"Τα σπίτια μοιάζουν με τους ανθρώπους που τα κατοικούν" έγραφε ο Βικτώρ Ουγκώ και η φράση του βρίσκει το πλήρες νόημά της στην περίπτωση του ηθοποιού, σκηνοθέτη και συγγραφέα Γιάννη Λασπιά. Ένας χώρος υψηλής αισθητικής, προσεγμένος στην κάθε του λεπτομέρεια, με vintage αλλά και μοντέρνα στοιχεία, που σε κάνει να μη θες να φύγεις ποτέ. Εκεί ο Γιάννης μας υποδέχτηκε και μας μίλησε για τη μεγάλη του επιτυχία, την παράσταση «Camille Claudel Mudness», που μετά τις sold-out παραστάσεις στο Αγγέλων Βήμα κάνει δυναμικό comeback στο Θέατρο Vault από το Σάββατο 15 Οκτωβρίου, αλλά και για την πρωτοπαιγμένη ισπανική κωμωδία «Tres»του Juan Carlos Rubio, που θα απολαύσουμε στο Olvio από τα μέσα Νοεμβρίου. Φιλόξενος και ειλικρινής, μίλησε στο Texnes-plus για όλα όσα τον εμπνέουν, τον προβληματίζουν και τον κινητοποιούν σε μια Ελλάδα που "είναι απορίας άξιο γιατί δεν έχουμε ακόμα ξεσηκωθεί."  

 

 

Σκηνοθέτης από ανάγκη;

Το έργο αυτό είναι προϊόν ομαδικής δουλειάς, δηλαδή το σκεφτήκαμε μαζί με τη Δάφνη Μανούσου, που είναι μέλος της Square Theatre Company, μιας μη κερδοσκοπικής καλλιτεχνικής εταιρείας που έχουμε συστήσει εγώ, η Δάφνη, η Ιωάννα Σταυροπούλου και ο Αργύρης Θανάσουλας. Ξεκίνησα να το γράφω, στην πορεία αρχίσαμε πρόβες στηριγμένοι στο κείμενο και το κείμενο ολοκληρώθηκε λίγο πριν την παράσταση. Επέλεξα να το σκηνοθετήσω διότι, όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, έπρεπε να το κάνω κιόλας. Ήταν κάτι που προέκυψε ως ανάγκη, καθώς η συγγραφή ολοκληρώθηκε λίγο πριν από το ανέβασμα της παράστασης. 

Σκηνοθέτης στο δικό σου έργο:Θετικά & Αρνητικά 

Υπάρχουν και πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Από τα πλεονεκτήματα αξίζει να αναφερθεί ότι γνωρίζεις τους χαρακτήρες σου και μπορείς να καθοδηγήσεις τους ηθοποιούς, αν φυσικά διαθέτεις και σκηνοθετικές ικανότητες. Βέβαια, στην περίπτωσή μου ήταν σημαντικό το ότι είμαι και ηθοποιός. Ωστόσο, συνολικά αυτό ήταν κάτι πολύ δύσκολο, δηλαδή και η συγγραφή και η σκηνοθεσία, διότι οι υποχρεώσεις ήταν αυξημένες. Νομίζω πως δεν θα αναλάμβανα εύκολα ξανά κάτι τέτοιο. Αν γράψω και πάλι ένα θεατρικό έργο, κάτι που είναι στα σκαριά, δεν θα ήθελα να το σκηνοθετήσω κιόλας. Θα ήθελα να το πάρει κάποιος άλλος και να το δουλέψει όπως επιθυμεί. 

 

 

Το έργο με τη ματιά ενός άλλου

Νομίζω πως είναι ένα έργο το οποίο έχει γραφτεί έτσι ώστε να μπορεί κάποιος σκηνοθέτης μελλοντικά να το ανεβάσει ξανά.

