Από τη Νατάσα Κωνσταντινίδη 

Ένα σύγχρονο βραβευμένο ψυχολογικό θρίλερ (2009) του Χέρμαν Κοχ, «Το Δείπνο», παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και στο Σύγχρονο Θέατρο σε μετάφραση της Κάτιας Σπερελάκη.

Το βιβλίο του Ολλανδού συγγραφέα σημείωσε τεράστια επιτυχία από την αρχή της έκδοσης του. Πούλησε ένα εκατομμύριο αντίτυπα και πλέον και έχει ήδη μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες, ενώ είδαμε και μεταφορά του στο σινεμά το 2014 από τον Ιταλό σκηνοθέτη Ιβάνο Ντε Ματτέο, «I nostri ragazzi» και το 2017, μια άλλη εκδοχή του σε σκηνοθεσία του Όρεν Μούβερμαν, με τον Ρίτσαρντ Γκιρ ,«The Dinner».

Τρεις νεαροί έφηβοι επιστρέφοντας από διασκέδαση ανατινάζουν ένα ΑΤΜ και με αυτή τους την πράξη καίνε ζωντανή μια άστεγη γυναίκα που κοιμόταν εκεί. Η κάμερα καταγράφει το συμβάν, αλλά όχι τα πρόσωπα των παιδιών. Η ολλανδική τηλεόραση προβάλλει το βίντεο και επίκειται η σύλληψη τους. Με αυτή την πληροφορία ξεκινά η παράσταση. Δύο αδέρφια ο Πολ, καθηγητής (Στέλιος Μάινας) και ο Σερζ, υποψήφιος Πρωθυπουργός (Λάζαρος Γεωργακόπουλος) συναντιούνται με τις συζύγους τους Κλαιρ (Κατερίνα Λέχου) και Μπαμπέτ (Κατερίνα Μισιχρόνη) σε ένα ακριβό εστιατόριο, υπό την άγρυπνη ματιά του αφηγητή στην αρχή και μετρ στην πορεία (Γιώργος Κοτανίδης), ο οποίος με τις γαστριμαργικές του δημιουργίες επεμβαίνει τη στιγμή που δεν πρέπει. Τα προβλήματα των δύο ζευγαριών στο γάμο τους, με τα παιδιά τους, αλλά και οι άλυτες διαφορές μεταξύ αδερφών τίθενται επί τάπητος και η πλοκή κορυφώνεται όταν ο Σερζ δηλώνει την απόφαση του να αποσύρει την υποψηφιότητα του για την Πρωθυπουργία.

Επομένως, είναι ένα έργο του οποίου η θεματική πραγματεύεται το θεσμό της οικογένειας που υφίσταται κρίση σε όλες τις εκφάνσεις του. Δημιουργεί προβληματισμό για το αξιακό σύστημα και τους οικογενειακούς δεσμούς συνολικά, είτε αυτοί είναι αδερφικοί, γονεϊκή ή συζυγικοί. Άρα, έχει και πολιτική ταυτότητα.

Το έργο ακροβατεί ανάμεσα στην ηθική και την ακεραιότητα και την απόδοση της δικαιοσύνης για μια αποτρόπαια πράξη. Στην αρχή γίνεται απόπειρα συγκάλυψης των προθέσεων των παρισταμένων, καθώς και μιας υποβόσκουσας μεταξύ τους αντιπάθειας. Στην πορεία οι μάσκες πέφτουν και ένας -ένας αποκαλύπτεται. Ως που είναι διατεθειμένοι να φτάσουν για να προστατέψουν τα παιδιά τους; Υπάρχει αγάπη ή συμφέρον στη μεταξύ τους σχέση;

Συχνά επαναλαμβάνεται στο έργο «Δεν είναι ανάγκη να ξέρουμε τα πάντα ο ένας για τον άλλον για να είμαστε ευτυχισμένοι». Έτσι είναι; Διλήμματα δημιουργούνται στο θεατή που προβληματίζεται με τα όσα διαδραματίζονται μπροστά του.

