Από τη Τόνια Τσαμούρη 

Το Μια Ιστορία Αγάπης ανεβαίνει στο θέατρο Άνεσις σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα. Το Μια Ιστορία Αγάπης δεν είναι μια παράσταση, αλλά ένα αριστούργημα επί σκηνής.

Πρόκειται για ένα σύγχρονο έργο, γραμμένο μόλις το 2020, από τον Alexis Michalik. Η Κάτια συναντάει την Ζυστίν. Οι δύο γυναίκες ερωτεύονται. Αποτέλεσμα αυτού του έρωτα είναι ένα παιδί. Το έργο όμως θέτει πολλά περισσότερα ζητήματα από αυτή τη βασική του ιστορία, η οποία είναι ο ομοφυλόφιλος έρωτας μεταξύ δύο γυναικών. Παράλληλα, παρακολουθούμε τον πόνο της μητρότητας, τον γυναικείο φθόνο, τον απόλυτο έρωτα τόσο μεταξύ ανθρώπων του ίδιου φύλου, όσο και διαφορετικού, την αγωνία του θανάτου, αλλά και το πάθος για ζωή που δημιουργείται από την παρουσία ενός αθώου παιδιού.

Τα πολλαπλά αυτά θέματα καταφέρνει να διαχειριστεί με απόλυτη μαεστρία, σχεδόν μαγικά, η σκηνοθεσία του Σ. Κακάλα. Ως αποτέλεσμα, ο τόσο ικανός σκηνοθέτης παραδίδει στο κοινό μια παράσταση, η οποία ξεχειλίζει συναίσθημα, δίνει μπόλικη τροφή για σκέψη, ισορροπεί με ταχυδακτυλουργικό τρόπο ανάμεσα στον άφατο πόνο και το απροσποίητο γέλιο. Στήνει δηλαδή μια παράσταση που κυλάει όπως η ζωή: απλά, γεμάτη πόνο και θλίψη, πλημμυρισμένη χαρά και απόλαυση, με έντονες μνήμες, αλλά σε κάθε περίπτωση γεμάτη αλήθεια. Η καταπληκτική επιλογή της μουσικής επένδυσης της παράστασης υπογραμμίζει έντονα το συναίσθημα του σκηνοθέτη, όπως επίσης και οι «εκκωφαντικές» στιγμές απόλυτης σιωπής επί σκηνής που υπογραμμίζουν τις μύχιες σκέψεις και τα βαθύτερα συναισθήματα των χαρακτήρων.

Πολύτιμος σύμμαχος του σκηνοθέτη η πολύ καλή μετάφραση του Αντώνη Γαλέου, ο οποίος αποδίδει με απροσποίητη απλότητα και καθημερινότητα το λόγο του κοσμοπολίτη συγγραφέα.

Εξαιρετική επίσης η σκηνοθετική επιλογή των συγκεκριμένων ηθοποιών στους ρόλους τους. Μολονότι οι δραματουργικές ανάγκες επιβάλλουν στους 5 ηθοποιούς την εναλλαγή πολλών ρόλων, ωστόσο τον καθένα τους χαρακτηρίζει ένας συγκεκριμένος ρόλος. Έτσι, η Βίκυ Βολιώτη δίνει ένα υποκριτικό ρεσιτάλ στη σκηνή ως Κάτια, περνώντας από την προσποιητή αδιαφορία στον πόνο και από την απόλυτη χαρά στην απελπισία. Ώριμη και κατασταλαγμένη υποκριτικά δίνει τον καλύτερο ρόλο της μέχρι σήμερα πορείας της. Στο πλάι της, η Ευδοκία Ρουμελιώτη η οποία αποδίδει μοναδικά τη σκληρότητα, τη ζήλια και την προστασία της προσωπικής της ευτυχίας. Η Ζυστίν της Ρουμελιώτη είναι ένα καλομαθημένο κορίτσι που στο διάβα του σκορπάει πόνο και δυστυχία, ενώ παράλληλα η ίδια προσπαθεί, μάταια, να γλιτώσει από αυτή την καταστροφή. Η Τζίνη Παπαδοπούλου είναι καταπληκτικά αιθέρια, γλυκιά και στοργική ως Κλερ. Η Ζαν της Στεφανίας Ζώρα αποδίδει καθημερινά και χωρίς ακρότητες την πορεία ενός ιδιοφυούς παιδιού που οδεύει προς την ορφάνια, ενώ το ίδιο αποτελεί το μοναδικό φανό στο σκοτεινό και δύσβατο μονοπάτι των ενηλίκων που το περιτριγυρίζουν. Τέλος, ο Σίμος Κακάλας είναι απολαυστικός σε όλους τους ρόλους που υποδύεται (ειδικά ως μεταφορέας), με αυτόν του Ουίλιαμ όμως να είναι εκπληκτικός. Η τελευταία σκηνή του ανήκει δικαιωματικά, εκφράζοντας έντονο λυρισμό και συναίσθημα.

Η συγκεκριμένη παράσταση δείχνει τη σημασία της δραματουργίας στο θέατρο. Ένα καλό κείμενο, στα χέρια ενός ευφυούς και ικανού σκηνοθέτη μπορεί να μεταμορφωθεί σε κάτι το πραγματικά μοναδικό. Το μονοπάτι αυτό ακολουθούν τόσο τα σκηνικά (Αντώνης Δαγκλίδης), όσο και τα κοστούμια (Κλερ Μπρέισγουελ), τα οποία διακριτικά ακολουθούν και πλαισιώνουν. Πρωταγωνιστής σε αυτή την παράσταση είναι ξεκάθαρα το κείμενο, η σκηνοθεσία και οι ηθοποιοί.

Το Μια Ιστορία Αγάπης είναι ένα έργο που αφηγείται με απλότητα την ιστορία της ζωής κάποιων ανθρώπων. Χωρίς να στοχεύει στο συναίσθημα του θεατή, καταφέρνει να κερδίσει απόλυτα το κοινό του. Για αυτό άλλωστε εναλλάσσει το δραματικό με το κωμικό, καθώς δεν καταφεύγει σε κόλπα για να παγιδεύσει συναισθηματικά τον θεατή. Σε συνδυασμό με τη μοναδική σκηνοθετική ευαισθησία και ευφυία του Σ. Κακάλα δημιουργείται ένα πραγματικά μαγικό σκηνικό αποτέλεσμα. Η αγάπη άλλωστε έχει πολλές μορφές και εκφάνσεις, όπως φανερώνει ο σκηνοθέτης στο τέλος της παράστασης…

 

Από την Τόνια Τσαμούρη

Η Προδοσία του Χάρολντ Πίντερ παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1978, στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας. Ανήκει θεματικά στα λεγόμενα «έργα μνήμης» του συγγραφέα, καθώς ασχολείται με τη μνήμη, τις αναμνήσεις και το χρόνο γενικότερα. Το ενδιαφέρον αυτό του συγγραφέα αποτυπώνεται τόσο στη θεατρική του γραφή, όσο και στα κινηματογραφικά σενάρια με τα οποία ασχολήθηκε εκείνη την περίοδο, με πιο ενδεικτικό την Ερωμένη του Γάλλου Υπολοχαγού (η διανομή της στους κινηματογράφους έγινε το 1981). Όπως δήλωνε ο ίδιος ο συγγραφέας, «Έχω ένα περίεργο είδος μνήμης. Νομίζω πραγματικά ότι κοιτάζω πίσω σε μια ομίχλη και ξαφνικά οι αναμνήσεις ξεπηδούν μέσα από αυτή την ομίχλη» (Συνέντευξη του Χ. Πίντερ στον Mel Gussow, Δεκ. 1979).

Στην Προδοσία, η Έμμα και ο Τζέρι συναντιούνται σε ένα μπαρ για να πιούν ένα ποτό. Γίνεται αμέσως σαφές ότι πρόκειται για δύο πρώην εραστές, οι οποίοι χώρισαν πριν από δύο χρόνια. Η Έμμα πληροφορεί τον Τζέρι ότι ο γάμος της, με τον Ρόμπερτ, διαλύθηκε μόλις το προηγούμενο βράδυ. Τον ενημερώνει επίσης ότι μίλησε στον Ρόμπερτ, ο οποίος είναι ο καλύτερος φίλος του Τζέρι, για την επταετή παράνομη σχέση τους. Στην επόμενη σκηνή, ο Τζέρι συναντάει τον Ρόμπερτ για να δικαιολογηθεί, αλλά έκπληκτος μαθαίνει ότι ο φίλος του ήδη γνώριζε για την παράνομη σχέση τους εδώ και δύο χρόνια. Από το σημείο αυτό και εξής, ο χρόνος παύει την ευθύγραμμη πορεία του προς τα εμπρός και εκκινεί να κινείται προς το παρελθόν. Ο συγγραφέας επιστρέφει στο παρελθόν, όπου ο θεατής παρακολουθεί την διάλυση της παράνομης αυτής σχέσης, τη στιγμή κατά την οποία ο Ρόμπερτ ανακαλύπτει την αλήθεια, αλλά και την αρχή όλων αυτών.

Στο έργο, ο Πίντερ θέτει στο επίκεντρο την εξωσυζυγική σχέση της Έμμα και του Τζέρι, διαρθρώνοντας γύρω της επάλληλες προδοσίες. Πιο συγκεκριμένα, το έργο ασχολείται με την προδοσία του Τζέρι προς τον Ρόμπερτ, του Τζέρι προς την δική του σύζυγο (την Τζούντιθ), την προδοσία του Τζέρι και του Ρόμπερτ προς τα ιδανικά τους, την προδοσία του πελάτη (ο Ο’ Κέισι) που εκπροσωπεί αρχικά ο Ρόμπερτ και στη συνέχεια ο Τζέρι, την προδοσία της Έμμα προς τον Τζέρι που του αποκρύπτει ότι ο Ρόμπερτ είχε μάθει την αλήθεια πριν από καιρό, την προδοσία της Τζούντιθ που υπονοείται προς τον Τζέρι.

Στην παράσταση που σκηνοθέτησε ο Αιμίλιος Χειλάκης, πλην της οφθαλμοφανούς ερωτικής προδοσίας δεν υπήρξε άλλο επίπεδο προδοσίας. Με την ίδια αφέλεια και κοινοτυπία όμως αντιμετωπίζεται και η αίσθηση του χρόνου και της μνήμης στην οποία τόσο έχει εμβαθύνει στην εργογραφία του ο Πίντερ. Με πολλά «κατ’ ιδίαν» και τετριμμένα φωτιστικά εφφέ η σκηνοθεσία καταλύει μεμιάς την τόσο καθημερινή και ρεαλιστική γραφή του συγγραφέα. Η ανάμνηση συνεπώς δηλώνεται μέσα από μια δυσνόητη αίσθηση, ενώ απουσιάζει κάθε ίχνος ρεαλισμού. Η απουσία εφευρετικότητας και φαντασίας όμως αποτυπώνεται και στην, σχολικής επινόησης, αναγγελία των σκηνικών οδηγιών από τους ίδιους τους ηθοποιούς. Η υποκειμενικότητα της μνήμης, αλλά και η μη ευθύγραμμη διακλάδωση στον παρελθόντα χρόνο που τόσο ταλάνισαν τον Πίντερ πέρασαν απλώς απαρατήρητα από τη σκηνοθεσία, η οποία αναλώθηκε σε «πιασάρικα» κόλπα επί σκηνής. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι ο Πίντερ εντρυφώντας στην αίσθηση του χρόνου, (παρόντα, μέλλοντα αλλά και παρελθόντα), είχε καταπιαστεί επίσης νωρίτερα με την κινηματογραφική μεταφορά του Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο του Μαρσέλ Προυστ, παραδίδοντας στην παγκόσμια κινηματογραφική και θεατρική κοινότητα ένα κείμενο βασισμένο στο ογκώδες μυθιστόρημα του Γάλλου συγγραφέα (το σενάριο δεν μεταφέρθηκε ποτέ στη μεγάλη οθόνη, παρουσιάστηκε όμως στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας, το 2001). Επιπλέον, η σκηνοθετική γραμμή φτηναίνει το πιντερικό κείμενο καταφεύγοντας σε φωνές και υπερβολικές χειρονομίες. Έτσι, εντελώς εκτός πιντερικής αισθητικής είναι τόσο τα σεξουαλικά «χουφτώματα» μεταξύ των δύο εραστών, όσο και η παραλίγο χειροδικία του Ρόμπερτ προς την σύζυγό του. Πρόκειται για σκηνοθετικές προσθήκες που στόχο έχουν απλώς τον εντυπωσιασμό του κοινού, αλλά και τον ταυτόχρονο αποπροσανατολισμό του από το κείμενο. Δυστυχώς, με τέτοια σκηνοθετικά κόλπα δεν βγαίνει κάποιος κερδισμένος, αλλά όλοι χαμένοι.

Την ίδια συλλογιστική ακολουθεί και η μετάφραση του Μανώλη Δούνια, ο οποίος περνάει σε προσθήκες υβρεολογίου στο πιντερικό κείμενο. Εκπλήσσομαι αληθινά που υπάρχουν μεταφραστές οι οποίοι αγνοούν ότι τα έργα, ειδικά κάποιων συγκεκριμένων συγγραφέων, όπως είναι ο Χ. Πίντερ, είναι σαν μουσικές παρτιτούρες. Η προσθήκη λέξεων τόσο εκτός του ύφους του συγγραφέα ισοδυναμεί έως και με ύβρη!

Από όλο αυτό το σκηνοθετικό αλαλούμ βγαίνουν όλοι χαμένοι. Ο Αιμίλιος Χειλάκης προσπαθεί πολύ να κερδίσει τη συμπάθεια και την εύνοια του κοινού, αλλά ισορροπεί ανάμεσα σε γλυκανάλατο δράμα και σε έναν υβριδικό Πίντερ δικής του επινόησης. Η Αθηνά Μαξίμου κάποιες φορές περισώζεται, αλλά τις περισσότερες πέφτει στο λάκκο της σκηνοθεσίας. Ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος, μολονότι διαθέτει τη στόφα του πιντερικού ηθοποιού, παρασύρεται δυστυχώς από τον σκηνοθετικό χείμαρρο.

Οι φωτισμοί (Αλέκος Γιάνναρος) οι οποίοι κατέχουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην παράσταση, μοιάζουν συχνά να είναι εντελώς λάθος. Στο ίδιο μήκος κινείται και το σκηνικό (Γιώργος Γαβαλάς) το οποίο προσπαθεί να αποδώσει με ενδιαφέροντα τρόπο την άρρηκτη σχέση που συνδέει το χώρο με το χρόνο, αλλά εν τέλει δεν τα καταφέρνει. Πολύ πιο ενδιαφέροντα είναι τα κοστούμια (Γιώργος Γαβαλάς), αλλά αποδεικνύεται ότι τα «ράσα δεν κάνουν τον παπά»…

Η Προδοσία του Χ. Πίντερ σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη που ανεβαίνει στο Θέατρο Βρετάνια αποτελεί παρωδία ενός σημαντικού έργου. Μια σκηνοθετική γραμμή, αλλά και μια μετάφραση που οικειοποιούνται το κείμενο απομακρύνοντάς το από την συγγραφική του μήτρα αποδεικνύουν ότι αποτελούν τα συστατικά για μια κακή παράσταση, παρασύροντας ηθοποιούς και λοιπούς συντελεστές.

