Από τη Γιώτα Δημητριάδη

«Ο έρωτας ... κανείς δεν ξέφυγε απ’ αυτόν και ούτε θα ξεφύγει, όσο υπάρχει ομορφιά και μάτια που τη βλέπουνε».

Ένα από τα πέντε ακέραια σωζόμενα αρχαία ελληνικά μυθιστορήματα, του οποίου η συγγραφή τοποθετείται χρονικά στο τέλος του 2^ου μ.Χ. αι και στις αρχές του 3^ου  αποτελώντας το μόνο γνωστό έργο του Λόγγου, η ταυτότητα του οποίου παραμένει εν πολλοίς άγνωστη, το «Δάφνις και Χλόη» ήταν το έργο που επέλεξε ο Δημήτρης Μπογδάνος για την πρώτη του σκηνοθεσία στη Μικρή Επίδαυρο.

Η υπόθεση απλή: Δύο μωρά εγκαταλείπονται δίπλα σε στάβλους και δύο βοσκοί αντίστοιχα τα βρίσκουν, τα μεταφέρουν στο σπίτι τους και τα υιοθετούν. Το αγόρι το ονομάζουν Δάφνι και το κορίτσι Χλόη. Τα χρόνια περνούν και τα δύο παιδιά μεγαλώνουν μαζί, εκτρέφοντας τα κοπάδια τους. Ο έρωτας δεν αργεί να έρθει την πρώτη εποχή του μυθιστορήματος, το καλοκαίρι, ακολουθούν περιπέτειες στην αναζήτηση της σεξουαλικότητας και της ολοκλήρωσης της σχέσης, αλλά με τη βοήθεια του Πάνα, του Έρωτα και των Νυμφών όλες λύνονται με αίσιο τέλος. Μέχρι που οι δύο νέοι βρίσκουν τους πραγματικούς τους γονείς κι οδηγούνται σε happy end με τον γάμο τους.

Ο σκηνοθέτης έχει ταυτοποιηθεί, ως ο ρομαντικός του ελληνικού θεάτρου, επιλέγοντας ερωτικές ιστορίες, με πρόσφατο παράδειγμα τον «Ορφέα και την Ευρυδίκη» ή παραμύθια, όπως ο «Μικρός Πρίγκιπας» καταφέρνοντας, πράγματι, παρά τις όποιες αντιρρήσεις να δίνει μια μαγική αίσθηση και να ακροβατεί ανάμεσα στο ρεαλιστικό θέατρο, αλλά και στην ουτοπία και τον συμβολισμό μ’ όλους εκείνους τους οικείους, άγνωστους ή απωθημένους κόσμους να ζωντανεύουν επί σκηνής.

Επομένως και μόνο η ορχήστρα της Μικρής Επιδαύρου με φόντο το υπέροχο λιμανάκι και σκεπή τον ξάστερο ουρανό με τη μερίδα του φεγγαριού, που απέμεινε από την πανσέληνο σε συνδυασμό με τον εφηβικό έρωτα της ιστορίας, είχαν ανεβάσει πολύ υψηλά τον πήχη των προσδοκιών μας.

Και μπορεί η παράσταση του Δημήτρη Μπογδάνου, να είχε αρκετές σκηνοθετικές αρετές και μια ομάδα ταλαντούχων ηθοποιών επί σκηνής, όμως κατά τη γνώμη μου, αναλώθηκε σε ατελείωτα χιλιοειπωμένα ευρήματα οδηγώντας τον θίασο σ’ ένα ατελείωτο ποδοβολητό, μάλλον ασυντόνιστο χωρίς να αξιοποιήσει ολόκληρο το φυσικό τοπίο του σκηνικού. Έτσι, το λυρικό - ποιητικό κομμάτι του κειμένου χάθηκε. Ίσως και λόγω του αποπροσανατολισμού του θεατή από τις εναλλαγές των αφηγητών.