Η παράσταση στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ καταφέρνει να περάσει την ατμόσφαιρα του ψυχολογικού θρίλερ που απαιτείται και να εντείνει τα συναισθήματα του θεατή.Διαθέτει πέντε δυνατούς ηθοποιούς, ένα μεστό κείμενο, όμως η σκηνοθεσία δεν τους αξιοποιεί στο μέγιστο βαθμό. Έλειπε το στοιχείο της κορύφωσης. Έξυπνο το εύρημα της ενδυνάμωσης το ρόλο του μετρ (δεν λειτουργεί έτσι στο βιβλίο), προσδίδει σε θεατρικότητα.

Ένα πρωτότυπο και λειτουργικό σκηνικό δέσποζε στο κέντρο της σκηνής (Μιχάλης Σαπλαούρας), το οποίο περιστρεφόταν και συγκαταλέγεται στα συν της παράστασης. Ο ευερέθιστος Πολ, χαρακτήρας που υποδυόταν ο Στέλιος Μάινας αν και στο σύνολο του έπειθε, είχε στιγμές υπερβολής. Άψογη η Κατερίνα Λέχου ως Κλαιρ. Αποτύπωσε μια γυναίκα που πέρασε μια βαριά αρρώστια και τώρα προσπαθεί με νύχια και με δόντια να κρατήσει την ισορροπία του σπιτιού της και να βγάλει το παιδί της από τη δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει. Με στοιχεία ανωτερότητας στην αρχή και ξεσπάσματα στο τέλος, ξεχωρίζει. Από το έτερο ζευγάρι, ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος, ως Σερζ δημιούργησε το προφίλ του πολιτικού που εκμεταλλεύεται την εξουσία του για να τραβήξει θηλυκά, αλλά και το παιδί του για να το παίξει αδέκαστος πολιτικός. Η Μπαμπέτ της Κατερίνας Μισιχρόνη αρκετά καλή, ιδιαίτερα τη στιγμή, που εκρήγνυται εναντίον του συζύγου της. Σε καθοριστικό ρόλο έως και μεταφυσικό ο Γιώργος Κοτανίδης που ξεκινά και κλείνει το έργο. Άλλοτε ειρωνικός, άλλοτε ατσαλάκωτος μετρ.

Φωτισμοί που συμβάλλουν στην ατμοσφαιρικότητα από την έμπειρη Μελίνα Μάσχα και καλαίσθητα κοστούμια από την Βασιλική Σύρμα συμπληρώνουν την παράσταση.

Διαβάστε εδώ μια παλιότερη συνέντευξη της Λιλλύς Μελεμέ στο Texnes-plus.

«Να ζεις και να ’χει νόημα». 

Πολλά ελληνικά έργα γράφονται, λιγότερα ανεβαίνουν στις αθηναϊκές σκηνές και ακόμα λιγότερα μας ενθουσιάζουν. Στο Θέατρο Δημήτρης Χορν έχει κανείς τη δυνατότητα να παρακολουθήσει το έργο του Λεωνίδα Προυσαλίδη «Από τη σιωπή ως την άνοιξη» σε ένα σπουδαίο, κατά την άποψή μου, ανέβασμα από τη Λίλλυ Μελεμέ. 

Πρόκειται για ένα κείμενο ψυχογράφημα των ανθρώπινων σχέσεων, βαθιά συγκινητικό και αποκαλυπτικό. Με έντονες εναλλαγές και ενδιαφέρουσες κορυφώσεις. Ο Προυσαλίδης δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Ακόμα και οι ήρωές του έχουν ονόματα αρχαίων προσώπων: Ηλέκτρα, Ορέστης, Ελένη. Υπάρχουν επίσης η Ύβρις, η Νέμεσις, η Τίσις. Παράλληλα και οι τρεις πρωταγωνιστές αναζητούν την κάθαρση. 

Δύο δίδυμα αδέρφια περνούν όλη τους τη ζωή στο νεοκλασικό τους απολαμβάνοντας το θέατρο: «Είδαμε το Βυσσινόκηπο με τη Λαμπέτη, όχι με χασικλήδες. Τι ποιότητα σιωπής η Λαμπέτη!» Κάποια στιγμή νοικιάζουν το κάτω διαμέρισμα σε μια νέα γυναίκα. Η γνωριμία τους μαζί της είναι καθοριστική και διαταράσσει τις ισορροπίες.

