Από τη Γιώτα Δημητριάδη
«Η εγχείρηση πέτυχε, ο ασθενής απεβίωσε»
Η «Ορέστεια» του Αισχύλου, η μοναδική σωζόμενη αρχαία τριλογία από την κλασική αθηναϊκή δραματουργία που πρωτοπαρουσιάστηκε το 458 π.Χ., αποτελείται από τις τραγωδίες «Αγαμέμνων», «Χοηφόροι» και «Ευμενίδες».
Τις περισσότερες φορές , για πρακτικούς λόγους, τις παρακολουθούμε ξεχωριστά, πέρσι για παράδειγμα είδαμε τον «Αγαμέμνωνα» σε σκηνοθεσία Τσέζαρι Γκραουζίνι, μια εξαιρετική προσέγγιση από τους Vasistasκαι την Αργυρώ Χιώτη στις «Χοηφόρους» και έναν υποκριτικό άθλο από τη Στεφανία Γουλιώτη στις «Ευμενίδες».
Αυτό το καλοκαίρι το Εθνικό Θέατρο είχε την εξαιρετική πρωτοβουλία να παρουσιάσει την τριλογία μέσα από την ματιά τριών σκηνοθετών, δίνοντας βήμα τόσο στις νεότερες δημιουργούς, όσο και στη γυναικεία οπτική. Πήρε το ρίσκο, γνωρίζοντας τόσο τις πρακτικές δυσκολίες, όσο και το μη εμπορικό κομμάτι της παράστασης –δύσκολα θα παρακολουθεί το κοινό παράσταση 280 λεπτών!
Το ερώτημα είναι αν τελικά η παράσταση ως σύνολο κατάφερε τον σκοπό της. Και για ποιον σκοπό μιλάμε; Υπήρχε στόχος να δούμε διαφορετικές οπτικές; Μια κοινή αισθητική; Αυτό ομολογώ, πώς δεν το κατάλαβα. Νομίζω ότι έχουμε να κάνουμε με την περίπτωση: «Η εγχείρηση πέτυχε, ο ασθενής απεβίωσε».
«Αγαμέμνων»
Ο «Αγαμέμνονας» της Ιούς Βουλγαράκη, ξεκίνησε με το φως το ήλιου και στηρίχθηκε σ’ ένα εμπνευσμένο δίπολο αντιθέσεων και συμβόλων.
Η Κλυταιμνήστρα (Εύη Σαουλίδου) ήταν ντυμένη στα λευκά, ο Αγαμέμνων (Αργύρης Ξάφης)στα μαύρα, η πρώτη φορούσε παντελόνι , εκείνος φόρεμα (κουστούμια: Πάρις Μέξης). Η υποδοχή του βασιλιά γίνεται από την ίδια στρώνοντας κόκκινο χαλί, το ίδιο χρώμα θα βάψει και τα χέρια της. Το κόκκινο της υποδοχής είναι το χρώμα προαποφασισμένης θυσίας.
Ο Θοδωρής Αμπαζής έγραψε μια σπουδαία μουσική σύνθεση, παίζοντας με τις ανάσες και τους χτύπους. Δίνοντας την αίσθηση ότι το τέλος του στρατηλάτη είναι προ των πυλών.
Οι ερμηνείες των ηθοποιών δεν εντυπωσιάσαν. Ξεχώρισε η Εύη Σαουλίδου, κυρίως για την εκφορά του λόγου της και ο Αργύρης Ξάφης για τις υποκριτικές πινελιές χιούμορ.
Με στόμφο και υπερβολή ο Κήρυκας του Δημήτρη Γεωργιάδη. Αδιάφορος ο Αίγισθος του Αλέξανδρου Λογοθέτη.
Ενδιαφέρουσα η προσέγγιση της Δέσποινας Κούρτη, ως Κασσάνδρα, αλλά στο κομμάτι του θρήνου κάτι δεν λειτούργησε. Πολύ καλός ο Φρουρός του Στέλιου Ιακωβίδη, αν και φλέρταρε με τη γραφικότητα σε κάποια σημεία.
Μια αίσθηση απροσανατολισμού εισέπραξα από τον χορό των γερόντων (Θανάσης Βλαβιανός, Πάρις Θωμόπουλος, Ιερώνυμος Καλετσάνος, Νίκος Καρδώνης, Κωστής Κορωναίος, Δαυίδ Μαλτέζε, Γιάννης Νταλιάνης, Θέμης Πάνου, Στρατής Πανούριος)Χανόταν ο ρυθμός και σ’ ελάχιστα σημεία λειτούργησαν ως σύνολο. Τα δε ξύλινα σκαμπό δεν φάνηκε να αξιοποιούνται οργανικά στις ερμηνείες των ηθοποιών, αλλά μάλλον τους εμπόδιζαν.
Εντυπωσιακό το σκηνικό του Πάρι Μέξη και η σκηνή της κατάρρευσης του τεράστιου προσωπείου του βασιλιά.
«Χοηφόροι»
Στον πυρήνα της τριλογίας, εκεί όπου εντοπίζει κανείς τη μεγαλύτερη δράση, υπήρχαν κατά τη γνώμη μου, και τα μεγαλύτερα προβλήματα.
Η Λιλλύ Μελεμέ είχε μια εμπνευσμένη οπτική για τον χορό, οκτώ ταλαντούχες ηθοποιοί, με καλοδουλεμένη κίνηση (Μόνικα Ελεάνα Κολοκοτρώνη) πήραν τη σκυτάλη από το χορό των γερόντων. Χαρίζοντας στην τριλογία μια από τις καλύτερες στιγμές της.