Ο υπέροχος Γιάννης Φέρτης στη συγκεκριμένη παράσταση, έμοιαζε όχι μόνο ακαθοδήγητος αλλά κι εκτός συνόλου. Η παρουσία ενός αφηγητή, που στην ουσία έχει επωμιστεί και τον ρόλο του μεγάλου σε ηλικία Δάφνι, έμοιαζε μάλλον περιττή, καθώς όλα τα αφηγηματικά μέρη είχαν, ήδη, καλυφθεί από την εφταμελή ομάδα των ηθοποιών.

Η Έλλη Πασπαλά, με την υπέροχη φωνή της και την εξαιρετική της άρθρωση, κατάφερε να συγκινήσει ως Νύμφη, αλλά και πάλι η παρουσία της έμοιαζε αμήχανη.

Μεγάλο ατού της παράστασης η παρουσία του καταξιωμένου μουσικού και συνθέτη David Lynch, ο οποίος έχοντας συνεργαστεί και στο παρελθόν με την Έλλη Πασπαλά, δημιούργησε μια σύνθεση, απαλλαγμένη από την ευκολία του αναμενόμενου βουκολικού στοιχείου χωρίς, όμως, σε καμία περίπτωση να το αγνοεί, αντίθετα εμπλουτίζοντάς το με μοντέρνα στοιχεία, ανέδειξε την καθολικότητά του. Ενδιαφέρουσα κι η σκηνική του παρουσία.

Ουσιαστικά όλη τη δράση και τα αφηγηματικά μέρη της παράστασης τα επωμίστηκαν οι νεότεροι του θιάσου: Δημήτρης Μάριζας, Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Δημήτρης Πασσάς, Λυδία Τζανουδάκη, Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη και Σωσώ Χατζημανώλη.

Ηθοποιοί με ταλέντο και νεανική ορμή, κατάφεραν να μεταφέρουν στη σκηνή τη δροσιά και την αθωότητα της εφηβείας ερμηνεύοντας πολλαπλούς ρόλους: από το βασικό ζευγάρι μέχρι τις Νύμφες, τον Πάνα, τον Έρωτα ακόμα και τα ζωντανά, που έβοσκαν οι δύο νέοι.

Υπήρξαν σκηνές, στις οποίες το σύνολο λειτούργησε άψογα (κινησιολογία: Μαριάννα Καβαλλιεράτου) και το αποτέλεσμα κέντρισε την προσοχή και το ενδιαφέρον του θεατή, χαρακτηριστικό παράδειγμα η σκηνή με τον τραγοπόδαρο θεό των ποιμένων και των ποιμνίων Πάνα, όπου με έμπνευση αποδόθηκε τόσο η αποκρουστική του όψη, όσο κι η επιρροή του στη δράση, δικαιολογώντας και την ονοματοδοσία από τον θεό Διόνυσο (Παν: επειδή όλοι οι θεοί ένιωσαν χαρά όταν τον είδαν).

Αντίθετα, τα λεγόμενα inside jocks, φαίνεται μάλλον να περιττεύουν και να διαστρεβλώνουν την ατμόσφαιρα του έργου. Το χιούμορ, στη συγκεκριμένη παράσταση, όχι μόνο δεν λειτούργησε, αλλά γύρισε και μπούμερανγκ κάνοντάς την φλύαρη και συμβάλλοντας κι αυτό στη μεγάλη διάρκειά της. 

Το σκηνικό, που υπογράφει ο ίδιος ο Δημήτρης Μπογδάνος με τα λευκά, πλαστικά λουλούδια, τους καθρέπτες και τις σκάφες, ήταν πολύ όμορφο εικαστικά, αλλά τελείως αταίριαστο με το φυσικό τοπίο της Επιδαύρου.

Καλαίσθητα και λειτουργικά τα λευκά κουστούμια της Βασιλικής Σύρμα. Προσεγμένοι οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη.

Συνολικά, η ιστορία του Δάφνι και της Χλόης, αντί να αναπνεύσει καλύτερα στο βουκολικό και ρομαντικό τοπίο της Επιδαύρου ρουφήχτηκε από το αργολικό κοίλον. Ίσως, τελικά η συγκεκριμένη δουλειά να λειτουργούσε καλύτερα σε κλειστό χώρο. 

