοινό μπορεί να προμηθευτεί τα δελτία από τα ταμεία του Φεστιβάλ Αθηνών - Πανεπιστημίου 39, στοά Πεσμαζόγλου,  Δευτέρα – Παρασκευή, 09:00 – 17:00 και Σάββατο, 09:00 – 15:00   

«Εθνικός Κήπος»

«Έτσι τους βλέπω εγώ τους κήπους»

Επίσημα χαρακτηρισμένος ως ιστορικός τόπος, ο Εθνικός (άλλοτε Βασιλικός) Κήπος είναι ένα μάτι του κυκλώνα στο κέντρο της Αθήνας: σημείο νηνεμίας τριγυρισμένο από την ένταση της πόλης, που φέρει μέσα του τη μνήμη και την ιστορία της. Ανάμεσα στα 500 είδη φυτών,  που ήρθαν απ’ όλο τον κόσμο με τη φροντίδα της βασίλισσας Αμαλίας και των βοτανολόγων της, περιμένουν να συναντήσουν τους επισκέπτες μορφές μαρμάρινες, ο Διονύσιος Σολωμός, ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ο Ζαν Μορεάς, ο Καποδίστριας αλλά και ο Ιωάννης Εϋνάρδος, άξια τέκνα μιας Ελλάδας που δεν της έλειψε η φωτισμένη ηγεσία. Ο Θοδωρής Γκόνης προτείνει μια διαδρομή με υλικά κείμενα και ντοκουμέντα αυτών των μόνιμων κατοίκων του Κήπου, των ποιητών, των πολιτικών, των γεωπόνων και των μηχανικών που τον διαμόρφωσαν και της εικοσάχρονης Βαυαρής βασίλισσας που τον ονειρεύτηκε και μας τον χάρισε.

Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης

Δραματουργία: Θοδωρής Γκόνης - Ελένη Στρούλια

Έρευνα: Μάρα Ψάλτη

Κοστούμια: Ματίνα Μέγκλα

Σκηνογραφική επιμέλεια: Ελένη Στρούλια - Ζαΐρα Φαληρέα

Φιλολογικός σύμβουλος: Νάσος Βαγενάς

Βοηθός σκηνοθέτη: Μιχάλης Αγγελίδης

Ηθοποιοί: Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Ελένη Κοκκίδου, Κατερίνα Πατσιάνη, Μυρτώ Γκόνη

Kαι οι μουσικοί: Μιχάλης Καλογεράκης, Παντελής Καλογεράκης

Συμμετέχουν φοιτητές του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών: Μάριος Αρνιώτης, Βάϊος Καμινιώτης, Γιάννης Σιάμπαλιας, Μαρία Σκλαβούνου, Νάσια Τσίγκα, Θέκλα Φλουρή

Περισσότερες… αλλιώτικες πληροφορίες:

τ. 210 52 84 854 | www.opanda.gr & www.zisetonkipo.gr