Από την Τόνια Τσαμούρη 

Από τα μέσα Νοεμβρίου και για περισσότερο από ένα μήνα, στην Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζεται το γνωστό παραμύθι του Ευγένιου Τριβιζά, Τα Μαγικά Μαξιλάρια. Η παράσταση αποτελεί μια μοναδική και τόσο ιδιαίτερη εμπειρία όχι μόνον για τους μικρούς θεατές, αλλά και για τους ενήλικες. Με την κεντρική σκηνή της ΕΛΣ γεμάτη, έως και το τέταρτο θεωρείο, μου έρχεται αυθόρμητα στο μυαλό η σκέψη ότι κατ’ αυτό τον τρόπο πλάθονται νέοι θεατές και άνθρωποι με καλλιτεχνική συνείδηση και ενσυναίσθηση.

Ο Βασιλιάς της Ουρανούπολης αποφασίζει να καταργήσει τις γιορτές, τις διακοπές, τις Κυριακές και τις σχόλες προκειμένου οι πολίτες του να δουλεύουν και να μην χαραμίζουν το χρόνο τους ονειροπολώντας και χαζολογώντας. Για να σιγουρέψει μάλιστα ότι όλα θα πάνε όπως τα σχεδιάζει, βάζει τους ακολούθους του να σχεδιάσουν ειδικά μαξιλάρια. Τα μαξιλάρια αυτά κάνουν τους ανθρώπους να βλέπουν άσχημα όνειρα και να χάσουν κάθε ίχνος ελπίδας και ευτυχίας. Τα μικρά παιδιά όμως δύσκολα θα προσαρμοστούν σε αυτή την πραγματικότητα, επιθυμώντας διαρκώς την επιστροφή στην ανεμελιά και την χαρά. Και τα μικρά παιδιά θα είναι αυτά που όντως θα καταφέρουν την πολυπόθητη ανατροπή και την επιστροφή στις ευτυχισμένες στιγμές.

Ο Ευγ. Τριβιζάς γνωρίζει πολύ καλά να παντρεύει την ονειροφαντασία με την ζοφερή, συχνά, πραγματικότητα, προερχόμενος ο ίδιος από χώρο της εγκληματολογίας, αλλά και με μεγάλη εμπειρία στο παιδικό βιβλίο. Το συγκεκριμένο του παραμύθι έχει την επιπρόσθετη τύχη να μεταφερθεί στην σκηνή της ΕΛΣ και να αποκτήσει νέα φτερά, αυτά που του δίνει η «ψευδαίσθηση» της σκηνής. Η παράσταση είναι πραγματικά μαγευτική προτού ακόμα ανοίξει η αυλαία. Η σκηνοθέτις (Νατάσα Τριανταφύλλη) αντιπαραβάλει μοναδικά τη σκοτεινή πραγματικότητα των ενηλίκων με τη φωτεινή αλήθεια των μικρών παιδιών. Η ανυπέρβλητη μουσική σύνθεση (Γιώργος Δούσης) δημιουργεί μελωδίες τις οποίες με έπιασα να σιγομουρμουρίζω ακόμα και μετά το τέλος της παράστασης. Οι φωτισμοί (Γιώργος Τέλλος) συμβάλλουν καταλυτικά στην δημιουργία της ψευδαίσθησης, ενώ παράλληλα ενώνουν τον χώρο της σκηνικής ονειροφαντασίας με τον «αληθινό» χώρο των θεατών. Εξαιρετική είναι επίσης η χορογραφία και η συνολική κινησιολογία (Δήμητρα Παπαδοπούλου), η οποία απογειώνει (κυριολεκτικά και μεταφορικά) τους, επί σκηνής, συντελεστές. Η πάντα προσεγμένη όψι που χαρακτηρίζει τις παραγωγές της ΕΛΣ στην παιδική αυτή όπερα αποκτάει ιδιαίτερη αξία για τους νέους θεατές (Σκηνικά: Τίνα Τζόκα, Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη). Το ονειρικό συναντάει το αληθινό, η σκηνή συναντάται με το κοινό και ένα μοναδικό σε συναίσθημα αποτέλεσμα παράγεται σε μια «παιδική» παράσταση. Άλλωστε η αφοπλιστική ειλικρίνεια των παιδιών αποτελεί τον καλύτερο κριτή: έτσι, μόνον τυχαίο δεν είναι ότι μικρά παιδιά, αλλά και οι ενήλικες συνοδοί τους επιβράβευσαν με το παρατεταμένο χειροκρότημά τους τούς συντελεστές για περισσότερο από πέντε λεπτά της ώρας. Τέλος, χρήζει ειδικής αναφοράς η παρουσία της ορχήστρας (Μαέστρος: Νίκος Βασιλείου), η οποία κατορθώνει να κερδίσει την προσοχή του κοινού, παίζοντας συχνά απευθείας μαζί του.

 

Τα Μαγικά Μαξιλάρια του Ευγ. Τριβιζά που παρουσιάζονται στην Εθνική Λυρική Σκηνή αποτελούν μια υποδειγματική παράσταση για παιδιά, αλλά και για ενήλικες. Εισάγει την όπερα στη ζωή μικρών και μεγάλων, αιχμαλωτίζοντάς τους στο μαγικό κόσμο της μουσικής και της σκηνής. Θυμάμαι, ζήλευα παλαιότερα όταν, παραμονές Χριστουγέννων ειδικά, βρισκόμουν σε ευρωπαϊκές πόλεις οι οποίες διαθέτουν μακρά παράδοση στο θέατρο, το χορό και την όπερα, και απευθύνονταν κυρίως σε παιδιά. Ζήλευα αρχικά το επίπεδο των παραγωγών αυτών οι οποίες ήταν εφάμιλλές (πολύ συχνά και πολύ καλύτερες) από αυτές. Ο δεύτερος και βασικότερος λόγος ήταν ότι καταλάβαινα πως έτσι διαπαιδαγωγούνταν νέοι, εκκολαπτόμενοι θεατές, αλλά και πολίτες με συνείδηση και καλλιέργεια. Τα τελευταία χρόνια γίνονται και στην Ελλάδα συστηματικές και πολύ αξιόλογες προσπάθειες από μεγάλους καλλιτεχνικούς φορείς, αλλά και από μικρότερα καλλιτεχνικά σχήματα αναφορικά με το παιδικό θέατρο, το οποίο θα έπρεπε να αποτελεί βασικό πυλώνα της καλλιτεχνικής ζωής του τόπου. Το παιδικό θέατρο αποτελεί σημαντικό παράγοντα εξέλιξης των παιδιών, τόσο ατομικά (εκπαιδεύοντας μεμονωμένες ικανότητες, όπως η συγκέντρωση, η ανάπτυξη του λεξιλογίου, η διεύρυνση της φαντασίας, η κοινωνική ενσυναίσθηση και πολλά ακόμα), όσο και συλλογικά (διαπαιδαγωγώντας υπεύθυνους και καλλιεργημένους πολίτες, μέσα από μια απολύτως συμμετοχική διαδικασία, όπως είναι το θέατρο). Η παράσταση των Μαγικών Μαξιλαριών της ΕΛΣ αποτελεί μια ανάλογη προσπάθεια.

Πάρτε τα παιδιά σας και δείτε την, στο υπέροχο περιβάλλον του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Μένουνε τα όνειρά μας

ελπίδα, όαση, παρηγοριά μας.

Θησαυρός στη συμφορά μας

μένουνε τα όνειρά μας!

Λιμπρέτο: Ευγένιος Τριβιζάς – Γιώργος Δούσης

 

Από την Τόνια Τσαμούρη

 

Όταν ανέβηκε για πρώτη φορά το Πάρτυ Γενεθλίων, το 1958, βρέθηκε αντιμέτωπο με αρνητικά σχόλια. Η πρώτη δουλειά του νέου τότε θεατρικού συγγραφέα, Χάρολντ Πίντερ, αντιμετωπίστηκε, τουλάχιστον, επιφυλακτικά από το σύνολο των κριτικών της εποχής, με αποτέλεσμα, δύο εβδομάδες μετά την πρεμιέρα του έργου (28 Απριλίου), η παράσταση να κατέβει. Έμελλε να τυπωθεί ετεροχρονισμένα η μοναδική θεατρική κριτική του Χάρολντ Χόμπσον, προκειμένου το έργο να βρει και πάλι το δρόμο του προς τη θεατρική σκηνή. Ο Χόμπσον διέκρινε την γνήσια θεατρική φλέβα του μετέπειτα βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας, Πίντερ, ενώ κατανόησε επίσης την έντονη ειρωνία και το καυστικό χιούμορ του Άγγλου συγγραφέα.

Το Πάρτυ Γενεθλίων μαζί με τα πρώτα θεατρικά κείμενα του Πίντερ αποκαλούνται «Κωμωδίες της Απειλής» και όχι αδικαιολόγητα. Φέρουν έντονα το στοιχείο της σάτιρας και της ειρωνίας για θέματα κοινωνικά και πολιτικά, αφού όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος ο συγγραφέας αργότερα, η γραφή του υπήρξε έντονα πολιτικοποιημένη ήδη από τα πρώτα του γραπτά. Γραμμένο λίγα μόλις χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που τόσο στιγμάτισε τον συγγραφέα, το Πάρτυ Γενεθλίων αναδίδει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα απειλής και επικινδυνότητας. Ωστόσο, το παιχνίδι της θυματοποίησης και της επιβολής, θέμα εξαιρετικά ελκυστικό στον Πίντερ, κυριαρχεί και λαμβάνει χώρα πολυεπίπεδα στο έργο. Όποιος όμως αναζητάει λύσεις και απαντήσεις σε ένα πιντερικό κείμενο, δυστυχώς μένει ανικανοποίητος… Τα πράγματα υπονοούνται, αλλά δε λέγονται, συμβαίνουν, αλλά δε φαίνονται. Παράλληλα, η κωμωδία αναδύεται από τα έγκατα αυτού του επικίνδυνου πυρήνα.

 

 

Ο Πίντερ έγραψε τις «Κωμωδίες της Απειλής» ενώ διένυε ακόμα την δεκαετία των ’30. Περνώντας στην επόμενη δεκαετία της ζωής του, και ενώ είχε κάνει οικογένεια, μετατοπίζει το ενδιαφέρον του και γίνεται πιο εσωστρεφής και λυρικός. Η δεύτερη αυτή συγγραφική του περίοδος περιλαμβάνει κείμενα που είναι γνωστά ως «Έργα Μνήμης». Εκκινώντας από το Τοπίο το 1967 φτάνει μέχρι και τους Παλιούς Καιρούς (1971). Το τελευταίο κείμενο αυτής της εποχής έρχεται κάποια χρόνια αργότερα και είναι η Προδοσία (1978).

Έργο αυτοβιογραφικό του Πίντερ, βασισμένο στην εξωσυζυγική του σχέση με γνωστή δημοσιογράφο του BBC, η Προδοσία φέρει έντονα το στοιχείο της μνήμης, της λήθης και του χρόνου, όπως και τα υπόλοιπα «Έργα Μνήμης». Πρόκειται παράλληλα για ένα αριστουργηματικά δομημένο κείμενο, αντιμετωπίζοντας τον χρόνο με ιδιαιτερότητα και όχι γραμμικά. Μολονότι πρόκειται για ένα έργο που παίζεται συχνά στη χώρα μας, ωστόσο σπάνια επιτυγχάνεται να αποδοθεί αυτή η αίσθηση ματαιότητας και ακύρωσης που επιδιώκει ο συγγραφέας, καθώς συχνά χάνεται στη μετάφραση η έντονα ειρωνική ματιά του Πίντερ…

Ενδιάμεσα, στις δύο αυτές συγγραφικές περιόδους, ο Πίντερ γράφει κείμενα τα οποία απηχούν ακόμα τις «Κωμωδίες απειλής» ενώ προλειάνουν το έδαφος για τα «έργα μνήμης». Από τα πιο γνωστά του έργα είναι η Συλλογή (1961) και ο Εραστής (1963). Η Συλλογή παρουσιάστηκε αρχικά από το ραδιόφωνο (ARTV) μεγαλώνοντας τη σύγχυση και το κομφούζιο που επικρατεί ανάμεσα στα δύο αυτά ζευγάρια.

Με την νέα θεατρική σεζόν να έχει, επιτέλους, φτάσει, ο Πίντερ κάνει και πάλι την εμφάνισή του. Το ελληνικό κοινό δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στα κείμενά του. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, καθώς και ο ίδιος είχε δεσμούς με τη χώρα μας. Το φετινό στοίχημα στις δύο παραστάσεις που πρόκειται να ανέβουν μέσα στον Οκτώβριο είναι αν θα καταφέρουν να μεταφέρουν το πιντερικό σύμπαν στο κοινό τους, διεγείροντας έτσι τόσο πνευματικά, όσο και συναισθηματικά τους θεατές.

 

Πάρτυ Γενεθλίων, σκηνοθεσία Γιώργος Παλούμπης, Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης. Παίζουν οι: Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Άλκηστις Ζιρώ, Φώτης Θωμαΐδης, Γιάννος Περλέγκας, Γιάννης Στεφόπουλος, Αθηνά Τσιλύρα

Προδοσία, σκηνοθεσία Αιμίλιος Χειλάκης, Θέατρο «Βρετάνια». Παίζουν οι: Αιμίλιος Χειλάκης, Αθηνά Μαξίμου, Λάζαρος Γεωργακόπουλος

Κολλεξιόν, σκηνοθεσία Τάσος Πυργιέρης, Faust. Παίζουν οι: Αλέξανδρος Βάρθης, Παναγιώτα Βιτετζάκη, Θάνος Λέκκας, Χρήστος Σταθούσης.

