Από την Σπυριδούλα Μπιρπίλη

‘’Κάποτε πολύ παλιά τότε που τα παραμύθια τα έγραφαν ακόμα με το χέρι’’….Τότε συνέβη η ιστορία που είδαμε στο θέατρο Πόρτα. Κάποτε πολύ παλιά που όλα ήταν απλά κι όχι απλοϊκά, τότε που η ομορφιά δεν βρισκόταν στο ‘’πολύ’’ και στο φαίνεσθαι αλλά στην ουσία. Κι η σκηνοθετική προσέγγιση του Θωμά Μοσχόπουλου και της Σοφίας Πάσχου τιμά αυτήν ακριβώς την ευγένεια της απλότητας. Ένα θέατρο χωρίς μικρόφωνα και φιοριτούρες, μια παράσταση που βασίζεται στον ηθοποιό, στο σώμα του και την φωνή του. 18 χρόνια μετά, το παραμύθι της Ξένιας Καλογεροπούλου ‘’Το σκλαβί’’ (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος), ξαναγυρίζει σπίτι του και μας γεμίζει χαρά.

Η μουσική του Νίκου Κυπουργού σε στίχους Λίνας Νικολακοπούλου σε ταξιδεύει στην παράδοση. Νανουρίζεσαι μαζί με τα νεογέννητα, γλεντάς μαζί με τους νεόνυμφους, ταξιδεύεις με τη μουσική τους στον κόσμο του παραμυθιού γιατί τελικά ‘’Η μουσική είναι ο καλύτερος τρόπος που έχουμε για να χωνεύουμε τον χρόνο’’, όπως είχε πει κι ο Βρετανός ποιητής Auden.

Αν όμως έπρεπε να διαλέξω και να γράψω μόνο για ένα στοιχείο της παράστασης θα ήταν σίγουρα τα κοστούμια της Έλλης Παπαγεωργακοπούλου. Είναι συγκλονιστικό πώς ένα κομμάτι ύφασμα μεταμορφώθηκε σε ό,τι χρειάζονταν οι ηθοποιοί. Ένα κομμάτι ύφασμα, που κυριολεκτικά ‘’παίρνει ζωή’’ αφού ακόμα και ‘’ρόλο’’ έχει μέσα στην παράσταση!

Οι ηθοποιοί δίνουν όλο τους το είναι. Μεταμορφώνονται σε μια στιγμή από τον ένα ρόλο στον άλλο, από αφηγητές σε ηθοποιούς, από ήρωες σε στοιχεία της φύσης, από σύγχρονούς μας σε ανθρώπους μιας άλλης εποχής, μακρινής.

Κάποτε πολύ παλιά όταν ήμασταν παιδιά μας άρεσε πολύ να παίζουμε. Με αφορμή ‘’Το σκλαβί’’ ας παίξουμε μαζί με τα παιδιά παιχνίδια για ΠΡΙΝ και ΜΕΤΑ την παράσταση.

ΠΡΙΝ…

• Ώρα για παραμύθι: ‘’Το σκλαβί’’ είναι ένα γνωστό λαϊκό παραμύθι το οποίο βρίσκεται στη συλλογή ‘’Παραμύθια του λαού μας’’ που επιμελήθηκε ο Γ.Ιωάννου καθώς και στον τόμο ‘’Το Φιδόδεντρο’’ που επιμελήθηκε ο Κ. Καφαντάρης. Διαβάστε το παραμύθι και ταξιδέψτε στον κόσμο του πριν βουτήξετε στην μαγεία της παράστασης.
• Και το παραμύθι γίνεται θέατρο…Αφού διαβάσετε το παραμύθι εξηγείστε στα παιδιά ότι θα το δουν στο θέατρο. Η σκηνή του θεάτρου είναι ένας χώρος περιορισμένος. Πώς εκείνα θα ζωγράφιζαν ένα σκηνικό για να παιχτεί η παράσταση; Μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να συμπεριλάβουν στις ζωγραφιές τους αλλαγές σκηνικών και αντικείμενα που θεωρούν απαραίτητα, ενώ τα μικρότερα μπορούν απλώς να ζωγραφίσουν ένα φόντο σκηνής. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται σίγουρα για μια εκκολαπτόμενη σκηνογραφική δουλειά.