Από τη Γιώτα Δημητριάδη

Την πρώτη φορά, που μου κέντρισε την προσοχή με την ερμηνεία του,ο Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης, ήταν στην παράσταση «Στέλλα Βιολάντη», σε σκηνοθεσία Γιώργου Λύρα, στο Θέατρο Δημήτρης Χορν.

Δύο χρόνια, αργότερα, έχοντας απολαύσει το θερμό χειροκρότημα και τα καλύτερα σχόλια για την παράσταση «Ορφέας και Ευριδίκη», θα στεκόταν στην ίδια σκηνή μαζί με τρεις συναδέλφους του, διεκδικώντας το βραβείο Χορν για την καλύτερη ανδρική ερμηνεία νέου ηθοποιού. 

Αυτές τις μέρες, τον βρίσκουμε σε εντατικές πρόβες στο μικρό Θέατρο της Επιδαύρου, όπου μαζί με τους συναδέλφους του, την Παρασκευή (19/7) και το Σάββατο (20/7) θα παρουσιάσουν μια από τις πιο διάσημες κι αρχετυπικές ιστορίες αγάπης όλων των εποχών, το βουκολικό ειδύλλιο «Δάφνις και Χλόη», ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ και το μοναδικό σωζόμενο έργο του Λέσβιου συγγραφέα Λόγγου, για τη ζωή του οποίου γνωρίζουμε ελάχιστα.

Ο ίδιος χαρακτηρίζει το έργο σαν «μια ιστορία αγνή και καθαρή σαν γάργαρο νερό. Σαν τα παραμύθια που ακούγαμε πριν κοιμηθούμε» και τον σκηνοθέτη της παράστασης, Δημήτρη Μπογδάνο, ως έναν «υπέροχο παραμυθά», ο οποίος έχει όμως ένα ελάττωμα... Μας αποκαλύπτει τη δική του αγαπημένη εποχή, αλλά και τον πίνακα που θα ζωγράφιζε για την παράσταση. 

 Από τον «Ορφέα και Ευρυδίκη» στο «Δάφνις και Χλόη». Τι σε γοητεύει στις ερωτικές ιστορίες;

Μιλάμε, φυσικά, για δύο διαφορετικές ερωτικές ιστορίες που έχουν, όμως, ως κοινή συνισταμένη τα εμπόδια και τις αντίξοες συνθήκες με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα τα ζευγάρια, προκειμένου αυτά να ολοκληρωθούν μέσα από τον έρωτα τους.

Κάνουν τα πάντα. Πέφτουν στην άβυσσο του πάθους, καίγονται από τη φλόγα της νιότης τους. Προσπαθούν να ανακαλύψουν από την αρχή το σώμα και τις λέξεις για να αρθρώσουν αυτά που νιώθουν. Να βάλουν σε τάξη το χάος. Αυτή η συνθήκη με γοητεύει και με συγκινεί βαθιά.

Πώς μπορεί μια  ιστορία αγάπης που έγραψε ένας εκ των πρώτων μυθιστοριογράφων του κόσμου, ο Έλληνας Λόγγος, συγγραφέας του 3ου μ.Χ. αιώνα να συγκινήσει σήμερα;

Είναι μια ιστορία αγνή και καθαρή σαν γάργαρο νερό. Σαν τα παραμύθια που ακούγαμε πριν κοιμηθούμε. Ξυπνάει όμορφες μνήμες, παιδικές. Το παιχνίδι στην αλάνα μέχρι να ματώσουν τα γόνατα, το πρώτο ερωτικό σκίρτημα, μια εποχή που δεν γνωρίζαμε τίποτα και θέλαμε να χωρέσουμε μέσα μας τα πάντα. Αυτή η αίσθηση είναι που καθιστά το έργο σύγχρονο κι εμάς έτοιμους να συνομιλήσουμε μαζί του.