Από την Τόνια Τσαμούρη

Η Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου (1959) του Έντουαρντ Άλμπι είναι ένα κείμενο ορόσημο, όχι μόνον για την αμερικάνικη, αλλά και για την παγκόσμια δραματουργία, καθώς πρόκειται για το έργο που εισήγαγε το «Θέατρο του Παραλόγου» στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Σύμφωνα με τον Μάρτιν Έσσλιν, το Παράλογο στις Η.Π.Α. έχει άλλο περιεχόμενο και μορφή, αφού δεν αποτυπώνει τα κοινωνικά αδιέξοδα και τον ασφυκτικό πεσσιμισμό μέσα από μια ειρωνική, συχνά, ματιά όπως συνήθιζαν οι Ευρωπαίοι θεατρικοί συγγραφείς. Το Αμερικανικό Παράλογο, με πρώτο και βασικότερο εκπρόσωπό του τον Ώλμπι, επιτίθεται στο Αμερικανικό Όνειρο και στην αίσθηση της επίπλαστης αισιοδοξίας και ευτυχίας. Η αίσθηση αυτή δεν θα διαρραγεί πριν από τα πρώτα χρόνια του Πολέμου στο Βιετνάμ, οπότε και θα αρχίσει να γκρεμίζεται το τόσο καλοχτισμένο οικοδόμημα της απόλυτης Αμερικανικής ευτυχίας, αισιοδοξίας και ευμάρειας.

Στην Ιστορία του Ζωολογικού Κήπου, ο συγγραφέας αποτυπώνει την κοινωνία της τότε μεταπολεμικής εποχής, η οποία υπήρξε μοιρασμένη ανάμεσα σε αυτούς που ζούσαν το Αμερικάνικο Όνειρο της ευζωίας και αφθονίας και σε αυτούς που δεν το ζούσαν. Ο Ώλμπι με το κείμενό του αποδεικνύει ωστόσο ότι πρόκειται για έναν επίπλαστο διαχωρισμό, αφού όλοι μας προερχόμαστε από την ίδια αφετηρία και καταλήγουμε στον ίδιο τερματισμό. Όλοι μας είμαστε άγρια θηρία κλεισμένα στο ίδιο κλουβί.

Το έργο αποκτάει νέο μήνυμα και έντονους συμβολισμούς εν μέσω της πρωτόγνωρης πανδημίας που συνεχίζει να πλήττει την ανθρωπότητα. Οι άνθρωποι του 21^ου αιώνα βρέθηκαν, επί μακρόν, κλεισμένοι μέσα στους ναούς της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας, στα σπίτια τους, ενώ η φύση και τα ζώα βρέθηκαν ελεύθερα να περιδιαβαίνουν τις μητροπόλεις.

Η Ιστορία του Τζέρρυ και του Πήτερ που ανεβαίνει αυτό το διάστημα στο Θέατρο Φούρνος βασίζεται στο ομώνυμο έργο του Ώλμπι. Η σκηνοθεσία του Γιάννη Μποσταντζόγλου προσπαθεί να αποτυπώσει την ανθρώπινη απόγνωση και τον διαμοιρασμό της κοινωνίας των ανθρώπων. Μολονότι δεν αποδίδει τη σύγχρονη διάσταση του έργου, εν μέσω επαναλαμβανόμενων κοινωνικών εγκλεισμών, ωστόσο καταφέρνει να αποδώσει την ουσία και το πνεύμα του έργου. Με σύμμαχο την τόσο ενδιαφέρουσα, πάντα, σκηνή του Φούρνου, αλλά και το συμβολικό και αφαιρετικό σκηνικό (Κατασκευή Σκηνικών: Γκεζίμ Τότσι) δημιουργεί έντονα την ατμόσφαιρα της σύγχρονης μεγαλούπολης, αλλά και την αντίθεση με τη φύση. Ο ίδιος ο Γ. Μποσταντζόγλου είναι υπέροχος στο ρόλο του Πήτερ. Πετυχαίνει να εναλλάσσει με μαεστρία τα συναισθήματα του ρόλου του ανάμεσα στην τυπική χαρά, την απορία, την απελπισία και τέλος, τη βαθιά οδύνη. Παίζει με ολόκληρο το σώμα του και χρησιμοποιεί το σύνολο των εκφραστικών του μεσών οδηγώντας τον θεατή σε ένα μοναδικό συναίσθημα. Ο Γ. Μποσταντζόγλου καταφέρνει να κυβερνήσει το καράβι τόσο σκηνοθετικά, όσο και υποκριτικά. Μολονότι τραβάει τον συμπρωταγωνιστή του, Αλέξανδρο Πασχάλη, ο δεύτερος δεν καταφέρνει να ακολουθήσει απόλυτα το βηματισμό. Ο Α. Πασχάλης στο ρόλο του Τζέρρυ διαθέτει το δυναμισμό, την ενέργεια, την επίπλαστη ηρεμία και την προσποιούμενη κοινωνικότητα του ρόλου. Παρόλα αυτά, και ενώ σημειώνει μια μοναδική εκκίνηση στο πρώτο μέρος του έργου, δεν καταφέρνει να οδηγηθεί στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου χαρακτήρα, παρά μένει στο πρώτο αυτό επίπεδο. Διαθέτει όμως τόσο τις δυνατότητες, όσο και τον συμπρωταγωνιστή για να οδηγηθεί σε ένα δεύτερο και πιο ολοκληρωμένο επίπεδο. Άλλωστε υπάρχει η χημεία ανάμεσα στους δύο συμπρωταγωνιστές.

Η διασκευή που έχει γίνει στο κείμενο έχει εκσυγχρονίσει σημαντικά κομμάτια του έργου που σήμερα ακούγονται παλιακά. Έχουν περικοπεί όμως εξίσου σημαντικά μέρη, δημιουργώντας τόσο μια ανισορροπία ανάμεσα στους δύο ήρωες, όσο και στη γενικότερη αίσθηση του έργου. Πιο συγκεκριμένα, ο ρόλος του Πήτερ έχει μετατραπεί σε πιο υποστηρικτικό, αδικώντας τόσο το χαρακτήρα, όσο και τον Γ. Μποσταντζόγλου. Επίσης, η παράσταση τελειώνει αρκετά γρήγορα, έχοντας οδηγηθεί πολύ σύντομα στην κορύφωση, χωρίς να έχει προηγηθεί η αρχική αδιάφορη, φαινομενικά, ψιλοκουβέντα ανάμεσα στους δύο ήρωες.

Στα θετικά της παράστασης συγκαταλέγονται επίσης οι φωτισμοί (Αποστόλης Τσατσάκος), αλλά και τα πολύ σημερινά κοστούμια. Εξαιρετική και η μάχη των δύο ηθοποιών (Μανώλης Κασιμάκης). Η φυσική σύγκρουση επί σκηνής αποτελεί διαρκές και σημαντικό ζητούμενο για τον Έ. Ώλμπι, γεγονός που συναντάται σε πληθώρα έργων του. Να σημειωθεί τέλος η τόσο ταιριαστή ροκ μουσική που ακούγεται τόσο στην αρχή, όσο και στο τέλος, με τους Guns ‘n’ roses να αποχαιρετούν το κοινό με το Welcome to the Jungle. Καταπληκτική επιλογή για αποχαιρετισμό!

Πρόκειται συνολικά για μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παράσταση, με καλούς συντελεστές, ωραίες ιδέες και ένα σημαντικό κείμενο για οδηγό. Αξίζει να την δείτε!

Από την Τόνια Τσαμούρη 

Το Ίδρυμα Ωνάση παρουσίασε τον προγραμματισμό του για τη σεζόν 2021-2022. Μετά από δύο χρόνια χωρίς ζωντανή επαφή, ο πολιτιστικός οργανισμός γιόρτασε την επιστροφή στον πολιτισμό και τις τέχνες με μία ιδιαίτερα λαμπερή, πολύ φωτεινή, εξαιρετικά ζωντανή και δημιουργική παρουσίαση. Η μουσική, ο χορός, η εικόνα, αλλά και το συναίσθημα ήταν αυτά που κυριάρχησαν πάνω, αλλά και κάτω από τη σκηνή στην κεντρική αίθουσα της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών του Ιδρύματος.

Μολονότι η διά ζώσης επαφή απουσίασε τόσο από τους δημιουργούς όσο και από το κοινό για τα τελευταία 2 σχεδόν χρόνια, ωστόσο το Onassis Culture βρήκε διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας και επαφής με τον κόσμο. Η προσπάθεια αυτή των ανθρώπων του Ιδρύματος Ωνάση είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός διαδικτυακού καναλιού (του Onassis Channel) το οποίο είναι γεγονός ότι συντρόφευσε χιλιάδες ανθρώπων στην δύσκολη περίοδο της καραντίνας, προσπαθώντας να αντικαταστήσει ένα κομμάτι της καλλιτεχνικής επικοινωνίας, η οποία είχε παυθεί καθ’ όλο αυτό το διάστημα, μεταξύ των ανθρώπων.

Ιδιαίτερα ελκυστικές και ενδιαφέρουσες οι δράσεις και οι προτάσεις του Ιδρύματος για την σεζόν η οποία ξεκινάει. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζουν οι εξής:

 

1. Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου. Η παράσταση η οποία θα εγκαινιάσει τη φετινή θεατρική περίοδο θα προσπαθήσει να φέρει, μεταφορικά και κυριολεκτικά, το κοινό προς το φως, όπως τόνισε η Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου.

(Κεντρική Σκηνή 10-30/10/2021)

2. Ο Παράδεισος του Thomas Kӧck παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Γιαννοπούλου

(Μικρή Σκηνή 29/10-7/11/2021)

3. Ο Γυάλινος Κόσμος του Τεννεσσί Ουίλιαμς σε σκηνοθεσία Ivo van Hove. Η νέα παράσταση του, γνωστού στο ελληνικό κοινό, Βέλγου σκηνοθέτη έχει ως πρωταγωνίστρια την Isabelle Huppert.

(Κεντρική Σκηνή 13-14/11/2021)

4. Η νέα παράσταση της Αργυρώς Χιώτη, με τίτλο Χαλεπάς με θέμα τη ζωή και το έργο του σημαντικού Τηνιακού γλύπτη, Γιαννούλη Χαλεπά

(Κεντρική Σκηνή 10-27/2/2022)

5. Ο Gus van Sant, γνωστός από ταινίες όπως Good Will Hunting και My Own Private Idaho, σκηνοθετεί για το θέατρο ένα μουσικό πορτρέτο για τα πρώτα χρόνια της ζωής του Andy Warhol. Η παράσταση με τίτλο Andy θα παρουσιαστεί στις αρχές της χρονιάς στην Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών (Κεντρική Σκηνή 18-20/3/2022)

6. Η Λένα Κιτσοπούλου γράφει και σκηνοθετεί την νέα της παράσταση με τίτλο, Φρανκεστάιν-Ο χαμένος Παράδεισος

(Κεντρική Σκηνή 14/5-10/6/2022)

7. Οι RootlessRoot παρουσιάζουν την νέα τους παράσταση, με τίτλο Stones & Bones. Η παράσταση που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο διαδικτυακό κανάλι του Onassis Channel θα βρει τον δρόμο για το φυσικό της χώρο και θα παρουσιαστεί στην Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών (Κεντρική Σκηνή 3-7/11/2021)

8. Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός συναντάται επί σκηνής με έξι συνθέτες του σύγχρονου μουσικού θεάτρου σε ένα αφιέρωμα στον Γιάννη Χρήστου, στην παράσταση με τίτλο Γιάννης Χρήστου: έξι συναντήσεις με το έργο του

(Κεντρική Σκηνή 15-17/4/2022)

9. Η πάντα καυστική και επίκαιρη Fran Lebowitz συνομιλεί με την Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών στις 15/3/2022

10. Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου μετατρέπει σε μιούζικαλ τον Moby Dick του Herman Melville. Σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα

(Christmas Theatre, 9/2-10/4/2022)

Από την Τόνια Τσαμούρη 

 

Όταν έγραφε ο Γιώργος Σεφέρης για «ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη» μιλούσε μετωνυμικά ή μήπως εντελώς κυριολεκτικά; Σε αντίθεση με τα Ομηρικά έπη, σύμφωνα με τα οποία η Ωραία Ελένη της Σπάρτης ήταν η σπίθα που πυροδότησε τη φωτιά του Τρωικού πολέμου, πολλοί ιστορικοί και ποιητές της αρχαιότητας διαφωνούν με την άποψη αυτή. Τόσο ο Ηρόδοτος, όσο και ο Στησίχωρος, αλλά και οι ιστορικοί Εκατέος και Ελλάνικος μιλούν, με παραλλαγές, για το ταξίδι του ζεύγους Μενέλαου-Ελένης στην Αίγυπτο, για τον έρωτα του βασιλιά της Αιγύπτου, καθώς και για το ότι η Ελένη δεν ταξίδεψε ποτέ στην Τροία. Αλλά και ο σοφιστής Γοργίας, ο οποίος προηγήθηκε του ευριπίδειου κειμένου, υπερασπίστηκε την Ελένη απαλλάσσοντάς την από κάθε είδους κατηγορία.

Η Ελένη του Ευριπίδη ανήκει στις επονομαζόμενες τραγωδίες φυγής, καθώς θεωρήθηκαν ότι δεν ανταποκρίνονταν στο τραγικό πρότυπο των υπόλοιπων τραγωδιών. Το συγκεκριμένο κείμενο του Ευριπίδη ωστόσο, υπήρξε καταλυτικό στην δραματουργική και θεματολογική επίδραση τόσο για την Νέα και Μέση Κωμωδία, όσο και για το μετέπειτα «ελληνικό ερωτικό μυθιστόρημα», όπως αναφέρει ο A. Lesky. Η υπόθεση του έργου περιστρέφεται, κατ’ ουσίαν, γύρω από ένα ζευγάρι, τον Μενέλαο και την Ελένη, που έχουν χωριστεί εδώ και 17 χρόνια. Ο Μενέλαος θεωρεί ότι έχει πάρει μαζί του την σύζυγό του, η οποία στάθηκε η αφορμή για τον Τρωικό πόλεμο. Φτάνοντας όμως στην Αίγυπτο ανακαλύπτει έκπληκτος ότι η Ελένη, όλα αυτά τα χρόνια, βρισκόταν εκεί, φιλοξενούμενη του βασιλιά Πρωτέα. Το ζευγάρι επανενώνεται, αλλά για να μην χωριστεί ξανά, θα πρέπει να γλιτώσουν πρώτα από τον Θεοκλύμενο, γιο του Πρωτέα και νυν βασιλιά της Αιγύπτου. Ο Θεοκλύμενος είναι ερωτευμένος με την Ελένη και θέλει να την παντρευτεί. Έτσι, το βασιλικό ζευγάρι των Λακεδαιμονίων προκειμένου να διαφύγει σκαρφίζεται ένα σχέδιο. Ο βασιλιάς της Αιγύπτου απομένει στο τέλος μόνος και εξαπατημένος.