 

Διπολική προσωπικότητα και έμπνευση

Αφορά δύο πραγματικά πρόσωπα, δύο ιστορικά πρόσωπα, που δεν συναντήθηκαν ποτέ, αλλά έζησαν την ίδια περίοδο, κινήθηκαν στους ίδιους χώρους, και μάλιστα είχαν πολλά κοινά σημεία. Το ένα πρόσωπο είναι η Καμίλ Κλοντέλ, η σπουδαία Γαλλίδα γλύπτρια, και το άλλο η Κονστάνς Πασκάλ, η πρώτη γυναίκα ψυχίατρος της Γαλλίας. Η υπόθεση εκτυλίσσεται στα τέλη του 19ου αιώνα, μια εποχή πολύ δύσκολη για τις γυναίκες, και σε προσωπικό και σε επαγγελματικό επίπεδο, αφού ουσιαστικά τότε άρχισαν να κατοχυρώνονται τα δικαιώματά τους. Κάποια επαγγέλματα ήταν κατεξοχήν αντρικά, όπως η γλυπτική με την οποία ασχολήθηκε η Καμίλ Κλοντέλ. Τότε που επέλεξε να ασχοληθεί με αυτή αντιμετωπίζονταν τελείως διαφορετικά οι άντρες από τις γυναίκες, μάλιστα η συμμετοχή των γυναικών στις διεθνείς εκθέσεις, στο Παρίσι, όπου διαδραματίζεται και η ιστορία, ήταν σχεδόν μηδαμινή. Όσο για την ιατρική, ήταν ένα επάγγελμα καθαρά αντρικό. Το να σπουδάσει δηλαδή μια γυναίκα ιατρική εκείνη την περίοδο ήταν κάτι πάρα πολύ δύσκολο. Οι πρώτες γυναίκες που επιχείρησαν να σπουδάσουν ιατρική αντιμετώπισαν το «μπούλινγκ», θα μπορούσαμε να πούμε, και από τους καθηγητές και από τους συμφοιτητές τους. Η μεγαλύτερη δυσκολία όμως ήταν να ασκήσουν το επάγγελμα του γιατρού. Η Κοστάνς Πασκάλ λοιπόν, μετανάστρια από τη Ρουμανία, κατάφερε μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα να σπουδάσει ιατρική στο Παρίσι, να τελειώσει τις σπουδές της –ήταν από τις λίγες γυναίκες που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους– και να γίνει η πρώτη γυναίκα ψυχίατρος εκείνης της περιόδου. Η ιστορία των δύο αυτών γυναικών, ο φανταστικός διάλογος, βασίστηκε στο γεγονός ότι η Καμίλ Κλοντέλ μετά το θάνατο του πατέρα της, με την άδεια της μητέρας και του αδελφού της, εισήχθη στην ίδια ψυχιατρική κλινική από την οποία είχε περάσει και η Κονστάνς Πασκάλ, απλά αυτό συνέβη ένα χρόνο μετά. Δεν συναντήθηκαν ποτέ. Η Κονστάνς Πασκάλ δούλεψε στην κλινική στην οποία νοσηλεύτηκε η Καμίλ Κλοντέλ. Τα κοινά τους στοιχεία, πέρα από το ότι ασχολήθηκαν και οι δύο με επαγγέλματα που θεωρούνταν κατεξοχήν αντρικά και αυτόματα διαφοροποιούνταν από την υπόλοιπη κοινωνία, εντοπίζονται και στην προσωπική τους ζωή.

 Η αρχή

Ξεκίνησα από την Καμίλ Κλοντέλ. Θαύμαζα πάρα πολύ τα έργα του Ροντέν και, έπειτα από ένα ταξίδι μου στο Παρίσι και μια επίσκεψη στο Μουσείο του Ροντέν, ανακάλυψα τα έργα της Καμίλ Κλοντέλ, τα οποία ήταν εξίσου σπουδαία, πολύ όμορφα, και αποφάσισα να μάθω περισσότερα γι’ αυτή τη γυναίκα. Διάβασα την ιστορία της, η οποία πραγματικά είναι συγκλονιστική, και έτσι ξεκίνησα την έρευνα. 

Η  γυναικεία ψυχοσύνθεση και ο άνδρας δημιουργός

Όταν πρωτοπαίχτηκε στο Αγγέλων Βήμα, το 2013, όπου πήγε πάρα πολύ καλά, το κοινό αποτελούνταν κυρίως από γυναίκες, οι οποίες μου επισήμαιναν αυτό ακριβώς, ότι κατάφερα να διεισδύσω στη γυναικεία ψυχολογία. Ενδεχομένως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχω μεγαλώσει σε ένα γυναικοκρατούμενο περιβάλλον, αφού, εκτός από τη μητέρα μου, πρωταρχικό ρόλο στην ανατροφή μου έπαιξαν και οι αδερφές της, που είναι εξίσου δυναμικές, με ισχυρή προσωπικότητα και ξεχωριστή ιστορία. Αυτό με βοήθησε να καταλάβω κάποια πράγματα. 