Η ζωγραφιά της Λένας Παπαληγούρα μ΄ένα σκηνικό θέατρου και την ίδια να απαντά στο ερώτημα "Τι θα γίνω όταν μεγαλώσω;"Η ίδια έχει δηλώσει ότι είχε δει το πρώτο ανέβασμα του έργου σε παιδική ηλικία και είχε μαγευτεί. 

ΜΕΤΑ…

• Φτιάχνοντας ένα παραμύθι: ‘’Το σκλαβί’’ βασίζεται στο ομώνυμο συμιακό παραμύθι. Όπως όλα τα παραμύθια έχει μια βασική δομή. Ο ήρωας που παραβιάζει μια απαγόρευση, ξεκινά ένα ταξίδι, έχει να αντιμετωπίσει δυσκολίες αλλά λαμβάνει και μαγικά δώρα ή συναντά ένα βοηθό, συναντά τον ανταγωνιστή, αλλά στο τέλος παντρεύεται και γίνεται βασιλιάς. Μπορείτε να φτιάξετε με τα παιδιά κάρτες με τα βασικά στοιχεία του παραμυθιού ή να βρείτε έτοιμες στο εμπόριο ή το διαδίκτυο και να φτιάξετε τα δικά σας παραμύθια. Ο Βλαντιμίρ Προπ μελετώντας τη δομή παραμυθιών της χώρας του κατέληξε στις 31 λειτουργίες του Προπ οι οποίες μπορούν να σας βοηθήσουν να φτιάξετε το δικό σας παραμύθι.

• Παιχνίδι φαντασίας: ‘’Αλλάζοντας το τέλος’’. Τελειώνοντας ‘’το σκλαβί’’ οι ηθοποιοί ξαναγίνονται αφηγητές του έργου, σύγχρονοι με εμάς, και μας λένε το τέλος του παραμυθιού. Διαφωνούν όμως μεταξύ τους. Άλλο τέλος ξέρει ο ένας, άλλο ο άλλος. Γιατί έτσι κι αλλώς αυτά συνέβησαν παλιά, πολύ παλιά…. Τι τέλος θα δίνατε εσείς στο έργο; Τι συνέβη με το σκλαβί και τον αδερφό του; Και τι έγινε 40 χρόνια μετά από εκείνη τη στιγμή που στο έργο παρουσιάζεται ως τέλος;

            Παραμύθια και πάλι παραμύθια, για πάντα παραμύθια! Κρύβουν μέσα τους την σοφία του κόσμου, μεταδίδουν με τρόπο κατανοητό μεγάλες αλήθειες. Κι όπως λέει η Ξένια Καλογεροπούλου ‘’ Όλοι τα χρειαζόμαστε τα παραμύθια… Τα λαϊκά παραμύθια διατηρούν την αξία τους με την απλοϊκότητά τους και τα μαγικά τους μυστικά’’. ‘’Το σκλαβί’’ είναι μια παράσταση που ο καθένας ανάλογα με την ηλικία του και τις εμπειρίες του θα πάρει αυτό που χρειάζεται. Σίγουρα όμως όλοι θα πάρουν την ικανοποίηση μιας αξιοζήλευτης σκηνοθεσίας και ενός εκπληκτικού υποκριτικού ταλέντου.

18 χρόνια μετά την πρώτη του εμφάνιση, το θρυλικό Σκλαβί της Ξένιας Καλογεροπούλου, επιστρέφει από τις 28 Οκτωβρίου στο ΠΟΡΤΑ, σε συν-σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου και Σοφίας Πάσχου.

Παίζουν:Ντένης Μακρής, Ηλιάνα Γαϊτάνη, Τζωρτζίνα Λιώση, Βάσια Ζαχαροπούλου, Ελένη Βλάχου, Παντελής Βασιλόπουλος, Αυγουστίνος Κούμουλος, Φοίβος Συμεωνίδης

κάθε Κυριακή 11:00 & 15.00

Διάβασα το Γράμμα στον Κωστή, το ξαναδιάβασα, το έκανα δώρο σε φίλους και ένα βράδυ δύσκολο το δάνεισα στην καλύτερή μου φίλη για συντροφιά στο τρένο, στη διαδρομή για τη Θεσσαλονίκη, όταν πήγε να χαιρετήσει τον Γιάννη για πάντα, που έφυγε ξαφνικά.