Η Ελένη του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος είναι μια από τις καλύτερες παραστάσεις των τελευταίων ετών. Αποτελεί δέ υπόδειγμα για διδασκαλία σε πανεπιστημιακές και δραματικές σχολές, καθώς αποδεικνύει τη σημασία της καλής θεατρικής σκηνοθεσίας. Ο Βασίλης Παπαβασιλείου έστησε μια παράσταση απολαυστική, με αναφορές στο άμεσο παρελθόν του ελληνισμού, καταφέρνοντας να συντονίσει και να αναδείξει ό,τι καλύτερο διέθετε ο κάθε ηθοποιός. Σαν εξαιρετικός μαέστρος, δημιούργησε μια απόλυτα καλοκουρδισμένη παράσταση, όπου ο καθένας συνέβαλε στο γενικό σύνολο. Ως αποτέλεσμα, είναι αδύνατον να εντοπίσει κάποιος αρνητικά στοιχεία, αφού όλοι εργάστηκαν και πέτυχαν το κοινό καλό.

Η Ελένη του Βασ. Παπαβασιλείου είναι μια γνήσια κωμωδία, με νοσταλγικές στιγμές. Μυρίζει τον ελληνισμό της Αλεξάνδρειας του περασμένου αιώνα, ενώ ο χορός, ανάμεσα σε Club Tropicana και Καφέ Αμμάν, ντυμένος με pin-up μαγιό και τυρμπάν στο κεφάλι, χορεύει και τραγουδάει σαν να ανήκε σε μπουλούκι. Μπουλουκτσήδες ο Μενέλαος και η Ελένη, οι οποίοι, με το μικρόφωνο στο χέρι, ξεσηκώνουν όλη τη σκηνή. Ήταν εξαιρετική άλλωστε η επιλογή του σκηνοθέτη να τοποθετήσει την καταπληκτική ορχήστρα (Γιώργος Δούσος, Δάνης Κουμαρτζής, Θωμάς Κωστούλας, Παύλος Μέτσιος, Χάρης Παπαθανασίου, Μανώλης Σταματιάδης) επί σκηνής. Ενσωματωμένη στη δράση, τόσο με τη μουσική της, όσο και με την παρουσία της, η ορχήστρα προσδίδει μια άλλη αύρα στο όλο σκηνικό αποτέλεσμα.

Το Ευριπίδειο κείμενο φέρει την ιδιομορφία ότι έχει ως πρωταγωνιστικό το ζευγάρι των Μενέλαου και Ελένης, ενώ υπάρχουν αρκετοί ρόλοι, πλην του Θεοκλύμενου, οι οποίοι περιστρέφονται γύρω τους, χωρίς όμως να έχουν μεγάλη έκταση στο κείμενο. Ο Βασ. Παπαβασιλείου πέτυχε όχι μόνον να αναδείξει όλους τους ρόλους, αλλά να τους κάνει και εξαιρετικά απολαυστικούς. Η Ελένη της Έμιλυς Κόλιανδρη είναι απλώς υπέροχη στην γοητευτική απλότητα και αφέλεια του ρόλου της. Η ηθοποιός αποδεικνύει ότι η κωμωδία είναι σίγουρα ο χώρος της, αποκαλύπτοντας στο κοινό άγνωστες ερμηνευτικές της ικανότητες. Ο Μενέλαος του Θέμη Πάνου είναι σπαρταριστός, φρέσκος και γοητευτικός. Χωρίς να ξεπερνάει το μέτρο ούτε για μια στιγμή, ο ηθοποιός καταφέρνει να προκαλεί το γνήσιο και αυθόρμητο γέλιο στους θεατές, χωρίς να εκχυδαΐζει, να προσβάλλει ή να φλυαρεί ούτε λεπτό στην κωμωδία του. Είναι γεγονός ότι παραδίδει μαθήματα υποκριτικής σε έναν χώρο που δεν τον είχαμε ξαναδεί. Ο Θ. Πάνου αποδεικνύεται ότι διαθέτει γνήσια κωμική φλέβα, κρυμμένη καλά τόσα χρόνια! Η Θεονόη της Αγορίτσας Οικονόμου καταφέρνει να κυριαρχήσει στο χώρο επιβεβαιώνοντας ότι η συγκεκριμένη ηθοποιός δεν διαθέτει μόνον πάρα πολλές ερμηνευτικές ικανότητες, αλλά και πολύ μέλλον. Πρόκειται για μια από τις πιο εξαιρετικές ηθοποιούς της γενιάς της. Ο Θεοκλύμενος του Γιώργου Καύκα συμβαδίζει απόλυτα με το απολαυστικό, ερμηνευτικά, ζευγάρι των Μενέλαου και Ελένης. Ιδιαίτερα κωμικός, αλλά και τρυφερά συγκινητικός στο τέλος όταν διαπιστώνει την προδοσία τόσο της Ελένης, όσο και της ίδιας του της αδελφής. Η Γερόντισσα της Έφης Σταμούλη είναι ώριμη και με απόλυτο έλεγχο στα υποκριτικά της μέσα, επιβεβαιώνοντας ότι και η κωμωδία της ταιριάζει πολύ. Ο Τεύκρος τους Δημήτρη Μορφακίδη αποτελεί προάγγελο της απολαυστικής κωμωδίας που πρόκειται να ακολουθήσει. Συγκινητικός, αλλά και ξεκαρδιστικός ο Δημήτρης Κολοβός, ενώ ο Άγγελος Μπούρας, αλλά και ο Παναγιώτης Παπαϊωάννου αναδεικνύουν την τραγικότητα του Ευριπίδειου κειμένου. Οι Διόσκουροι των Νικόλα Μαραγκόπουλου και Ορέστη Παλιαδέλη αποτελούν το καλύτερο φινάλε. Σαν από το μέλλον, με δόσεις θεάτρου του παραλόγου, το δίδυμο των Διόσκουρων καταφέρνει να απογειώσει ακόμα περισσότερο μια παράσταση η οποία έχει κερδίσει το κοινό της από το πρώτο της λεπτό.

Τέλος, ειδική αναφορά χρειάζεται στον τόσο καλοδουλεμένο και αρμονικό Χορό της παράστασης (Νεφέλη Ανθοπούλου, Σταυρούλα Αραμπατζόγλου, Ηλέκτρα Γωνιάδου, Νατάσσα Δαλιάκα, Χρύσα Ζαφειριάδου, Σοφία Καλεμκερίδου, Αίγλη Κατσίκη, Άννα Κυριακίδου, Κατερίνα Πλεξίδα, Μαριάννα Πουρέγκα, Φωτεινή Τιμοθέου, Χρύσα Τουμανίδου). Κωμικές, γοητευτικές, αιθέριες συμμετέχουν, σχολιάζουν και κρίνουν τα τεκταινόμενα με έναν ιδιαίτερο τρόπο.

Η παράσταση εκτός των άλλων, διαθέτει καταπληκτικά κοστούμια, αλλά και ένα πολύ λειτουργικό και ευφάνταστο σκηνικό (Άγγελος Μέντης). Η Μουσική (Άγγελος Τριανταφύλλου), αλλά και οι Χορογραφίες (Δημήτρης Σωτηρίου) συμβάλλουν επίσης καταλυτικά στο τελικό αποτέλεσμα. Οι φωτισμοί τέλος (Λευτέρης Παυλόπουλος) δημιουργούν ατμόσφαιρες υπογραμμίζοντας το σκηνοθετικό όραμα. Ειδική μνεία στην προσεγμένη μετάφραση του Παντελή Μπουκάλα.

Η Ελένη του Κ.Θ.Β.Ε. είναι η μοναδική παράσταση που δεν παίχτηκε φέτος στην Επίδαυρο, μολονότι ήταν προγραμματισμένη (συνέπεσε με τις πυρκαγιές της 3^ης Αυγούστου). Είναι πραγματική απώλεια για το Φεστιβάλ Επιδαύρου ότι αυτή η παράσταση δεν παίχτηκε στη θυμέλη του θεάτρου του Ασκληπιού, για την οποία ήταν εξ αρχής δημιουργημένη. Επιπλέον, πρόκειται για μια παράσταση υπόδειγμα όσον αφορά στο ρόλο του σκηνοθέτη στο θέατρο. Ελπίζω, η παράσταση να βρει τον δρόμο της προς την Επίδαυρο, έστω και αργά.

Μην την χάσετε!

 

 

Δείτε εδώ τις επόμενες στάσεις της παράστασης και κλείστε τις θέσεις σας. 

Στην έναρξη της παράστασης κρατήθηκε ενός λεπτού σιγή για τον Μίκη Θεοδωράκη και στο φινάλε της ακούστηκε το αγαπημένο αυτό κομμάτι του σπουδαίου συνθέτη. 

Από την Τόνια Τσαμούρη

Όταν ο Ευριπίδης, τον 5^ο αιώνα π.Χ., έγραφε για το μύθο του Ιππόλυτου, καταδείκνυε την Φαίδρα ως την γυναίκα η οποία ζούσε πλημμυρισμένη από τα πάθη της, μακριά από την επίβλεψη του άντρα της, ο οποίος απουσίαζε από το σπίτι για μεγάλο διάστημα. Ταυτόχρονα, το παρελθόν της Φαίδρας την εμφάνιζε να κατάγεται από μια οικογένεια με αχαλίνωτα ερωτικά πάθη (η μητέρα της, Πασιφάη, είχε συνουσιαστεί με τον ταύρο και έφερε στον κόσμο τον Μινώταυρο). Στην αρχαιότητα ωστόσο, ουδέποτε δόθηκε προσοχή ή αναφέρθηκε ότι προκειμένου να την παντρευτεί ο Θησέας, σκότωσε τόσο τον πρώτο σύζυγο της Φαίδρας όσο και το γιό τους. Ο μύθος προσέλκυσε το ενδιαφέρον και άλλων συγγραφέων, διαχρονικά, οι οποίοι όμως μετατόπισαν το ενδιαφέρον τους περισσότερο στη Φαίδρα. Έτσι, συναντούμε στην ιστορία του θεάτρου τόσο τη Φαίδρα του Σενέκα, αλλά και αυτήν του Ρακίνα στην αναγεννησιακή Γαλλία. Έπρεπε να περιμένει ωστόσο έως τον 20^ό αιώνα ο μύθος της ηρωίδας έως ότου τον αντιμετωπίσουν γυναίκες συγγραφείς, οι οποίες προσπάθησαν να την δικαιολογήσουν αλλά και να την καταλάβουν. Έτσι, στον 20^ό αιώνα συναντούμε τη Φαίδρα στη μεγάλη οθόνη σε σκηνοθεσία Ζυλ Ντασσέν και σενάριο Μαργαρίτας Λυμπεράκη με την Μελίνα Μερκούρη, όπως επίσης και το Phaedra’s Love της πρόωρα χαμένης Σάρα Κέην το 1999.

Αυτό το Σαββατοκύριακο στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου παρουσιάστηκε μια νέα διασκευή του μύθου διά χειρός Αμάντας Μιχαλοπούλου, με τίτλο Η Φαίδρα καίγεται. Η Φαίδρα της Μιχαλοπούλου είναι μια σύγχρονη γυναίκα της εποχής της, η οποία δεν διεκδικεί απλώς το δικαίωμά της στο πάθος, αλλά το δικαίωμα της στη ζωή. Μια γυναίκα στη μέση ηλικία, η οποία στιγματίζεται από τα χρόνια της, όπως συμβαίνει σε εκατομμύρια γυναίκες ανά τον κόσμο. Άλλωστε η ηλικιακή διάκριση είναι μια ταχύτατα αναρριχώμενη στον ανεπτυγμένο κόσμο (μεταξύ του ρατσισμού και του σεξισμού), όπου το όριο ηλικίας επιμηκύνεται μεν, αλλά τα στεγανά που ακολουθούν την μέση και ώριμη ηλικία παραμένουν γερά θεμελιωμένα στην κοινωνία.

Ανήμερα των γενεθλίων της, η Φαίδρα αποκαλύπτει στην παιδική της φίλη, Ληώνη, ότι είναι ερωτευμένη με τον πρόγονό της, τον Ιππόλυτο. Η Ληώνη προσπαθεί να την πείσει ότι κάτι τέτοιο δεν είναι σωστό για την ηλικία της ή για τη θέση της. Στο πάρτυ γενεθλίων της Φαίδρας, στο οποίο είναι επίσης καλεσμένες οι κόρες της Ληώνης, η Αφροδίτη και η Άρτεμις, έρχεται και ο Ιππόλυτος, ο οποίος δείχνει εμφανώς ότι ελκύεται από την σύζυγο του πατέρα του, του Θησέα. Ωστόσο, ο Ιππόλυτος μετανιώνει και φεύγει από την Φαίδρα. Αυτή οργισμένη τον ακολουθεί και το κακό δεν αργεί να έρθει. Ο Ιππόλυτος σκοτώνεται ενώ προσπαθεί να σώσει την Φαίδρα από τη φωτιά που εν κατά λάθος έχει ανάψει. Η Φαίδρα θα διασωθεί για να ανακαλύψει όμως ότι βιάστηκε να θυμώσει με τον Ιππόλυτο. Ο θάνατος πλέον είναι η μόνη σωτηρία και για την ίδια από την βάσανο του έρωτα αυτού.

Στον τόσο επίκαιρο και σύγχρονο προβληματισμό της συγγραφέως ήρθε ο Γιάννης Καλαβριανός να απαντήσει με μια παράσταση-ύμνο στα νεανικά μας χρόνια. Η Φαίδρα καίγεται είναι ένα καλοκαιρινό πάρτυ σαν αυτό των νεανικών μας χρόνων, όταν χορεύαμε στην αμμουδιά, αγκαλιαζόμασταν, τραγουδούσαμε, φλερτάραμε, ερωτευόμασταν και νιώθαμε ότι όλη η ζωή είναι μπροστά μας. Σε ποιο σημείο της ζωής όμως μια γυναίκα πρέπει να αποδεχθεί ότι δεν επιτρέπεται πλέον να αγαπήσει, να ερωτευτεί, να ζήσει; Σε ποιο σημείο είναι «μεγάλη» και ποιος το ορίζει αυτό; Η Φαίδρα της Μιχαλοπούλου επιμένει να διεκδικεί το δικαίωμά της στη ζωή, τον έρωτα, την ευτυχία. Το θέμα δεν άπτεται τόσο της συζυγικής απιστίας (για αυτό άλλωστε απουσιάζει σκηνικά ο Θησέας), ούτε της σχέσης μεταξύ μητριάς-προγονού. Το κέντρο βάρους βρίσκεται στη διαφορά ηλικίας μεταξύ της Φαίδρας και του νεότατου Ιππόλυτου, ο οποίος θα μπορούσε να είναι γιος της, αλλά δεν είναι…

Ο σκηνοθέτης, αντίθετα με τις σκηνικές οδηγίες που αναφέρουν μουσική τζαζ, έστησε επί σκηνής ένα καλοκαιρινό πάρτι που «μύριζε» έντονα τη δεκαετία του ’80: οι μουσικές πολλές, χορευτικές, γεμάτες κέφι και αναμνήσεις. Η παράσταση, στο πρώτο της μισό, αποτελούσε μια γνήσια και απολαυστική κωμωδία, ενώ στο δεύτερο μισό θύμισε μια σύγχρονη ερωτική τραγωδία.