 

 

Καμίλ & Κονστάνς: Δύο βίοι παράλλοι που δεν συναντήθηκαν ποτέ

Το κοινό στοιχείο της Καμίλ Κλοντέλ και της Κονστάνς Πασκάλ, πέρα από το ότι ασχολήθηκαν και οι δύο με κατεξοχήν αντρικά επαγγέλματα είναι ότι έζησαν αντισυμβατικά. Η Καμίλ Κλοντέλ σύναψε ερωτικό δεσμό με έναν άντρα πολύ μεγαλύτερό της, τον Ροντέν, ενώ εκείνος συζούσε με τη Ρόζα, τη σύζυγό του, παρότι παντρεύτηκαν στο τέλος της ζωής του. Βίωνε ένα δεσμό κόντρα στο κοινωνικό κατεστημένο, μάλιστα έμεινε έγκυος και εξαιτίας της άρνησης του Ροντέν, έκανε έκτρωση, κάτι πολύ τραγικό για εκείνη, αφού τότε ξεκίνησε και η ψύχωσή της. Η ίδια, μετά το θάνατο του πατέρα της που λάτρευε, μπήκε στο ψυχιατρείο κατόπιν εντολής της μητέρας της, που πάντα την αντιμετώπιζε ανταγωνιστικά, και του αδελφού της, που ήταν τρομακτικά θρησκόληπτος, και παρέμεινε σχεδόν τριάντα χρόνια. Δεν βγήκε ποτέ, παρότι μπορούσε να το κάνει. Η Κονστάνς Πασκάλ από την άλλη, η οποία ήταν ψυχίατρος και ασχολούνταν με τέτοιες περιπτώσεις, είχε μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπική ζωή πέρα από την επαγγελματική. Σύναψε δεσμό και εκείνη με έναν άντρα πολύ μεγαλύτερό της, του οποίου η σύζυγος ήταν σχιζοφρενής, ήταν μέσα στο ψυχιατρείο. Δεν έπρεπε κανένας να μάθει για τη σχέση τους γιατί θα καταστρεφόταν ό,τι είχε δημιουργήσει με πολύ μεγάλη δυσκολία. Έμεινε έγκυος και, σε αντίθεση με την Καμίλ που έριξε το παιδί, εκείνη επέλεξε να το κρατήσει, αλλά, για να μη δημιουργηθεί σκάνδαλο, το γέννησε κρυφά και το υιοθέτησε η ίδια έπειτα από λίγο καιρό ως ορφανό πολέμου αγνώστων γονέων με απόλυτη μυστικότητα, με τη βοήθεια μιας φίλης της επίσης γιατρού. Το παιδί το έμαθε στα δεκατέσσερα με το στρατηγό Ζαστίν. Η ουσία του έργου είναι ότι η μια γυναίκα, η Καμίλ Κλοντέλ, ζει στα άκρα, αλλά το ξέρει η κοινωνία και πληρώνει το τίμημα, ενώ η άλλη γυναίκα, η Κονστάνς Πασκάλ, ζει επίσης στα άκρα, όμως κάτω από φοβερή μυστικότητα, μέσα στο ψέμα, για να μην την κατασπαράξουν, ωστόσο φοβάται και εκείνη πως θα τρελαθεί. Πρόκειται ουσιαστικά για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Καταπιανόμενος με την Καμίλ Κλοντέλ, ανακάλυψα την Πασκάλ, τις κοινές ιστορίες τους. Πήραν λοιπόν τις δύο κοινές ιστορίες και τις πάντρεψα. Αναφορικά με τη γυναικεία ψυχολογία, θα πρέπει να επισημανθεί η έντονη καταπίεση εκείνης της εποχής, καθώς γυναίκες κάθε ηλικίας είχαν πληρώσει τον ανταγωνισμό με τη μάνα που ήθελε αγόρι αλλά τελικά έκανε κορίτσι, τις εκτρώσεις, τους έρωτες με μεγαλύτερους άντρες. Υπήρξαν γυναίκες στη διάρκεια της παράστασης που δάκρυζαν, μεγαλύτερης ηλικίας, επειδή προφανώς αυτή η ιστορία τους άγγιξε βαθιά.         