Σκηνοθετικά προοικονομείται κατά κάποιο τρόπο η δράση και, μόλις εμφανίζεται η Κατερίνα Λέχου, η σκηνή πλημμυρίζει με φως και μουσική. 

Η Λίλλυ Μελεμέ αντιμετωπίζει το έργο σαν μια ωδή στο ρεαλισμό δίνοντας χώρο στους εξαιρετικούς ηθοποιούς της. Συνάμα ανοίγει πόρτες στον κόσμο του ονείρου, της φαντασίας και του ασυνείδητου, επιτρέποντας περισσότερες αναγνώσεις του κειμένου και αναδεικνύοντας την πολυδιαστατικότητά του. 

Κλείνει το μάτι στο θεατή βάζοντάς τον πολλές φορές στο σαλόνι των δύο ηρώων. Μάλιστα χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο με την Έλλη Λαμπέτη και το φωτισμένο πορτρέτο της ηθοποιού. 

Ο Νικήτας Τσακίρογλου και ο Γιάννης Φέρτης αποδεικνύονται ένα ιδανικό θεατρικό ζευγάρι. Πείθουν απόλυτα τόσο για τη μεταξύ τους σχέση όσο και για τις ξεχωριστές ποιότητες των χαρακτήρων που ερμηνεύουν. 

Άλλοτε σαν δύο τύποι από το Μάπετ Σόου και άλλοτε σαν δύο μικρά αγόρια που μοιάζουν να το έχουν σκάσει από την αυλή του νηπιαγωγείου, καταφέρνουν να αποτυπώσουν σκηνικά το «Γίναμε ίδιοι», όπως λένε. Οι λεπτές όμως αποχρώσεις αυτής της βαθιάς εσωτερικής ομοιότητας που πηγάζει από τα παιδικά βιώματα έχουν και μεγάλο ψυχαναλυτικό ενδιαφέρον. Ίδιοι ακόμα και ενδυματολογικά (κοστούμια: Γιώργος Πάτσας). Στην αρχή οι επιλογές είναι παρόμοιες –παπιγιόν με γραβάτα– και καταλήγουν ίδιες. 

Ο Νικήτας Τσακίρογλου έχει ένα εκπληκτικό ξέσπασμα όταν συνειδητοποιεί την απόρριψη και είναι σπαρακτικός όταν αναρωτιέται: «Από πού πηγάζει η σιγουριά σας για το μέλλον;» 

Η Κατερίνα Λέχου δείχνει να συγχρονίζεται μαζί τους και οι σκηνές των τριών είναι καλοκουδρισμένες. Αντίθετα στους μονολόγους της στον τηλεφωνικό θάλαμο φλερτάρει έντονα με την υπερβολή και τις περισσότερες φορές δίνει την εντύπωση ότι δεν υπάρχει κάποιος άλλος στη γραμμή. 

Η παράσταση αναδεικνύεται μοναδικά και από τα σκηνικά του Γιώργου Πάτσα, τους φωτισμούς της Μελίνας Μάσχα και τη μουσική του Σταύρου Γασπαράτου. Όλα προσδίδουν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα στο σαλόνι του σπιτιού όπου εκτυλίσσεται η δράση. 

Ευφάνταστος συμβολισμός τα σκηνικά που περιστρέφονται σταδιακά μέχρι το φινάλε, μέχρι να μείνουν άδεια. Γκρι υγροί τοίχοι, όμοιοι με το τέλος του θανάτου, σαν το σπίτι στη «Σονάτα του Σεληνόφωτος», και ένας γάτος που δεν έρχεται ποτέ… 

Η απογοήτευση του έρωτα και η φθορά του χρόνου αποδομούν τα πάντα. Αναμνήσεις, κάδρα, παραστάσεις, μια ολόκληρη ζωή χάνεται. Τώρα μόνο η γλυκιά γεύση της καρυδόπιτας της μαμάς με την πολλή άχνη και το μπόλικο σιρόπι τούς έχει μείνει και έπειτα από χίλιες παραστάσεις έχει φτάσει η ώρα να παίξουν οι ίδιοι στο σαλόνι τους σπιτιού τους τη μεγαλύτερη τραγωδία.