Η Άννα Μάσχα(Φαίδρα) σάρωσε τα πάντα με τη σκηνική της παρουσία. Η ηρωίδα της ήταν δυναμική, έντονη, ευαίσθητη, πληγωμένη. Ήταν η απόλυτη και αδιαμφισβήτητη κυρίαρχος επί σκηνής φέρνοντας σε πρώτο πλάνο τις ανησυχίες, τους φόβους αλλά και τις επιθυμίες μιας γυναίκας που βρίσκεται στη μέση ηλικία. Αναδεικνύοντας ότι η «μέση ηλικία» είναι απλώς ένα νούμερο, ανίκανο συχνά να αντιστοιχηθεί με την ορμή, τη ζωντάνια και το πάθος του ανθρώπου που το φέρει. Ο Νίκος Λεκάκης (Ιππόλυτος) ήταν πολύ καλός στο πρώτο μέρος, σκιαγραφώντας καλύτερα τον Ιππόλυτο ως έναν νάρκισσο και αυτάρεσκο, λόγω της νεότητάς του, νέο. Στο δεύτερο μέρος, αφέθηκε στο βηματισμό της Ά. Μάσχα και πολύ καλά έκανε, καθώς το αποτέλεσμα τους δικαίωσε. Η Μαρία Κοσκινά (Ληώνη) επιβεβαίωσε το γνήσιο κωμικό της ταλέντο, ωστόσο ήταν απόλυτα λυρική και συγκινητική στο δεύτερο μέρος της παράστασης. Πολύ καλές επίσης οι Μαρία Μοσχούρη (Αφροδίτη) και Ειρήνη Ιωάννου-Παπανεοφύτου (Άρτεμις).

Το σκηνικό της παράστασης ήταν αριστουργηματικό (Εύα Μανιδάκη). Απόλυτα εναρμονισμένο με την αργολική ύπαιθρο, δημιούργησε την ψευδαίσθηση του καλοκαιρινού εξοχικού, επιτείνοντας την αίσθηση του καλοκαιρινού πάρτυ που οραματίστηκε και υλοποίησε ο σκηνοθέτης. Σημαντική επίσης η συμβολή των τόσο ταιριαστών κοστουμιών (Βάνα Γιαννούλα). Από τις πλέον ενδιαφέρουσες και αστείες στιγμές της παράστασης, το σερφ-σιδερώστρα, το οποίο κατάφερε να κερδίσει το κοινό από τα πρώτα λεπτά της παράστασης. Τέλος, εξαιρετικά σημαντικοί οι φωτισμοί (Νίκος Βλασσόπουλος), οι οποίοι απέδωσαν με μοναδικό τρόπο τα συναισθήματα και τις καταστάσεις.

Η Φαίδρα καίγεται της Αμάντας Μιχαλοπούλου αποτελεί μια νέα και ενδιαφέρουσα διασκευή του γνωστού μύθου του Ιππόλυτου. Εστιάζοντας σε θέματα που άπτονται της γυναικείας ψυχολογίας, των ηλικιακών διακρίσεων, αλλά και του έρωτα (που αποτελεί προαιώνιο θέμα) η συγγραφέας δημιούργησε ένα πολύ ενδιαφέρον θεατρικό έργο. Ο Γ. Καλαβριανός με τη σειρά του κατάφερε να δώσει ψυχή στο κείμενο, με αποτέλεσμα μια παράσταση απολαυστική, λυρική και με έντονους προβληματισμούς.

Ελπίζω να έχουν τη δυνατότητα, τον χειμώνα, να την παρακολουθήσουν και άλλοι θεατές!

 

Διαβάστε επίσης:

Άννα Μάσχα: «Δεν Αντέχω Την Κατάχρηση Εξουσίας Από Τον Σκηνοθέτη»

 

 

 

Από την Τόνια Τσαμούρη

Οι Ιχνευταί είναι το μοναδικό σατυρικό δράμα του Σοφοκλή που έχει διασωθεί. Τα σατυρικά δράματα ονομάζονταν στην αρχαιότητα «κωμωδία παίζουσα», καθώς συνόδευαν τις τραγωδίες και θεωρούνταν ενδιάμεσο είδος μεταξύ της τραγωδίας και της κωμωδίας. Από το συγκεκριμένο Σοφόκλειο σατυρικό δράμα διασώθηκαν μόνον 400 στίχοι, οι οποίοι ανακαλύφθηκαν σε πάπυρο. Το κείμενο, που χρονολογείται από τον 5^ο αιώνα π.Χ., βασίστηκε στον Ομηρικό Ύμνο στον Ερμή (η γέννηση και ανατροφή ενός θεού ή ενός ήρωα αποτελούσε σύνηθες θέμα για ένα σατυρικό δράμα).

Το έργο αρχίζει με έναν προλογικό λόγο από τον θεό Απόλλωνα, ο οποίος ανακοινώνει ότι προσφέρει αμοιβή σε όποιον τον βοηθήσει να βρει το κοπάδι του που χάθηκε. Λέει μάλιστα ότι εάν τον βοηθήσουν, τότε θα δώσει χρυσό στεφάνι στον Σιληνό και ελευθερία στους σάτυρους. Οι σάτυροι αρχίζουν αμέσως να ψάχνουν τα ίχνη, ενώ ξαφνιάζονται από έναν επίμονο και επαναλαμβανόμενο ήχο. Η θεά Κυλλήνη εμφανίζεται για να τους ενημερώσει ότι ο ήχος που ακούνε προέρχεται από μια νέα ανακάλυψη ενός νεογέννητου θεού, τη λύρα. Η θεά Κυλλήνη αρνείται ωστόσο τις κατηγορίες των σατύρων ότι ο νέος αυτός θεός έκλεψε το κοπάδι του Απόλλωνα. Στο τέλος, ο Απόλλωνας, μαγεμένος από τη μελωδία της λύρας του Ερμή, θα ανταλλάξει το κοπάδι του για αυτήν, ενώ οι δύο θεοί θα αποχωρίσουν αγκαλιασμένοι και μονιασμένοι.

Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός αποφάσισε να σκηνοθετήσει το σατυρικό αυτό δράμα στο φετινό Φεστιβάλ Επιδαύρου (η παράσταση ήταν προγραμματισμένη για το 2020, αλλά λόγω των επιδημιολογικών περιορισμών αναβλήθηκε για φέτος). Έχω αναφερθεί σε παλαιότερο άρθρο μου στη φαινομενολογική αντίληψη του κόσμου που φέρει η σκηνοθετική διαδρομή του Μ. Μαρμαρινού, όπως αποτυπώνεται τόσο στα κείμενα, όσο και στον σκηνικό χώρο που επιλέγει. Συνδέεται δηλαδή άμεσα με τον κόσμο όπως αυτός φαίνεται, όπως αυτός είναι. Το στοιχείο αυτό επικράτησε και στη συγκεκριμένη του σκηνοθεσία. Μέσα από μια σειρά κωδίκων, φώτισε και επικοινώνησε το κείμενο στο σήμερα. Ενδεικτικά, όταν η θεά Κυλλήνη λέει, απευθυνόμενη στο Χορό των σατύρων, να κοιτάξουν τον όμορφο ουρανό, οι σύγχρονοι θεατές του 2021 έστρεψαν και αυτοί τα μάτια τους στον έναστρο ουρανό της Επιδαύρου, για να θαυμάσουν αυτό που κοίταζαν οι αρχαίοι πρόγονοί τους σχεδόν 3000 χρόνια πριν. Αλλά και η επιλογή του σκηνοθέτη να βάλει τον Σιληνό να παρακολουθεί την δράση, ενώ καθόταν και απολάμβανε το γιαούρτι του, ήταν επιτυχής, καθώς τον συνέδεσε με το εδώ και το τώρα, με το παρόν.

Η σκηνοθεσία ήταν καλοδουλεμένη, τόσο από άποψη αισθητικής και ατμόσφαιρας, όσο και από άποψη σημειολογικών αναφορών. Πιο συγκεκριμένα, ο σύγχρονης αισθητικής Χορός των σατύρων ανέδειξε το διονυσιακό στοιχείο λατρείας, καθιστώντας σαφές ότι ο διονυσιασμός συναντάται και σήμερα, ακόμα και μεταξύ ανθρώπων με πανκ-ροκ διάθεση και άποψη. Αλλά και η ερμαφρόδιτη μορφή του νεογέννητου ακόμα Ερμή, συμβόλιζε τόσο τη θηλυκή όσο και την αρσενική ταυτότητα που φέρουμε όλοι στο DNA μας, άντρες και γυναίκες, αλλά το ξεχνάμε στην πορεία της ζωής. Ο σκηνοθέτης αξιοποίησε επίσης εξαιρετικά το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, κατανέμοντας τη δράση σε όλο το θέατρο, ενώ παράλληλα το γέμισε ήχους και μελωδίες, παίζοντας, με τη σειρά του, ένα παιχνίδι με τους θεατές. Ωστόσο, αυτονοήτως προκύπτει το ερώτημα, για ποιο λόγο χρησιμοποιήθηκαν μικρόφωνα επί σκηνής, αφού η ηχητική του χώρου, όπως αποδείχθηκε, είναι μοναδική.

Παρόλα αυτά, και ενώ το πρώτο μέρος της παράστασης έρρεε ευχάριστα και, σε σημεία, έως και κατανυκτικά, στο δεύτερο μέρος, η σκηνοθεσία εκτροχιάστηκε και έχασε το ρυθμό της. Πολύ πιθανό, η απουσία μεγάλου μέρους του κειμένου, όπως αναφέρεται και μέσα στην παράσταση, να χάλασε το τόσο εύρυθμο πρώτο μέρος. Έτσι, από την επανεμφάνιση του Απόλλωνα και εξής, τα γεγονότα μοιάζουν να συμβαίνουν μεμονωμένα, χωρίς να ανήκουν σε ένα όλον.

Η επιλογή του Σταμάτη Κραουνάκη στο ρόλο του Σιληνού αποδείχθηκε μοναδική. Με καθημερινή απλότητα, αλλά και με γνήσια κωμικά στοιχεία, έχτισε τη μορφή του μυθικού προσώπου που θεωρείται, σύμφωνα με πηγές, ότι υπήρξε δάσκαλος του θεού Διόνυσου. Αλλά και ο Χορός των σατύρων δίπλα του ανέδειξαν, με ροκ και ανατρεπτική διάθεση, το διονυσιακό στοιχείο που ενυπάρχει μέχρι σήμερα στη ζωή μας. Τα μέλη του (Λάμπρος Γραμματικός, Adrian Frieling, Αλεξάνδρα Καζάζου, Τάσος Καραχάλιος, Χρήστος Κραγιόπουλος, Άγγελος Νεράντζης, Ηλέκτρα Νικολούζου, Μάνος Πετράκης, Θεοδώρα Τζήμου, Ανδρομάχη Φουντουλίδου) χόρεψαν, τραγούδησαν, ερμήνευσαν κινησιολογικά (Κίνηση-Χορογραφία: Τάσος Καραχάλιος) και απέδωσαν με μοναδικό τρόπο τους σάτυρους, τους ακόλουθους δηλαδή του θεού Διόνυσου, θεού του θεάτρου, αλλά και του κρασιού. Πολύ καλός και ο Χάρης Φραγκούλης, Χάρης Φραγκούλης, ο οποίος υπήρξε άρτιος τόσο ερμηνευτικά, όσο και κινησιολογικά. Ήταν η ιδανική επιλογή για τον θεό Απόλλωνα. Ο Steve Katona (θεός Ερμής) με την αιθέρια φωνή του κατόρθωσε να «παίξει» με το επιδαύριο κοινό, το οποίο αναζητούσε τον ήχο μέσα στο θέατρο. Ο λυρισμός του υπογράμμισε ακριβώς τη γέννηση του νέου αυτού θεού που έκανε στους θνητούς δώρο τη λύρα. Ωστόσο, η προφορά του κατέστησε το σοφόκλειο λόγο ξένο και απόμακρο, δημιουργώντας μια απόσταση που δεν συνάδει με το ύφος της υπόλοιπης παράστασης.

Πραγματική αποκάλυψη ήταν, τέλος, η Αμαλία Μουτούση στο ρόλο της θεάς Κυλλήνης. Μάγεψε με τα πέπλα της και την παιχνιδιάρικη διάθεσή της, μέχρι και κατά την εκφορά του λόγου της. Σαν ένα σύγχρονο αερικό, σαν βγαλμένη από ένα σαιξπηρικό όνειρο.

 

Στα θετικά της παράστασης, η μετάφραση που επέλεξε ο Μ. Μαρμαρινός (Ελεύθερη έμμετρη απόδοση: Εμμανουήλ Δαυίδ) με την συνεργασία του Σταύρου Τσιτσιρίδη. Λυρικός λόγος, που έφερε απόηχους από το παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα ήταν σύγχρονος και σαφής. Τέλος, οι τέσσερις μουσικοί (Μενέλαος Μωραΐτης, Σπύρος Βέργης, Δημήτρης Αλεξανδράκης, Λεωνίδας Παλαμιώτης) που βρέθηκαν τοποθετημένοι στο άνω διάζωμα του θεάτρου της Επιδαύρου συνέβαλαν στην παιγνιώδη διάθεση του σκηνοθέτη, υπογραμμίζοντας τη σημασία της μουσικής, η οποία γεννήθηκε από αυτή τη λύρα που κατέστη «μήλον της έριδος».

Στα θετικά της παράστασης οι πολύ ιδιαίτεροι φωτισμοί που υπογράμμιζαν τις ατμόσφαιρες της παράστασης (Ελευθερία Ντεκώ), αλλά και τα ευφάνταστα κοστούμια (Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Σαπουντζής).

Συνολικά, πρόκειται για μια προσεγμένη και ενδιαφέρουσα παράσταση, για την οποία έχει γίνει σημαντική και εις βάθος έρευνα. Αποτυπώνει σκηνοθετικά με μοναδικό τρόπο την κωμική διάθεση, αλλά και βαθύτερους προβληματισμούς του Σοφοκλή. Ωστόσο, ο αποσπασματικός χαρακτήρας αυτού του έργου που διεσώθη ως θραύσμα οδήγησε στον εκτροχιασμό του ρυθμού του δεύτερου μέρους, αδικώντας την τόσο σημαντική πρόταση του Μ. Μαρμαρινού.

 

ΥΓ. Αδιανόητη παράλειψη η μη επαρκής ποσότητα θεατρικών προγραμμάτων για την παράσταση. Όσοι βρεθήκαμε στην Επίδαυρο την Κυριακή, δεν μπορέσαμε να προμηθευτούμε το πρόγραμμα της παράστασης. Η πρόταση των υπευθύνων στο θέατρο του Πολυκλείτου ήταν να μεταβούμε στο Ηρώδειο εάν επιθυμούμε να αποκτήσουμε το βιβλίο-πρόγραμμα….