 

 

 

Always woman be inspiration

Όντως, η θεματολογία του δεύτερου έργου που σκηνοθετώ, εστιάζει σε τρεις γυναίκες και προέκυψε και πάλι από τις ανάγκες της ομάδας που έχω συστήσει, δηλαδή της Δάφνης Μανούσου και της Ιωάννας Σταυροπούλου. Σκέφτηκα ότι θα ήταν ιδανικές γι’ αυτό, συν το ότι το συγκεκριμένο έργο δεν έχει παιχτεί στην Ελλάδα.Τον θίασο συμπληρώνουν δύο επίσης εξαιρετικοί ηθοποιοί ο Λευτέρης Δημηρόπουλος και η Γεωργία Σιακαβάρα. Αφορά λοιπόν τρεις γυναίκες που έχουν κλείσει τα σαράντα, πετυχημένες επαγγελματικά, ή σε καλή κατάσταση, καθεμία με διαφορετικό κοινωνικό και οικονομικό στάτους, αλλά με προσωπική ζωή ανύπαρκτη έως κατεστραμμένη. Η μια είναι χήρα, έχει χάσει τον άντρα της νέα, ξαφνικά, η άλλη είναι χωρισμένη, έχει πιάσει τον άντρα της να την απατά με τη γραμματέα του, και η τρίτη είναι μια γνωστή παρουσιάστρια, κυρίως από πρωινές εκπομπές, τηλεπαιχνίδια κ.λπ., η οποία δεν έχει καταφέρει να κάνει μια σχέση γιατί πάντα ενδιαφερόταν για την καριέρα της. Αυτές οι γυναίκες, οι οποίες ήταν συμμαθήτριες στο σχολείο, συναντιούνται ύστερα από είκοσι τρία χρόνια με πρωτοβουλία της μιας σε ένα reunion. Έπειτα από μια νύχτα κατά την οποία καταναλώνουν αλκοόλ, καπνίζουν, ξαναθυμούνται τα περασμένα και ξαναγίνονται νέες, καταλήγουν ότι θα ήθελαν ένα παιδί. Όμως δεν μπορεί να βρεθεί ο ιδανικός άντρας, δεν υπάρχουν τα χρονικά περιθώρια, εφόσον έχουν κλείσει τα σαράντα. Αποφασίζουν να βρουν τον κατάλληλο άντρα, τον ιδανικό, να πάρουν τα σπερματοζωάριά του, να μείνουν έγκυες και οι τρεις και να το μεγαλώσουν αυτές σαν οικογένεια. Καλούν λοιπόν τον παλιό συμμαθητή, τον ωραίο του σχολείου, που εξακολουθεί να είναι όμορφος, και του ζητούν τα σπερματοζωάριά του. Είναι μια κωμωδία πολύ καλογραμμένη, δυνατή, που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και σε σκηνοθετικό επίπεδο, ενώ έχει και αρκετές δυσκολίες. 

Αποχή από τη σκηνή

Επειδή ξανανέβηκε το «Καμίλ Κλοντέλ: Mudness», έχω το «Tress» στο Θέατρο Olvio και εκκρεμεί άλλη μια σκηνοθετική δουλειά, αποφάσισα ότι δεν έχω χρόνο, δεν μπορώ να δεσμευτώ. 

 

 

Η μεγαλύτερη αγάπη από όλες

Η αλήθεια είναι ότι ανάμεσα σε όλα, τη συγγραφή, τη σκηνοθεσία και την υποκριτική, η μεγάλη μου αγάπη είναι η υποκριτική. Όταν παίζω, δεν έχω τη σκηνοθετική ευθύνη, γιατί είναι πολύ μεγάλη η ευθύνη του σκηνοθέτη. Σε ό,τι αφορά τη συγγραφή, είναι κάτι διαφορετικό, δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε με τη σκηνοθεσία ούτε με την υποκριτική. Μου αρέσει πάρα πολύ η υποκριτική. Η σκηνοθεσία είναι κάτι με το οποίο ακόμη πειραματίζομαι, είμαι νέος σκηνοθέτης, κάνω ότι είμαι σκηνοθέτης, το προσπαθώ, μου αρέσει, αλλά σίγουρα τη μεγαλύτερη προτεραιότητα την έχει η υποκριτική.