Πώς είναι η συνεργασία σου με τον Δημήτρη Μπογδάνο;

Η συνεργασία μου με τον Δημήτρη είναι περισσότερο σχέση ζωής παρά συνθήκη εργασίας. Είναι ένας πολύ δικός μου άνθρωπος, στον οποίον μπορώ να αφεθώ με απόλυτη εμπιστοσύνη και τόσο στη σκηνή, όσο στη ζωή. Δεν θεωρώ, άλλωστε, τυχαίο ότι η  υποψηφιότητά μου στα φετινά βραβεία Χορν ήταν από την κοινή μας παράσταση «Ορφέας και Ευρυδίκη».

Τι σου αρέσει πάνω στην οπτική του;

 Ο Δημήτρης  είναι παραμυθάς,  προσεγγίζει με μεγάλη αγάπη κι ευαισθησία τα έργα με τα οποία καταπιάνεται έχοντας ένα τρομερό προσόν, την υψηλή  αισθητική. Ξέρει να διαμορφώνει όλες τις σκηνικές συνθήκες, ούτως ώστε ο θεατής να γλιστρήσει αβίαστα μέσα σε αυτά. Είναι απίστευτα εργατικός αλλά έχει ένα μειονέκτημα, μιλώντας ως ηθοποιός του, κάνει σπάνια διάλειμμα στην πρόβα!

Στο έργο παρακολουθούμε την εναλλαγή των τεσσάρων εποχών, ενώ κάθε εποχή του χρόνου συμπίπτει και με ένα διαφορετικό κεφάλαιο στον έρωτα των δύο νέων. Σε ποια εποχή θα σε δούμε και ποια εποχή στην πραγματικότητα είναι η πιο ερωτική για σένα.

Οι εποχές επηρεάζουν κι επηρεάζονται άμεσα από την ψυχική διάθεση των ηρώων. Είναι, επίσης, ένα εργαλείο που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να σηματοδοτήσει την αισθητική αλλαγή των ενοτήτων του έργου. Η δική μου παρουσία και των συναδέλφων μου επείγει να είναι έντονη σε κάθε εποχή. Ερωτική εποχή για μένα είναι ο χειμώνας, αγαπάω το κρύο γιατί προκαλεί μια αντίσταση στη έκθεση του γυμνού σώματος.

Από την παράσταση "Ορφέας και Ευριδίκη"

Από αυτήν την ιστορία έχουν εμπνευστεί και πολλοί ζωγράφοι (Μπουρντόν, Κορτόν κ.λ.π). Αν ζωγράφιζες εσύ αυτήν την ιστορία τι θα σχεδίαζες πάνω στον καμβά;

Φρούτα, ένα για κάθε εποχή. Μου θυμίζει κάτι ελαιογραφίες που είχε η γιαγιά μου κρεμασμένες στο μπαλκόνι του σπιτιού της. Απεικόνιζαν φρούτα μέσα σε ένα μπολ

Ήσουν υποψήφιος για το βραβείο Δημήτρης Χορν. Νιώθεις ότι αυτή η υποψηφιότητα βοήθησε την καριέρα σου;

 Ήταν μεγάλη τιμή για μένα η υποψηφιότητα.  Σίγουρα βοηθάει, όμως είναι εξίσου σημαντικό με το να μην σταματάς τη σκληρή δουλειά και το να αγαπάς ολόψυχα και με ειλικρίνεια την τέχνη σου.

Με τους υπόλοιπους υποψηφίους για το Βραβείο Χορν

Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου σε 10 χρόνια;

Δεν μπορώ να τον φανταστώ!

Ο Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Δάφνις και Χλόη» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μπογδάνου που κάνει πρεμιέρα 19 Ιουλίου στο Μικρό Θέατρο Επιδαύρου.

Στην παράσταση παίζουν οι: Γιάννης Φέρτης, Έλλη Πασπαλά, Δημήτρης Μάριζας, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Δημήτρης Πασσάς, Λυδία Τζανουδάκη, Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη, Σωσώ Χατζημανώλη