 

 

Διαβάστε επίσης:

 

Αμαλία Μουτούση: «Έχω Επίγνωση Του Τι Σημαίνει Να Μην Μπορείς Να Είσαι Ο Εαυτός Σου»

 

Χάρης Φραγκούλης: «Η Συνθετότητα Και Η Πολυπλοκότητα Στον Άνθρωπο Υπάρχουν Ερήμην Του»

 

Από την Τόνια Τσαμούρη 

Ο Αριστοφάνης διαγωνίστηκε με τους Βατράχους στα Λήναια του 405 π.Χ. Την ίδια χρονιά διαγωνίστηκαν μαζί με τους Βατράχους οι Μούσες του Φρύνιχου και ο Κλεοφών του Πλάτωνα του κωμικού. Οι Βάτραχοι του Αριστοφάνη όχι μόνον κέρδισαν το πρώτο βραβείο, αλλά τους δόθηκε επίσης μια δεύτερη ευκαιρία για να παρασταθούν, πιθανότατα το 404 π.Χ. (γεγονός που δεν συνηθιζόταν στην αρχαιότητα). Πρόκειται για μια κωμωδία, η οποία γράφτηκε ενώσο η Αθήνα βρισκόταν στο μεταίχμιο, λίγο πριν την ολοκληρωτική καταστροφή της στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Συγκεκριμένα, οι Βάτραχοι διαγωνίστηκαν έξι μήνες πριν από την τελευταία μεγάλη ναυμαχία των Αθηναίων έναντι των Σπαρτιατών στις Αργινούσες και λίγους μήνες πριν από τη μοιραία ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς που θα σήμαιναν και τη συντριβή των Αθηναίων στον πολυετή Πελοποννησιακό πόλεμο. Προφητικά, ο Αριστοφάνης επέλεξε να στείλει τους ήρωές του στον Κάτω Κόσμο, προκειμένου να αναστήσουν ένδοξους νεκρούς που είχαν τιμήσει και δοξάσει την πόλη των Αθηνών, όταν ακόμα βρισκόταν στο απόγειό της.

Ο Διόνυσος, απηυδισμένος από το χαμηλό επίπεδο της θεατρικής τέχνης στην Αθήνα, αποφασίζει να κατεβεί στον Κάτω Κόσμο και να ανεβάσει πάνω μαζί του τον καλύτερο τραγικό ποιητή. Στο ταξίδι του αυτό ο θεός Διόνυσος, θεός του θεάτρου, παίρνει μαζί του και τον δούλο του, Ξανθία. Οι δυο τους συναντούν, κατά την κατάβασή τους στον Άδη, αρχικά τον χορό των Βατράχων που κατοικούν τριγύρω στις όχθες του ποταμού, από τον οποίο περνούν οι νεκροί στην απέναντι όχθη, ενώ στη συνέχεια συναντούν τον χορό των Μυστών των Ελευσινίων Μυστηρίων (οι Βάτραχοι είναι η μοναδική σωζόμενη αρχαία κωμωδία που διαθέτει δύο κωμικούς Χορούς). Μετά από μια σειρά μεταμφιέσεων (ο Διόνυσος εμφανίζεται μεταμφιεσμένος σε Ηρακλή με μια λεοντή στο κεφάλι του και ένα ρόπαλο, αλλά και στη συνέχεια, ο Ξανθίας και ο Διόνυσος ανταλλάζουν θέσεις), φτάνουν εν τέλει στον Κάτω Κόσμο, όπου συναντούν όμως εκτός από τον Ευριπίδη και τον Αισχύλο. Ο Διόνυσος μπερδεύεται και προκειμένου να αποφασίσει ζητάει από τους δύο τραγικούς ποιητές να διαγωνιστούν, προκειμένου να αποφασίσει ποιον προτιμάει από τους δύο. Το τέλος θα φέρει νικητή τον Αισχύλο, τον αρχαιότερο των τριών τραγικών, ο οποίος επιπλέον είχε πολεμήσει σε μάχες της πόλης. Καθόλου τυχαίο ότι ο Αισχύλος ήταν επίσης ο ποιητής των Περσών, με τους οποίους είχε προειδοποιήσει τους συμπολίτες του για την αλαζονεία της νίκης και τις συνέπειές της.

                Οι Βάτραχοι παρουσιάστηκαν στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2021, σε σκηνοθεσία Αργυρώς Χιώτη.. Η σκηνοθέτις κινήθηκε σε πιο μινιμαλιστικές επιλογές, τόσο σκηνοθετικά, όσο και σκηνικά. Πιο συγκεκριμένα, έστησε επί σκηνής μια γιορτή, όπου όλοι φορούν τα καλά τους: όχι μόνον τα καλά τους ρούχα, αλλά και την καλή τους διάθεση. Μουσική, χρώματα, εύθυμη διάθεση κυριάρχησαν στη σκηνοθεσία. Έντονα επηρεασμένη από τις αρχές του Μπαουχάουζ, η Α. Χιώτη γέμισε το χώρο της Επιδαύρου με πολύχρωμα κοστούμια, μουσικά όργανα και ακροβατικά. Ωστόσο, δεν υπολόγισε καλά ότι τοποθετώντας όλους τους ηθοποιούς πάνω σε μια πλατφόρμα, η οποία σηματοδοτούσε την κάθοδο προς τον Άδη, άφηνε άδεια την υπόλοιπη ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου. Οι ηθοποιοί, αλλά και ο Χορός, κινήθηκαν αποκλειστικά σχεδόν στο διάδρομο αυτό, ο οποίος αντιπροσώπευε τον δρόμο προς τον Κάτω Κόσμο, δημιουργώντας έτσι μια έντονη αίσθηση στατικότητας, σε ένα έργο που χαρακτηρίζεται από έντονες εναλλαγές και κίνηση. Η αίσθηση αυτή δεν άλλαξε ούτε από την περιδιάβαση του Διόνυσου, προς το τέλος του έργου, ανάμεσα από τις κερκίδες των θεατών.

Η σκηνοθέτις διέθετε ωστόσο πολλές καλές ιδέες, μεταξύ των οποίων ήταν η παιγνιώδης διάθεση, όπως αντιπροσωπεύτηκε, αρχικά, από τα ευφάνταστα κοστούμια του Χορού (Άγγελος Μέντης), τα οποία παρέπεμπαν άλλοτε σε Δερβίση, άλλοτε σε αναγεννησιακή κούκλα, ή ακόμα και σε κλόουν. Αλλά και η ύπαρξη τραμπολίνο επί σκηνής, προσέδωσε μια αίσθηση παιχνιδιού στη διαδρομή προς τον Άδη, την οποία τόσο φοβόντουσαν ο Διόνυσος και ο Ξανθίας. Η σκηνοθέτις έδειξε έτσι ότι ο θάνατος δεν είναι παρά ένα ακόμα παιχνίδι της ζωής. Το τραμπολίνο όμως θα ταίριαζε πολύ περισσότερο σε έναν κλειστό χώρο, αφού στο ανοιχτό θέατρο του Πολύκλειτου χάθηκε (Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη). Στις αρετές της παράστασης επίσης, ανήκει η μετάφραση του Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου.

Από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές το εναλλάξ ξυλοφόρτωμα των Ξανθία (Εύη Σαουλίδου) και Διονύσου (Μαρία Κεχαγιόγλου). Οι δύο ηθοποιοί αλληλοσυμπληρώνονταν σκηνικά, αναδεικνύοντας την κωμωδία του κειμένου. Εξίσου καλοί στην αναμέτρησή τους ήταν ο Αισχύλος (Νίκος Χατζόπουλος) και ο Ευριπίδης (Ακύλλας Καραζήσης). Έμπειροι ηθοποιοί και οι δύο κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού. Τέλος, ο Χορός (Μιχάλης Βαλάσογλου, Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Ευθύμης Θέου, Μανούκ Κατυωτάκης, Χαρά Κότσαλη, Σπύρος Μάστορας, Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη) ήταν καλά συντονισμένος και πολυτάλαντος (από υποκριτικής, μουσικής, μέχρι και ακροβατικής άποψης…). Εξίσου καλός και ο Κορυφαίος του Αντώνη Μυριαγκού.

                Συνολικά, οι Βάτραχοι της Αργυρώς Χιώτη διαθέτουν πολλές ενδιαφέρουσες στιγμές, σημαντική έρευνα και συγκεκριμένη σκηνοθετική άποψη. Είμαι σίγουρη ότι εάν μεταφερθούν το χειμώνα σε μια κλειστή και μικρότερη αίθουσα θα έχουν πολύ καλύτερη τύχη από το ανοιχτό θέατρο της αρχαίας Επιδαύρου.

 

 

Διαβάστε επίσης:

 

Αργυρώ Χιώτη:«Παράδεισος Είναι Όταν Καταφέρνω Να Παρακολουθήσω Την Παράσταση Σαν Θεατής Και Ενίοτε Να Ανατριχιάσω»

 

Νίκος Χατζόπουλος: «Να Αφήσουν Ήσυχο Το Θέατρο!»

 

Από την Τόνια Τσαμούρη 

 

Πώς είναι αλήθεια να μην μπορείς να δεις εκ γενετής; Πώς είναι να μην έχεις την παραμικρή ιδέα του πώς είσαι στην όψη; Πώς είναι να είσαι μάνα ενός παιδιού που δεν είδε ποτέ; Πώς είναι ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο που δεν πρόκειται να σε δει ποτέ; Αυτά είναι μερικά μόνον από τα θέματα που πραγματεύεται η νέα παράσταση που μετέφρασε, διασκεύασε και σκηνοθέτησε η Ρέινα Εσκενάζυ, με τίτλο Οι Πεταλούδες είναι Ελεύθερες.

Στην Νέα Υόρκη της δεκαετίας του 1960, ο Ντον ζει μόνος του, μέχρι που μια μέρα γνωρίζει την νέα γειτόνισσά του, την Τζιλ. Η Τζιλ, αν και είναι μόλις 19 ετών, έχει ήδη έναν αποτυχημένο γάμο στο ενεργητικό της και είναι ηθοποιός. Αυθόρμητη και ανατρεπτική, η Τζιλ θα μπει σαν σίφουνας στη ζωή του ήρεμου και ήσυχου Ντον. Παρόλο που η νέα κοπέλα θα βρεθεί μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη, όταν ανακαλύψει ότι ο Ντον είναι, εκ γενετής, τυφλός, ο έρωτάς τους θα είναι κεραυνοβόλος και αμοιβαίος. Το μόνο που μπορεί να μπει αναμεσά τους είναι η μητέρα του Ντον, η κα Μπέικερ. Υπερπροστατευτική με τον μοναχογιό της, παλεύει με νύχια και με δόντια για να μην πληγωθεί από κανέναν και από τίποτα. Σύντομα όμως θα ανακαλύψει ότι το κουκούλι που έχει υφάνει για τον Ντον, είναι πλασματικό και μπορεί να τον πληγώσει πολύ περισσότερο από την αληθινή ζωή.

Το γνωστό έργο του Λέοναρντ Γκερς, που μεταφέρθηκε και στη μεγάλη οθόνη (το 1969) είναι μια υπέροχα γλυκιά και ευχάριστη κομεντί, η οποία άνθισε υπό τη σκηνοθετική μπαγκέτα της Ρ. Εσκενάζυ. Η σκηνοθέτις, με θεατρικές και τηλεοπτικές επιτυχίες στο πλούσιο ενεργητικό της, γνωρίζει πολύ καλά το ρυθμό μιας παράστασης. Επιπλέον, κατάφερε να ισορροπήσει με επιτυχία ανάμεσα στην κωμωδία και τα δραματικά στοιχεία, ενώ πλαισίωσε επίσης καταπληκτικά την παράσταση με πολύ γνωστές μελωδίες από την δεκαετία του ’60, δημιουργώντας μια απίστευτα ευχάριστη ατμόσφαιρα επί σκηνής. Αυτή την ατμόσφαιρα μετέφερε με απόλυτη επιτυχία η Ρ. Εσκενάζυ τόσο με τις σκηνοθετικές, όσο και με τις ευρύτερες σκηνικές επιλογές της. Έτσι, το ρεαλιστικά δοσμένο σκηνικό (σκηνικά-κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης) παρέπεμπε άμεσα στην Αμερική του ’60, καθώς επίσης και τα πολύ καλόγουστα κοστούμια.

Ο Αναστάσης Ροϊλός, απέδωσε με υποκριτική άνεση τον άνθρωπο που δεν είδε στη ζωή του. Ήταν σαφώς καλύτερος, όταν χρειαζόταν να αποδώσει τη σπιρτάδα και τη σβελτάδα του χαρισματικού Ντον, ενώ στα μέρη στα οποία αποκαλύπτεται η μοναδική τρυφερότητα και ευαισθησία του ήρωα, ο ηθοποιός ήταν ίσως περισσότερο τραχύς από όσο χρειαζόταν. Εξαιρετικός όταν τραγουδούσε, ερμηνεύοντας το πρωτότυπο τραγούδι της παράστασης (Σταμάτης Κρανουνάκης). Η Εριέττα Μανούρη ήταν γοητευτική ερμηνεύοντας την νέα και επιπόλαια κοπέλα, η οποία αντιμετωπίζει τη ζωή της με την ελαφρότητα της νεότητας. Πολύ καλύτερη στο τελευταίο μέρος, όπου κλήθηκε να αντιμετωπίσει με σοβαρότητα έναν περίπλοκο και «δύσκολο» έρωτα, αποδεικνύοντας ότι διαθέτει στην υποκριτική της φαρέτρα ερμηνευτικές ικανότητες. Οι δυο τους αποτέλεσαν ένα γοητευτικό σκηνικό ζευγάρι, μολονότι θα μπορούσε να υπάρξει ακόμα περισσότερη φλόγα στις μεταξύ τους σκηνές.

Ο Κωνσταντίνος Ελματζίογλου ήταν ειλικρινά απολαυστικός στο ρόλο του αντι-επαγγελματία σκηνοθέτη Ραλφ, που κρίνει με γνώμονα την προσωπική του ευχαρίστηση και απόλαυση, επιβεβαιώνοντας το #Metoo κίνημα του 21^ου αιώνα. Τέλος, η Πέμυ Ζούνη ήταν αληθινά συγκινητική ως μάνα που βρίσκεται αντιμέτωπη με την πραγματική ενηλικίωση και ανεξαρτητοποίηση ενός παιδιού με αναπηρία. Μολονότι υπήρξε διεκπαιρεωτική σε ορισμένα σημεία, ιδιαίτερα στα μέρη που συνυπήρχε επί σκηνής με την Τζιλ της Ε. Μανούρη, ωστόσο ήταν από τα πολύ δυνατά χαρτιά της παράστασης. Aπολαυστική στο τελευταίο μέρος του έργου, στη σκηνή με τον Ραλφ και βαθιά συναισθηματική στην τελευταία σκηνή με τον Ντον.