 «Όταν ήρθαν να πάρουν τους Τσιγγάνους, δεν αντέδρασα. Δεν ήμουν Τσιγγάνος. Όταν ήρθαν να πάρουν τους κομμουνιστές, δεν αντέδρασα. Δεν ήμουν κομμουνιστής. Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους, δεν αντέδρασα. Δεν ήμουν Εβραίος. Όταν ήρθαν να πάρουν εμένα, δεν είχε απομείνει κανείς για να αντιδράσει». 

Βιώνουμε μια εποχή ρατσισμού, αναβίωσης του ρατσισμού, αναβίωσης της ακροδεξιάς, κατάργησης θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων (εργατικών, κοινωνικών κ.λπ.). Σκέφτομαι ότι το «Καμίλ Κλοντέλ: Mudness» ασχολείται με δύο γυναίκες που διεκδίκησαν το δικαίωμα στην εργασία, στη ζωή, στον έρωτα, ενώ το «Tres» του Χουάν Κάρλος Ρούμπιο αφορά τρεις γυναίκες που επιλέγουν να κάνουν μια μη συμβατική οικογένεια, να κάνουν παιδιά που δεν είναι καρπός απαραίτητα έρωτα ή γάμου και να τα αναθρέψουν εκείνες. Ανέκαθεν με ενδιέφεραν οι περιπτώσεις ανθρώπων που διεκδικούν το δικαίωμά τους στη ζωή, το αυτονόητο. Σήμερα το να διεκδικήσεις το αυτονόητο, τα δικαιώματά σου, είναι από μόνο του μια πολύ μεγάλη επανάσταση. 

 

 

 

Είναι το θέατρο επανάσταση;

Ναι, το θέατρο είναι μια επανάσταση, αλλά για μένα μεγαλύτερη επανάσταση είναι να βγεις στους δρόμους και τους ανθρώπους που το επιχειρούν αυτό τους θαυμάζω. Μου αρέσουν οι ηθοποιοί, οι σκηνοθέτες, θαυμάζω τη δουλειά τους, αλλά τους ακτιβιστές και τους ανθρώπους που αγωνίζονται για τα δικαιώματα, και τα δικά τους και των υπολοίπων, τους έχω πολύ ψηλά. 

Στην Ελλάδα έχουμε βγει στους δρόμους όσο θα έπρεπε;

Όχι, σαφέστατα όχι, και είναι απορίας άξιο, έπειτα από όλα όσα έχουν συμβεί, όσα έχουμε ανεχτεί, αυτά με τα οποία έχουμε συμβιβαστεί, γιατί δεν έχουμε ακόμη ξεσηκωθεί. Υπάρχει η θεωρία ότι έχουμε ναρκωθεί γιατί όλα αυτά έχουν συμβεί σταδιακά. Δεν μπορώ να το εξηγήσω, νομίζω πως είναι προϊόν μιας καθαρά ατομιστικής νοοτροπίας, δεν υπάρχει συλλογικότητα. Προκύπτει και από ένα βόλεμα, το οποίο έχω και εγώ κατά καιρούς στη ζωή μου αρκετά, κάτι που είναι η μεγάλη παγίδα. Το θέμα είναι να ξεβολευτείς και να διεκδικήσεις. Ωραίες είναι και οι παραστάσεις, ωραία είναι και η επανάσταση μέσα στο θέατρο, ωραία είναι τα μηνύματα που περνάς, έχουν μεγάλη σημασία, αλλά πρέπει όλα αυτά να συμβαίνουν έξω από το θέατρο. 

 

 

 Φωτογράφιση για το Texnes-plus Κοσμάς Ινιωτάκης

 Camille Claudel Mudness του Γιάννη Λασπιά

ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ VAULT Theatre Plus

Μελενίκου 26 Γκάζι, Βοτανικός 

Πρεμιέρα : 15 Οκτωβρίου

Κάθε Σάββατο στις 19.15 και Κυριακή στις 21.15

Παίζουν: Δάφνη Μανούσου, Στέλλα Μπούρου

Το βιβλίο κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική