Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Ρένη Πιττακή: «Δεν υπάρχουν πόλοι, κέντρα που να «συγκρατούν» τους ηθοποιούς»

 «Είναι μια δύναμη που περνά ήρεμα, αλλά πάντα την προσέχεις. Σε όποιο ρόλο και να τη βάλεις και σε ένα πέρασμα να περάσει η Ρένη θα είναι πάντα πρωταγωνίστρια», δήλωσε ο Αλέξανδρος Αβρανάς για εκείνη και νομίζω πως είναι ό,τι πιο περιεκτικό και συνάμα αντιπροσωπευτικό έχω ακούσει και διαβάσει για τη Ρένη Πιττακή. Μια σπουδαία κυρία του ελληνικού θεάτρου μιλά στο texnes-plus με αφορμή την παράσταση «Τι απέγινε η Μπέημπι Τζέην;»

Το σκηνικό της συνέντευξής μας μοιράστηκε στοιχεία από ταινία του Χόλιγουντ και άρωμα καμαρινιών. Σαν να μη θέλησε να μείνει παραπονεμένη ούτε η κόπια του φιλμ του ’62 ούτε το θεατρικό έργο που ανεβαίνει σε παγκόσμια πρώτη υπό την ιδιαίτερη σκηνοθετική ματιά του Απόλλωνα Παπαθεοχάρη.

Μακιγιέζ και κομμώτριες ετοιμάζουν πυρετωδώς τις δύο πρωταγωνίστριες. Εκεί, ανάμεσα σε πιστολάκια που βουίζουν, ρόλεϊ, σκιές, ψεύτικες βλεφαρίδες, κοστούμια. Στο φαίνεσθαι που ξετυλίγεται η μαγεία του θεάτρου η Ρένη Πιττακή μου μιλά για ιστορίες που δόμησαν το είναι του θεάτρου και για την ουσία τού «να προσπαθείς να αποτύχεις καλύτερα…»

Το «Τι απέγινε η Μπέημπι Τζέην;» πέρα από διάσημο θρίλερ του αμερικανικού κινηματογράφου με πρωταγωνίστριες τις Μπέτυ Ντέηβις και Τζόαν Κρόφορντ είναι και θεατρικό έργο. Εσείς πού στηριχτήκατε για να στήσετε την παράσταση;

Ξεκινήσαμε και υπήρχε ένα ψάξιμο. Δεν είχαμε αποφασίσει εξαρχής πού θα στηριζόμασταν, διότι είχαμε αφενός το θεατρικό έργο «Τι απέγινε η Μπέημπι Τζέην;», αφετέρου τη γνωστή ταινία που σημείωσε τεράστια επιτυχία τη δεκαετία του 1960. Έτσι ο Απόλλων Παπαθεοχάρης, ο οποίος εκτός από τη σκηνοθεσία υπογράφει και τη δραματουργική επιμέλεια, πήρε την απόφαση να βασιστούμε στην ταινία. Γενικότερα ήταν επείγουσες οι συνθήκες, από άποψη χρόνου, γιατί ο Γιώργος Λυκιαρδόπουλος πήρε τα δικαιώματα, που «απελευθερώθηκαν» πολύ πρόσφατα από τον Χένρυ Φάρελ, και αποφασίστηκε να ανέβει η παράσταση σε πολύ σύντομο διάστημα.

Τους ρόλους σας τους είχατε προαποφασίσει;

Ναι, οι ρόλοι ήταν προαποφασισμένοι. Προχωρήσαμε αμέσως. Για το κείμενο και τις  σκηνές προβληματιζόμασταν συνεχώς.

Και στο έργο «Αέρα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη σας είδαμε σε μια αδελφική σχέση-σύγκρουση επί σκηνής…

Ναι, υπήρχε επίσης μια σχέση αλληλεξάρτησης και αγάπης. Ωραία το σκεφτήκατε. Στην «Μπέημπι Τζέην» βλέπουμε ακόμα περισσότερο πόσο δρα και επηρεάζει το συμφέρον τις δύο αδερφές. Σε πρώτη φάση έχουμε την Μπέημπι Τζέην, το παιδί- θαύμα που φέρνει όλα τα λεφτά στο σπίτι και η επιβίωση της οικογένειας εξαρτάται από εκείνη. Έπειτα από λίγα χρόνια γυρνά ο τροχός, εκείνη φεύγει από το προσκήνιο και έρχεται η Μπλανς, η οποία συντηρεί πλέον την οικογένεια. Υπάρχει όμως ένα ψυχολογικό επίπεδο από πίσω, που αφορά την έλλειψη αγάπης της καθεμίας σε κάποια φάση της ζωής της. Η πρώτη το βιώνει όταν χάνει την κυριαρχία και δεν είναι πια το παιδί-θαύμα και η Μπλανς από πολύ μικρή, όταν κανένας δεν της δίνει την απαραίτητη φροντίδα.