Συνολικά, πρόκειται για μια πάρα πολύ καλή παράσταση, η οποία κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή, τόσο με την απολαυστική και αβίαστη κωμωδία, όσο και με τους τόσο σοβαρούς και σημαντικούς προβληματισμούς και συναισθήματα που αγγίζει. Η παράσταση βρίσκεται σε περιοδεία και αν την πετύχετε, επιδιώξτε να την παρακολουθήσετε.

Επόμενες στάσεις της περιοδείας: 

 

• 13/7- Τρίτη- Πετρούπολη
• 15/7- Πέμπτη- Νίκαια
• 16/7- Παρασκευή- Χαλκίδα
• 18/7- Κυριακή- Βριλήσσια
• 19/7- Δευτέρα- Ηλιούπολη
• 20/7- Τρίτη- Γέρακας
• 21/7- Τετάρτη- Βύρωνας
• 22/7- Πέμπτη- Βεάκειο
• 26/7- Δευτέρα- Τρίκαλα
• 27/7- Τρίτη- Βόλος
• 28/7- Τετάρτη- Θεσσαλονίκη-Κήπου
• 29/7- Πέμπτη- Θεσσαλονίκη-Κήπου
• 30/7- Παρασκευή- Νέοι Πόροι
• 31/7- Σάββατο- Μουδανιά

Αύγουστος

• 1/8- Κυριακή- Κατερίνη
• 2/8- Δευτέρα- Λάρισα
• 4/8- Τετάρτη- Λαύριο
• 5/8- Πέμπτη- Νέα Μάκρη
• 9/8- Δευτέρα- Αίγιο
• 10/8- Τρίτη- Ξυλόκαστρο
• 11/8- Τετάρτη- Σαλαμίνα
• 12/8- Πέμπτη- Σαρωνίδα
• 13/8- Παρασκευή- Πόρτο Ράφτη
• 17/8- Τρίτη- Καλαμάτα
• 20/8- Παρασκευή- Κομοτηνή
• 21/8- Σάββατο- Ξάνθη
• 22/8- Κυριακή- Αλεξανδρούπολη
• 23/8- Δευτέρα- Καβάλα
• 24/8- Τρίτη- Γιαννιτσά
• 25/8- Τετάρτη-Κοζάνη
• 26/8- Πέμπτη- Καστοριά
• 27/8- Παρασκευή- Γιάννενα
• 29/8- Κυριακή- Άγιος Νικόλαος
• 30/8- Δευτέρα- Χανιά
• 31/8- Τρίτη- Ηράκλειο

 Σεπτέμβριος

• 1/9- Τετάρτη- Ηράκλειο
• 2/9- Πέμπτη- Ιεράπετρα
• 3/9- Παρασκευή- Ρέθυμνο
• 9/9- Πέμπτη- Κορυδαλλός

 

 

Καλοκαιρινό σούρουπο του Ιουνίου. Η ζέστη κυριολεκτικά αποπνικτική στην πόλη. Ο λόφος των Νυμφών στο Αστεροσκοπείο Αθηνών όμως είναι μια μικρή όαση: δροσιάς, ομορφιάς, γαλήνης. Βρίσκομαι εκεί, στο πλαίσιο του MiRfestival 2021, για να παρακολουθήσω δύο δράσεις.

Η πρώτη είναι η Ουτοπία σε σύλληψη και σκηνοθεσία του Αντώνη Αντωνόπουλο, στον οποίο ανήκει επίσης, μαζί με τον Κώστα Τσιούκα, και η χορογραφία. Η Ουτοπία τους εξετάζει την ανάγκη του ανθρώπου για μια εξωπραγματική πραγματικότητα. Μπροστά στο επιβλητικό κτήριο του Αστεροσκοπείου, δύο άνδρες (Αντώνης Αντωνόπουλος-Κώστας Τσιούκας) και μία γυναίκα (Λένα Μοσχά) χορεύουν και προσπαθούν να ζήσουν σε έναν δικό τους κόσμο. Τα πολυτελή κοστούμια (Ιωάννα Τσάμη) των χορευτών-ερμηνευτών έρχονται από μια άλλη εποχή, από μια άλλη κοινωνία. Αρχικά, τα αυστηρά σμόκιν των δύο ανδρών και η τσάρλεστον τουαλέτα της γυναίκας, απόλυτα εναρμονισμένα στο χώρο, φαίνονται ωστόσο παράταιρα με τον αφελή χορό τους. Οι ίδιοι όμως φαίνονται εξαιρετικά ικανοποιημένοι, αλλά και ευτυχείς. Η εμφανώς επίπλαστη αυτή ευτυχία σύντομα θα καταστραφεί, όταν εισβάλλει στη σκηνή μια ομάδα «αληθινών» ανθρώπων, οι οποίοι δεν υποδύονται κάτι, ούτε ζουν στην ευδαιμονία των τριών πρωταγωνιστών. Διεκδικούν όμως μέρος από το χώρο στον οποίο υπάρχουν και κινούνται οι τρεις ήρωες. Έτσι, η πραγματικότητα αναγκαστικά θα κυριαρχήσει της ουτοπίας.

Η Νίνα Σάντες στη συνέχεια παρουσιάζει το (Though a silent orchestra they were full of) Elegies. Στη βάση του Λόφου των Νυμφών, σε ένα σκηνικό που θυμίζει τα κατά Ιωάννη Ευαγγέλια υπάρχουν τρεις πεπλοφόρες γυναικείες μορφές και μία ανδρική καθισμένη στη μέση. Κάθε φορά, πέντε θεατές προσέρχονται στο χώρο της παράστασης. Αρκετά παράδοξος ο τρόπος που εκκινεί αυτή η σύντομη performance, αφού τίθενται μια σειρά από ερωτήσεις προς τους θεατές. Οι ερωτήσεις αυτές θα δομήσουν το θέμα της υπόλοιπης performance. Η αίσθηση μιας ιδιαίτερης και πολύ μοναδικής μυσταγωγίας δημιουργείται ανάμεσα στους καλλιτέχνες και τους θεατές τους.

 

Το τέλος της βραδιάς με βρίσκει να βαδίζω στα στενάκια γύρω από το λόφο των Νυμφών. Έχει πέσει πια η νύχτα στην πόλη. Τα φώτα είναι αναμμένα και λάμπουν στην Αθήνα. Νιώθω απέραντη ευτυχία και γαλήνη. Η πόλη μου φαίνεται πολύ πιο όμορφη, η καλοκαιρινή ζέστη πολύ πιο ευχάριστη και η καλλιτεχνική δημιουργία απολύτως απαραίτητη για το πνεύμα και την ψυχή μου.

 

 

 

 Το «Θέατρο Πορεία» και το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης πραγματοποίησαν μια ανοιχτή πρόβα της νέας παράστασης που σκηνοθετεί ο Άρης Μπινιάρης, λίγο προτού ξεκινήσει το θεατρικό της ταξίδι. Ο Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου, που αποτελεί την πρώτη Επιδαύρια παράσταση για το Θέατρο Πορεία, θα ξεκινήσει από την Κρήτη για να καταλήξει στην Επίδαυρο στις 20-22 Αυγούστου 2021.

 

 Όπως ανέφερε ο ίδιος ο σκηνοθέτης, η πρόσκληση αυτή αποτύπωνε τη χαρά όλων των συντελεστών για επανεκκίνηση του θεάτρου. Επιθυμούσαν και οι ίδιοι, όσο και όσοι βρεθήκαμε εκεί, την ανθρώπινη επαφή και το ζωντανό θέατρο. Το «Θέατρο Πορεία», το οποίο πρωτοστάτησε στην αρχή της πανδημίας, με διαδικτυακές παραστάσεις από το αρχείο του, χρησιμοποίησε την τεχνολογία και σε αυτή την ανοιχτή πρόβα, μεταδίδοντάς την σε live-streaming. Άλλωστε, όπως ανέφερε και ο Δημήτρης Τάρλοου (Καλλιτεχνικός Διευθυντής «Θεάτρου Πορεία»), θα είναι προς όφελος όλων να γίνει χρήση των καλών στοιχείων της τεχνολογικής εξέλιξης. Αλλά και Έφη Θεοδώρου (Καλλιτεχνική Διευθύντρια ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης) μίλησε για την συνεργασία αυτή, η οποία έχει όλα τα εχέγγυα για μια επιτυχημένη θετική διαδρομή.

 

 

 

 Ο σκηνοθέτης επέλεξε να παρουσιάσει την είσοδο της Ιούς και το χωρικό πριν από την είσοδό της. Παραδοσιακοί ρυθμοί από την Μεγαλόνησο συνοδεύουν ένα δράμα το οποίο είναι πανανθρώπινο και εσαεί επαναλαμβανόμενο, καθιστώντας παράλληλα τη μουσική, δραματουργία και όχι υπόκρουση, όπως σημείωσε ο σκηνοθέτης. Ο Άρης Μπινιάρης μίλησε για την Αισχύλεια τραγωδία τοποθετώντας στο επίκεντρό της τη φράση της Ιούς, «Ο Δίας με αποκτήνωσε γιατί με πόθησε».

 

 

 Ο σκηνοθέτης μίλησε για τον πόθο και την επιβολή τόσο σε πολιτικό, όσο και σε ατομικό επίπεδο. Προσωπικά, η φράση αυτή με άγγιξε βαθιά, καθώς ενώσο παρακολουθούσα την ανοιχτή πρόβα μιας τραγωδίας γραμμένης πολλούς αιώνες νωρίτερα, μια άλλη σύγχρονη τραγωδία εκτυλισσόταν στο σήμερα. Πρόκειται για το δράμα μιας απεχθούς δολοφονίας, όπου ένας άλλος ανδρικός πόθος και φθόνος στέρησε τη ζωή μιας νέας γυναίκας, μιας άλλης Ιούς, καταδικάζοντας τους απογόνους της σε ανείπωτο πόνο. Ο Αισχύλος αποδείχθηκε για άλλη μια φορά προφητικός και τρομακτικά επίκαιρος.

 Η δραματουργία του Άρη Μπινιάρη είναι γνωστή και αναγνωρίσιμη πλέον. Διαθέτει όμως και μια μοναδική ικανότητα να αιχμαλωτίζει τον θεατή της. Ένα από τα πλέον στατικά έργα του Αισχύλου, κατάφεραν να ξυπνήσουν έντονα και πολύ δυνατά συναισθήματα στο κοινό, ενώ παράλληλα δημιούργησε ποικίλους συνειρμούς αναφορικά με το σήμερα.

 

 

 Ο τόσο καλοκουρδισμένος χορός των Ωκεανίδων (Επιμέλεια Κίνησης-Χορογραφία: Εύη Οικονόμου), που μιλούσε και κινούνταν σαν ένα σώμα, σαν το σώμα μιας οποιαδήποτε γυναίκας (Χορός: Αντριάνα Αντρέοβιτς, Δήμητρα Βήτα, Φιόνα Γεωργιάδη, Κατερίνα Δημάτη, Γρηγορία Μεθενίτη, Νάνσυ Μπούκλη, Δώρα Ξαγοράρη, Λεωνή Ξεροβάσιλα, Αλεξία Σαπρανίδου) ͘ η Ιώ της Ηρούς Μπέζου, η οποία μίλησε το Αισχύλειο κείμενο με καθάριο λόγο, ενώ ακροβατούσε σε μια ευφυή ενδυματολογική κατασκευή (Σκηνικά: Μαγδαληνή Αυγερινού, Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα) ͘ ο αλυσοδεμένος και επαναστάτης Προμηθέας του Γιάννη Στάνκογλου ήταν μερικά από τα άκρως ενδιαφέροντα και σημειολογικά φορτισμένα στοιχεία της παράστασης που παρουσίασε ο σκηνοθέτης.

 

 Μολονότι αποσπασματικά και λίγα όσα παρακολουθήσαμε (ευχαρίστως θα έμενα να δω ολόκληρη την παράσταση), οι συντελεστές του Προμηθέα Δεσμώτη προϊδέασαν το κοινό τους για μια άκρως ενδιαφέρουσα και πολύ επίκαιρη παράσταση. Η επίκληση στο συναίσθημα, στο οποίο στοχεύουν ο έλεος και ο φόβος, κατά τον Αριστοτελικό ορισμό της τραγωδίας, επετεύχθη, έστω και με αυτές τις δύο σκηνές.

                                                  Δημήτρης Τάρλοου         

 

 

 

                                                                           Έφη Θεοδώρου

 

 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας

Σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης

Μουσική Σύνθεση: Φώτης Σιώτας

Σκηνικά: Μαγδαληνή Αυγερινού

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου

Επιμέλεια κίνησης - Χορογραφίες: Εύη Οικονόμου

Σύμβουλος δραματουργίας: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου

Μετρική ανάλυση πρωτοτύπου: Καίτη Διαμαντάκου

Επιστημονική συνεργάτης: Κατερίνα Διακουμοπούλου

Βοηθός σκηνοθέτη: Δώρα Ξαγοράρη

Βοηθός σκηνογράφου: Ξένια Παπατριανταφύλλου

Βοηθός ενδυματολόγου: Αλέξανδρος Γαρνάβος

Bοηθός φωτιστή: Ναυσικά Χριστοδουλάκου

Ειδικές κατασκευές – γλυπτική: Eργαστήριο Δήμητρα Καίσαρη

Επιμέλεια μακιγιάζ: Eύη Ζαφειροπούλου

Διεύθυνση Παραγωγής: Στέλλα Γιοβάνη

Οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής: Βασιλεία Τάσκου

 

ΔΙΑΝΟΜΗ

Προμηθέας: Γιάννης Στάνκογλου

Κράτος: Άρης Μπινιάρης

Βία: Κωνσταντίνος Γεωργαλής

Ήφαιστος: Δαυίδ Μαλτέζε

Ωκεανός: Αλέκος Συσσοβίτης

Ιώ: Ηρώ Μπέζου

Ερμής: Ιωάννης Παπαζήσης

ΧΟΡΟΣ (Αλφαβητικά)

Αντριάνα Αντρέοβιτς

Δήμητρα Βήτα

Φιόνα Γεωργιάδη

Κατερίνα Δημάτη

Γρηγορία Μεθενίτη

Νάνσυ Μπούκλη

Δώρα Ξαγοράρη

Λεωνή Ξεροβάσιλα

Αλεξία Σαπρανίδου

Μουσικός επί σκηνής: Νίκος Παπαϊωάννου (Βιολοντσέλο, effects

 

Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» θα κάνει πρεμιέρα στις 4 Ιουλίου στα Χανιά, στην έδρα του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης και στο θέατρο της Ανατολικής Τάφρου, ενώ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου θα παρουσιαστεί στις 20, 21 & 22 Αυγούστου στο πλαίσιο του Athens Epidaurus Festival.