Η Ξένια Καλογεροπούλου εδώ και πολλά χρόνια αφηγείται παραμύθια. Αυτό κάνει και στο συγκεκριμένο βιβλίο. Μόνο που εδώ οι πρίγκιπες και οι βασιλοπούλες ήταν γνώριμα πρόσωπα και είχαν ζήσει στο παλάτι της δικής της ονειροχώρας.

Το βιβλίο κερδίζει αμέσως τον αναγνώστη, γιατί η συγγραφέας αφηγείται την ιστορία της ζωής της με μοναδική αμεσότητα και μιλά για την απώλεια του αγαπημένου της λέγοντάς του: «Σ’ όλα όσα κάνω ή σκέφτομαι είσαι πάντα μέσα κι εσύ. Και σου μιλάω. Κι ας ξέρω πως εσύ δε μ’ ακούς».

Πόσο πιο απλά, αληθινά και ανθρώπινα να μιλήσει κάποιος για τριάντα εφτά ΟΛΟΚΛΗΡΑ χρόνια αγάπης και κοινής πορείας;

Το Γράμμα στον Κωστή, έκτασης 374 σελίδων, γίνεται ένας μονόλογος, άλλοτε σπαρακτικός, άλλοτε χιουμοριστικός με έντονες δόσεις αυτοσαρκασμού και την αίσθηση ενός ανθρώπου που θεωρεί πια τη ζωή και κάθε μέρα της ως δώρο. Νιώθεις την ανάγκη ακόμα και να ταυτιστείς σε κάποια σημεία. Μια γυναίκα σού ανοίγει τα χαρτιά της ζωής της και εσύ μένεις εκεί να παρατηρείς αποσβολωμένος, αλλά και έτοιμος να κάνεις τη σκανδαλιά και να κρυφοκοιτάξεις το επόμενο.

Το Γράμμα η Ξένια ίσως το έγραφε επί ένα χρόνο για να παρατείνει την ύπαρξη του αγαπημένου της Κωστή Σκολιάρα και να εξαλείψει κατά κάποιο τρόπο την απώλεια. Ωστόσο ο αναγνώστης έχει στα χέρια του ένα γράμμα-βιβλίο που χωρά μια ολόκληρη ζωή με αστικά σαλόνια, λαϊκούς θιάσους, ελληνικά νησιά των δεκαετιών του ’40 και του ’50, το ερωτικό Παρίσι, βραδιές mastermind, κινηματογραφικές και θεατρικές επιτυχίες, αρώματα από τον κήπο στις Μηλιές, αίθουσες αναμονής, απώλειες, προσδοκίες, νίκες και ήττες, μια πολύτιμη συντροφιά, ένα κείμενο απολαυστικό που διαβάζεται απνευστί. Ο λόγος ρέει μαζί με την αφήγηση γρήγορα και οι παρεμβαλλόμενες ιστορίες συνδέουν αρμονικά παρόν και παρελθόν. 

Στο βιβλίο, περίπου στο μέσο, υπάρχουν και φωτογραφίες, με την Ξένια σε πολύ μικρή ηλικία αλλά και τον Κωστή, πριν τον γνωρίσει, καθώς και άλλες σημαντικές στιγμές που περιγράφονται στις σελίδες που προηγούνται και σε εκείνες που ακολουθούν. Φωτογραφίες ασπρόμαυρες. Εξάλλου οι ιστορίες και οι ζωές των πρωταγωνιστών έχουν τόσο φως και χρώμα... και η Ξένια Καλογεροπούλου ξέρει πολύ καλά πώς να κινητοποιεί τη φαντασία μας. Αν έπρεπε ένα μόνο επίθετο να χρησιμοποιηθεί για το εν λόγω βιβλίο που σημείωσε τόση επιτυχία, αυτό θα ήταν «γνήσιο»! 

Το Γράμμα στον Κωστή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.