 

 

pittaki-texnes-plus2.jpg

 Πιστεύετε ότι η σχέση τους είναι τόσο δύσκολη επειδή είναι άτομα του ίδιου  φύλου;

Προσωπικά δεν μπορώ να το απαντήσω αυτό. Εγώ ήμουν πάντα μοναχοπαίδι και το επίκεντρο του κόσμου. Δεν είχα να μοιράσω τίποτα. Επομένως δεν το έχω βιώσει αυτό.

Είχατε όμως δίδυμο αδερφό.

Ναι, ο οποίος χάθηκε στους έξι μήνες, οπότε δεν τον θυμάμαι. Ούτε μπόρεσα πότε να καταλάβω μια μητέρα που θρηνούσε για την απώλεια του γιου της. Εγώ χαιρόμουν που ήμουν το κέντρο του κόσμου, που είχα δύο γονείς να με προσέχουν και να με αγαπούν, που είχα ξαδέρφια να παίζω και φίλους και φίλες στο σχολείο. Δεν είχα πει ποτέ «Α! Να είχα ένα αδερφάκι!»

Στην παράσταση σας βλέπουμε καθηλωμένη σε ένα αναπηρικό καροτσάκι. Στην ταινία του Αλέξανδρου Αβρανά «Miss Violence» ήσασταν βυθισμένη στη σιωπή. Πόσο δύσκολο είναι για έναν ηθοποιό να στερείται κάποιο βασικό εκφραστικό του μέσο;

Ένας ηθοποιός είναι για όλα και υποκριτική είναι όλα! Είναι λόγος, είναι σώμα, είναι σιωπή, είναι παύση. Αυτό είχα την τύχη να το διδαχτώ από πολύ μικρή, από το δάσκαλό μου, τον Κάρολο Κουν, στο Θέατρο Τέχνης με τα έργα του Χάρολντ Πίντερ. Στα έργα του Πίντερ ο λόγος είναι ελάχιστος και μετρούν όλα τα άλλα. Το θέατρο είναι σώμα, είναι παύση, είναι πνεύμα… Είναι όλο το είναι, όχι μόνο το λεκτικό.

Εσείς που μαθητεύσατε πλάι στον Κάρολο Κουν βιώσατε τη χρυσή εποχή του Θεάτρου Τέχνης. Πώς θα μεταφέρατε μια αίσθηση, έστω, σε έναν άνθρωπο που δεν είχε την τύχη να τα ζήσει όλα αυτά παρά μόνο μέσα από βιντεοσκοπημένες παραστάσεις;

Δεν μπορούν να μεταφερθούν οι παραστάσεις, όπως πολύ σωστά λέτε. Γιατί και εγώ που βλέπω παραστάσεις τις οποίες είχα παρακολουθήσει τότε ζωντανά διαπιστώνω ότι χάνουν τη μαγεία τους βιντεοσκοπημένες. Επίσης όλα αυτά που έλεγε ο Κουν δεν μπόρεσαν να γραφτούν ως διδασκαλία, γιατί βασίζονταν στην επαφή της κάθε στιγμής! Το κυρίαρχο στοιχείο του χαρακτήρα του Κουν ήταν ότι «καιγόταν» γι’ αυτό που έκανε και αυτό ζητούσε και από τους άλλους, την πλήρη αφοσίωση. Και πάνω στην τριβή και στην πλήρη αφοσίωση αναζητούσε την ώθηση, την ανακάλυψη, την έκπληξη και πάντα το παραπέρα!

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι «Όρνιθες» που ξέρετε όλοι από το Θέατρο Τέχνης είναι μια παράσταση που δεν στήθηκε από τη μια μέρα στην άλλη. Η παράσταση του 1959 που εγώ δεν είχα δει –την είδα το 1965– έκανε μια τεράστια διαδρομή για να κερδίσει τόσα βραβεία διεθνώς και να περιοδεύσει σε όλη την Ευρώπη. Μόνο στην Αμερική δεν παίχτηκε, γιατί δεν υπήρχαν τα χρήματα. Εν ολίγοις… το θέλω, το κάνω, το προσπαθώ… Ακόμα καλύτερα, όπως λέει ο Μπέκετ: «Πάντα να προσπαθείς. Να προσπαθείς να αποτύχεις. Να προσπαθείς ξανά να αποτύχεις καλύτερα». Γιατί πάντα υπάρχει κάτι τελειότερο από αυτό που κάνεις και, όταν φτάνεις σε αυτό, ποτέ δεν πρέπει να θεωρείς ότι είσαι σπουδαίος, αλλά πάντα να εξετάζεις και να προσπαθείς για το ακόμα καλύτερο. Ο Κουν αυτό έκανε μέχρις ότου, για λόγους υγείας, δεν μπορούσε να το κάνει.