Το πρόγραμμα της περιφέρειας έχει ως εξής:

Φίλιπποι (Καβάλα) 20-21/7

Αλεξανδρούπολη 22/7

Ιωάννινα 24/7

Θέατρο Δάσους (Θεσσαλονίκη) 27-28/7

Βόλος 29/7

Λάρισα 30/7

Δελφοί 31/7

Aρχαία Ηλιδα 24/8

Παραγωγή: Θέατρο ΠΟΡΕΙΑ, Συμπαραγωγή ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης

Info προπώλησης: www.poreiatheatre.com

Σε όλες τις παραστάσεις θα τηρηθούν απαρέγκλιτα όλα τα πρωτόκολλα που ισχύουν κατά της διασποράς της covid 19.

 

Διαβάστε επίσης: 

Άρης Μπινιάρης: «Η Ουδετερότητα Δεν Προσφέρει Καρπούς Για Σκέψη»

 

Γιάννης Στάνκογλου:«Έχουμε Δεχτεί Πράγματα Χωρίς Να Τα Σκεφτόμαστε»

 

Η Ηρώ Μπέζου Και Ο Χρήστος Θάνος Βουτηγμένοι Στο Σύμπαν Του Καζαντζάκη(Συνέντευξη) 

 

 

Αλέκος Συσσοβίτης:«Υπάρχουν Κυκλώματα, Και Μάλιστα Πολύ Ισχυρά. Αν Δεν Είσαι Κοντά Τους, Δεν Θα Σε Προτιμήσουν»

 

Από την Τόνια Τσαμούρη 

φωτό: Κική Παπαδοπούλου

Το 1906, ο Β.Ε. Μέγιερχολντ έγραφε ότι «Για τον Τσέχοφ οι άνθρωποι του Βυσσινόκηπου είναι μέσο και όχι ουσία». Τα λόγια αυτά του Μέγιερχολντ τα έφερα αρκετές φορές στο μυαλό μου, ενώσο παρακολουθούσα την νέα παράσταση του Πρόδρομου Τσινικόρη, που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του «Φεστιβάλ Αθηνών 2021», με τίτλο (Somewhere) beyond the cherry trees. Πρόκειται για μια «post-documentary παράσταση», βασισμένη στο Βυσσινόκηπο του Άντον Π. Τσέχωφ. Στόχος του θεάτρου-ντοκουμέντο είναι, μεταξύ άλλων, να επαναδομήσει ένα γεγονός προσθέτοντας ιστορικά δεδομένα ή και να αναμίξει την ιστορία με την (αυτό)βιογραφία. Ο Τσινικόρης, βαδίζοντας στις διαπιστώσεις του Μέγιερχολντ, βασίστηκε στο Βυσσινόκηπο προκειμένου να μιλήσει για την ζωή, τους ανθρώπους και το σήμερα, αποδεικνύοντας ότι τα έργα του Τσέχωφ είναι απολύτως διαχρονικά ͘αρκεί να ιδωθούν μέσα από μια ματιά διαφορετική από αυτήν που τα προσέγγισε ο στανισλαβσκικός νατουραλισμός του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας.

Η παράσταση χωρίζεται σε δύο, απολύτως διακριτά, μέρη. Στη σκηνή υπάρχουν λιγοστά αντικείμενα και όλα είναι άκρως χρηστικά: μια κατασκευή που θυμίζει προκατασκευασμένο περίπτερο, ένας προτζέκτορας και μερικά φώτα. Πάνω στη σκηνή εμφανίζεται ο ίδιος ο σκηνοθέτης, αρχικά, για να μιλήσει στο κοινό για το θέατρο και την πραγματικότητα, για την τέχνη και την αληθινή ζωή. Αμέσως μετά, ο ίδιος ενδύεται τον ρόλο του Τροφίμωφ, ενώ παράλληλα, παίρνουν τη θέση τους μέσα σε αυτό το ιδιότυπο περίπτερο η Λιούμπα, η Βάρυα, η Άννια, ο Γκάγεφ, ο Λοπάχιν. Η κατασκευή αυτή, η οποία συμβολίζει το ζεστό κουκούλι που υποτίθεται ότι αποτελεί η ανθρώπινη οικεία, σταδιακά θα αποδομηθεί για να καταλήξει στον αρχικό οικοδομικό σκελετό.

Η υπόθεση του έργου παρουσιάζεται, περιληπτικά σχεδόν, επί σκηνής, εστιάζοντας στα στοιχεία που κυρίως απασχολούν τον κάθε ήρωα. Έτσι, η Λιούμπα εκφράζει την ανησυχία της για την πώληση του βυσσινόκηπου, ο οποίος συνδέεται στενά με προσωπικές της τραγωδίες, αλλά και την ίδια της την ύπαρξη ͘ στη Βάρυα μεγεθύνεται η αγωνία και ανυπομονησία να της γίνει πρόταση γάμου από τον Λοπάχιν ͘ στην Άννια φαίνεται η ανία και η αναζήτηση ενός σκοπού στη ζωή ͘ στον Γκάγεφ αποτυπώνεται η δυσκολία στον αποχωρισμό του βυσσινόκηπου, καθώς και της ζωής που σηματοδότησε αυτός ο κήπος για τον ίδιο ͘ τέλος, στον Τροφίμοφ γίνεται σαφής η φιλολογική και θεωρητική διάθεση του, μολονότι είναι πλέον 39 χρονών, όπως ομολογεί ο ίδιος. Στο πρώτο μέρος, ο σκηνοθέτης πλαισιώνει το κείμενο του Τσέχωφ με εμβόλιμα κομμάτια, τα οποία φωτίζουν -σε συνδυασμό με βιντεοπροβολές- τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων, τις μύχιες σκέψεις τους και τα συναισθήματά τους. Ο Π. Τσινικόρης κινείται με μαεστρία στον κόσμο του μεταθεάτρου, παντρεύοντας τον προσωπικό του λόγο με αυτόν του Ρώσου θεατρικού συγγραφέα.

Στο δεύτερο μέρος, ο σκηνοθέτης παρουσιάζει τη ζωή των Τσεχοφικών ηρώων μετά το τέλος του Βυσσινόκηπου. Ο Π. Τσινικόρης, στο σημείο αυτό, περνάει σε μια ενδιαφέρουσα ανατροπή. Αφενός, επειδή ο Τσέχοφ υπήρξε υπέρμαχος της αλλαγής στην κοινωνική δομή που υπήρχε έως τότε στη Ρωσία (και η οποία οδήγησε, κάποια χρόνια αργότερα, στην Ρωσική Επανάσταση) και η οποία κρατούσε το μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού αμόρφωτο και ανεπάγγελτο, με τους σκλάβους να συνεχίζουν να δεινοπαθούν και την αριστοκρατία να νέμεται τον πλούτο. Προερχόμενος και ο ίδιος ο Ρώσος συγγραφέας από χαμηλά κοινωνικά στρώματα, καταφέρνοντας όμως να σπουδάσει ιατρική και να βιοπορίζεται ως συγγραφέας, πίστευε ότι έπρεπε να δοθούν ευκαιρίες για να μορφωθούν και να εργαστούν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Ο Λοπάχιν αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα: εγγονός και γιος δουλοπάροικων, κατάφερε να αγοράσει το κτήμα όπου εργάζονταν οι πρόγονοί του και στο οποίο δεν μπορούσαν να πλησιάσουν καν στην κουζίνα. Ο σκηνοθέτης αποτυπώνει τα δεινά που ακολούθησαν αυτή την κοινωνική αλλαγή που επιθυμούσε ο Τσέχωφ. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί το οξύμωρο του πράγματος: ο θεατρικός συγγραφέας έδειχνε την κοινωνική καταπίεση που αντιμετώπιζε η κοινωνία από την αριστοκρατία και τους λίγους που νέμονταν τα πολλά, ζητώντας αξιοκρατία και ευκαιρίες για όλους. Ο σκηνοθέτης της παράστασης θέλησε να αποτυπώσει ότι αυτή η αλλαγή δεν ήρθε ποτέ, στην πραγματικότητα, αλλά απλά οδήγησε στην απόλυτη ασυδοσία οδηγώντας σε εύλογα ερωτήματα για την διαχρονική πορεία των κοινωνιών.

Η παράσταση κάνει ένα βήμα περαιτέρω και παρουσιάζει την εξέλιξη των ηρώων, ιδωμένων με καυστικό χιούμορ, προσεγγίζοντας τον αρχαιοελληνικό έλεο των θεατών προς τα επί σκηνής πρόσωπα. Το δεύτερο μέρος βρίσκει τους ήρωες καθισμένους σε καρέκλες πάνω στη σκηνή. Σαν μέλη ψυχοθεραπευτικής κοινότητας ή σαν τηλεπερσόνες σε ριάλιτι, οι τσεχωφικοί ήρωες μιλούν για την μετα-Τσέχωφ εποχή στη ζωή τους. Απογοητευμένοι από τη ζωή που νόμισαν ότι ήθελαν, αλλά χωρίς να επιθυμούν επ’ ουδενί να το παραδεχτούν, παλινδρομούν στο κενό, στο τίποτα, στην εκμετάλλευση και την μοναξιά.

 

Ο Π. Τσινικόρης έστησε μια αριστουργηματική παράσταση, αποδομώντας και ανασυνθέτοντας ένα από τα πιο εμβληματικά κείμενα του Α. Τσέχωφ. Το κείμενο (Π. Τσινικόρης – Ιωάννα Βαλσαμίδου – Ομάδα) ήταν πνευματώδες και επίκαιρο. Τα λειτουργικά σκηνικά και κοστούμια (Ελένη Στρούλια) υπογράμμιζαν με ευφυία το νόημα του κειμένου. Θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα στα κοστούμια του τέλους, και δή στο κοστούμι της Λιούμπα. Εξαιρετικοί ήταν επίσης ο Γιώργος Βαλαής (Γκάγεφ), ο Γιώργος Βουρδαμής (Λοπάχιν), η Μαρία Πανουργιά (Λιούμπα), η Νάνσυ Σιδέρη (Βάρυα) και η Καλλιόπη Σίμου (Άννια).

Τέλος, από τις πιο υπέροχες στιγμές της παράστασης η βιωματική συμμετοχή του κοινού. Συνολικά, πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση.

 

 

Διαβάστε επίσης: 

Πρόδρομος Τσινικόρης: «Η Ανακοίνωση Του Ονόματος Του Λιγνάδη Ήταν Ένα Λάθος»

Από την Τόνια Τσαμούρη

Πρωινό Τρίτης, πρώτη μέρα του Ιουνίου, στην Αθήνα που έχει αρχίσει να ξαναβρίσκει τους ρυθμούς της και ελπίζει σε ένα καλοκαίρι «κανονικότητας». Ή μάλλον, σε ένα καλοκαίρι, αλλά και σε έναν επερχόμενο χειμώνα με ανοιχτά θέατρα και γεμάτες αίθουσες. Το ραντεβού με το Εθνικό Θέατρο είναι σε έναν από τους πιο υπέροχους κήπους της Αθήνας, στο Black Duck. Εκεί υποδέχεται τους προσκεκλημένους της η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου, Έρι Κύργια, και οι συνεργάτες της.

Σε ένα ζεστό και φιλικό κλίμα, γίνεται μια σύντομη ανασκόπηση των δράσεων του πρώτου θεάτρου της χώρας, εν μέσω καραντίνας. Είναι γεγονός ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει πολλές πρωτιές: είναι το πρώτο πρόγραμμα που επιμελήθηκε και παρουσιάζει η Έρι Κύργια ως Καλλιτεχνική Διευθύντρια, είναι η πρώτη γυναίκα που αναλαμβάνει τη διεύθυνση της πρώτης εθνικής σκηνής, είναι η πρώτη φορά που οι σκηνοθέτες των δύο καλοκαιρινών παραγωγών (Γιάννη Μόσχος και Κωνσταντίνος Ρήγος) ανεβάζουν παράσταση στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, είναι η πρώτη φορά που τόσες γυναίκες σκηνοθέτιδες βρίσκονται σε παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου (Ελένη Ευθυμίου, Μαρία Μαγκανάρη, Μαρία Πανουργιά, Σοφία Μαραθάκη) και όλες συνεργάζονται για πρώτη φορά με την Κεντρική Σκηνή, είναι η πρώτη φορά που το Λεωφορείον ο Πόθος του Τεννεσσί Ουίλιαμς ανεβαίνει στο Εθνικό, αλλά και πολλές ακόμα πρωτιές…

Μέσα σε τόσες πολλές πρωτιές, το πρόγραμμα που παρουσιάστηκε είναι πολυσυλλεκτικό και άκρως ενδιαφέρον. Το ρεπερτόριο περιλαμβάνει από Λόπε δε Βέγκα και Σαίξπηρ, μέχρι Τεννεσσί Ουίλιαμς και Νόελ Κάουαρντ, και από Τζορτζ Όργουελ μέχρι Φρεντερικό Γκαρθία Λόρκα, αλλά και Ηλία Βενέζη (στο πλαίσιο των εορτασμών των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση). Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται επίσης στο Μικρό Εθνικό και τις δράσεις του, οι οποίες τελούν υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, ενισχύοντας ιδιαίτερα τη δραματουργία που απευθύνεται στους εφήβους.

Το Εθνικό Θέατρο οδηγείται σε μια νέα εποχή, στην οποία φαίνεται ότι τον κύριο λόγο έχουν οι γυναίκες, τόσο στο κομμάτι της διοίκησης (Έρι Κύργια, Σοφία Βγενοπούλου), όσο και στο καλλιτεχνικό. Στόχος του πρώτου θεάτρου της χώρας είναι η ευχαρίστηση του κοινού, μέσα από έργα ωστόσο με σύγχρονους και διαχρονικούς προβληματισμούς. Δεν είναι τυχαία η παρατήρηση του Κ. Ρήγου ότι οι Ιππής, που εγκαινιάζουν τα φετινά Επιδαύρια, είναι το πρώτο πολιτικό κείμενο του Αριστοφάνη, όπως επίσης και το σχόλιο του Γ. Μόσχου ότι οι Φοίνισσες που παρουσιάζονται το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου, αναφέρονται στη διχόνοια και το εμφυλιακό κλίμα που εμφανίζεται μεταξύ των λαών.

Με την, εκ βάθων καρδίας, ευχή να επιστρέψουμε και να παραμείνουμε στα θέατρα, η παρουσίαση του Εθνικού Θεάτρου με φυσική παρουσία αποτέλεσε την καλύτερη έναρξη της θερινής θεατρικής περιόδου! Ραντεβού στα θέατρα!

 

 

Διαβάστε εδώ το αναλυτικό πρόγραμμα εδώ