Τα κορίτσια του χορού( Νατάσα Εξηνταβελώνη, Σοφία Κουλέρα, Νεφέλη Μαϊστράλη, Μαίρη Μηνά, Νάνσυ Μπούκλη, Αρετή Τίλη, Ιώβη Φραγκάτου, Χριστίνα Χριστοδούλου) ντυμένα με τα εμπνευσμένα κουστούμια της Βασιλικής Σύρμα, τα οποία παρέπεμπαν και στην ισπανική κουλτούρα, μ’ αναφορές στο φλαμένκο ήταν εντυπωσικά και δημιούργησαν ένα καλαίσθητο περιβάλλον για τα αυτιά και τα μάτια του θεατή.
Δυστυχώς ,όμως οι βασικοί πρωταγωνιστές στάθηκαν πολύ κατώτεροι των προσδοκιών μας. Με το ζευγάρι Ηλέκτρα- Ορέστης (Μαρία Κίτσου και Γιάννης Νιάρρος) να στερούν από την παράσταση την πιο δυνατή σκηνή της, αυτή της αναγνώρισης. Έχω την αίσθηση ότι η αδικαιολόγητα κραυγαλέα Ηλέκτρα της Μαρίας Κίτσου, δεν άφηνε κανένα περιθώριο συγκίνησης,αντίθετα ακροβατούσε στα όρια με το κωμικό.
Παρομοίως και ο Γιάννης Νιάρρος, έδωσε έναν Ορέστη, σχεδόν αυτιστικό –σαν να τον βλέπαμε στο «Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα».Ανούσια ξεσπάσματα, φλύαρες κινήσεις, είχαν σαν αποτέλεσμα μια "άχρωμη" ερμηνεία.
Άτοπο και άστοχο το εύρημα με το νερό που τον έλουσε μετά τη δολοφονία. Ένα εφέ για το τίποτα.
Αντίθετα η Αγορίτσα Οικονόμου έλαμψε στο ρόλο της τροφού, με απλότητα και ειλικρίνεια, χωρίς στόμφο και επιτήδευση κατάφερε να κλέψει τις εντυπώσεις!
Η Φιλαρέτη Κομνηνού, χωρίς να αρτιώνει την κεντρική μορφή της Κλυταιμνήστρας δεν την προδίδει.
Αδιάφορος ο Πυλάδης του Γιώργου Στάμου και ο Αίγισθος του Γιώργου Χρυσοστόμου. Δεν κατάφεραν στο μικρό τους πέρασμα να αφήσουν το στίγμα τους στην παράσταση. Σ’ αντίθεση με τον έμπειρο Βασίλη Καραμπούλα στον ρόλο του ικέτη.
«Ευμενίδες»
Σημαντικότερο επίτευγμα από πλευράς σκηνοθεσίας ήταν οι «Ευμενίδες» της Γεωργίας Μαυραγάνη. Το τρίτο μέρος της τριλογίας διέσωσε το εθνικό θέατρο από το μεγάλο φιάσκο.
Εδώ, ναι, μπορούμε να πούμε ότι παρακολουθήσαμε μια παράσταση με έμπνευση, στόχο και όραμα.
Η Μαυραγάννη διεσώθη και από τον σκόπελο της παλιακής μετάφρασης του Κ.Χ Μύρη (Κώστας Γεωργουσόπολος), κάνοντας δραματουργική επεξεργασία στο τελευταίο μέρος της τριλογία (σύμβουλος δραματουργίας Δημοσθένης Παπαμάρκος).
Ο ταλαντούχος θίασος (Ναζίκ Αϊδινιάν, Μιχάλης Βαλάσογλου, Στέλλα Βογιατζάκη, Κατερίνα Καραδήμα, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Εμμανουέλα Μαγκώνη, Νίκος Μάνεσης, Παναγιώτης Παναγόπουλος, Αγγελική Παπαθεμελή, Μαριάμ Ρουχάτζε, Τζωρτζίνα Τάτση) παίζοντας ένα αέναο παιχνίδι ρόλων ήταν εντυπωσιακός και κατάφερε να τραβήξει τα κουρασμένα μάτια των θεατών.
Οι έντεκα ηθοποιοί, άλλοτε σαν ένα σώμα και άλλοτε σε ομάδες με την άρτια κίνησή τους (Άρτεμις Φλέσσα) κρατώντας μονίμως το τέμπο τους, που έμοιαζε να βγαίνει αβίαστα από τον καθένα ξεχωριστά, κατάφεραν, όχι μόνο να ακουστεί η ιστορία, η πιο δύσκολη ίσως από τις τρεις, αλλά και να συγκινήσουν βαθιά.
Οι Ευμενίδες της Γεωργίας Μαυραγάνη με στοιχεία εκκλησιαστικής μουσικής (Χάρης Νέιλας) και παραδοσιακών τραγουδιών (Κοίτα με γλυκιά μου αγάπη) έδωσαν νόημα και στις δύο προηγούμενες τραγωδίες. Καθώς οι χτύποι της καμπάνας μνημόνευαν όλους τους νεκρούς, ένα μνημόσυνο –κάθαρση για όλους τους ήρωες και ένα εντυπωσιακό παρασταστικό αποτέλεσμα με τους 41 ηθοποιούς επί σκηνής.
Συνοψίζοντας, θα έλεγα ότι παρά τις καλές προσθέσεις και τους ταλαντούχους συντελεστές. Ο ασθενής πέθανε... Μόνο η Γεωργία Μαυραγάνη του έδωσε μια δυνατή ενδοφλέβια ένεση, που ήρθε όμως πολύ αργά... Κρίμα.