Αυτό λείπει από τους νεότερους; Έχετε πει: «Οι νέοι καλλιτέχνες λάμπουν, αλλά σπάνια έχουν διάρκεια».

Η διάρκεια προϋποθέτει αντοχή και πίστη. Δεν αρκεί, για παράδειγμα, μόνο το ταλέντο. Μπορεί να αντιμετωπίσεις φοβερές αντιξοότητες. Η διάρκεια είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων. Επίσης σήμερα δεν υπάρχουν πλέον πόλοι. Κέντρα που να «συγκρατούν» τους ηθοποιούς.

Όπως ήταν ο Λευτέρης Βογιατζής;

Ακριβώς, ήταν ένα σημαντικός πόλος που οι ηθοποιοί έμεναν. Επίσης υπήρχε μια καλλιέργεια, μια εκπαίδευση. Το ίδιο συνέβη κάποτε και στο Αμόρε. Έμεναν καιρό εκεί οι ηθοποιοί και μάθαιναν, ακόμα και με μικρούς ρόλους. Το έχει πει πολύ ωραία η Μάγια Λυμπεροπούλου χρησιμοποιώντας τον όρο «ώρες πτήσης». Δεν προφταίνουν τα παιδιά τώρα. Γιατί, αν δεν έχεις χρόνο να δοκιμάσεις, να αποτύχεις, να το δεις, να το κάνεις καλύτερο, δεν μπορείς να μεστώσεις ως ηθοποιός με δύο παραστάσεις το χρόνο, όπως κάνουν τώρα τα νέα παιδιά.

pittaki-texnes-plus.jpg

 Στην παράσταση η Μπλανς την οποία υποδύεστε είναι μια πρώην ηθοποιός. Μπορείτε να φανταστείτε τον εαυτό σας σε αντίστοιχη θέση; Να αποτελέσει δηλαδή το θέατρο για εσάς παρελθοντική κατάσταση;

Δεν το έχω σκεφτεί. Απλώς έχω κάνει και στο παρελθόν μεγάλα διαλείμματα. Από τη στιγμή που έχω την επιθυμία και έχω και προτάσεις δεν έχω μπει ακόμη σε αυτή τη διαδικασία. Είναι κάτι που με ενδιαφέρει, ένα κομμάτι της ζωής μου, πολύ ουσιαστικό και πολύ ζωτικό. Μου δίνει ενέργεια, χαρά, δύναμη! Πολλές φορές βέβαια συνεπάγεται και κούραση και άγχος και νεύρα και αγωνία, όμως η χαρά, η συνολική ικανοποίηση, τα αντισταθμίζει όλα. Νιώθω χαρά στο θέατρο.

Εγκλωβισμένη αισθανθήκατε ποτέ όπως η ηρωίδα σας;

Ναι, το έχω νιώσει κατά διαστήματα και κάποια στιγμή στο παρελθόν έκανα μια απόδραση. Κατέβηκε ένα έργο και ήταν η πρώτη φορά που πήγα ένα ταξίδι μόνη μου, ξέχωρα από περιοδεία. Έχω νιώσει αυτό το «Αχ! Αχ! Να καθίσω να ξεκουραστώ!» ή το «Να φύγω!» Θυμάμαι που είχα περάσει ένα χειμώνα που σκεφτόμουν πώς θα ήταν ο χειμώνας αυτός που δεν θα είχα δουλειά και έκανα δύο ταξίδια που με γέμισαν τόσο πολύ! Είδα μια άλλη πλευρά…

Υπάρχει ζωή και έξω από το θέατρο…

Αυτό θέλω να πω! Και τώρα, όταν μου λένε για το καλοκαίρι, τους λέω: «Α! Όχι το καλοκαίρι!» Γιατί και τώρα, τελειώνοντας από εδώ, θα φύγω τρέχοντας κυριολεκτικά για την Κύπρο που θα ερμηνεύσω το φοβερό ρόλο της Μέρι Ταϊρόν στο «Μακρύ ταξίδι μιας μέρας μέσα στη νύχτα» του Ο’Νιλ, την παράσταση που θα σκηνοθετήσει ο Γιάννης Χουβαρδάς στον ΘΟΚ. Οπότε έπειτα από αυτό θα έχω μια γεμάτη σεζόν. Επομένως μετά θα ήθελα να ξεκουραστώ. Θέλω να έχω ανάσες, οι ρυθμοί μου είναι αργοί. Αναγκάζομαι και προσαρμόζομαι.

Για τη νέα χρονιά τι ευχές κάνετε;

Θα πω αυτό που έλεγε η θεία μου η Κορνηλία: υγεία, αγάπη και δουλειά!

Η Ρένη Πιττακή πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Τι απέγινε η Μπέημπι Τζέην;» στο Θέατρο Σφενδόνη.

 

 

pittaki2-texnes-plus.jpg

Φωτογραφίες παράστασης: Σταύρος Χαμπάκης