Μία από τις θεατρικές ομάδες που προκαλούν αίσθηση και οι δουλειές της τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει talk of the town είναι οι C. for Circus. Μια υπέροχη παρέα που ξεκίνησε ως φοιτητική θεατρική ομάδα στη Θεσσαλονίκη και κατάφερε να έχει στους κόλπους της επαγγελματίες ηθοποιούς που παίζουν σε σπουδαίες παραστάσεις, αλλά δεν ξεχνούν να γυρνούν στον πυρήνα τους.

Με τον Παναγιώτη Γαβρέλα, τη Χρύσα Κοτταράκου, την Ειρήνη Μακρή, τον Νικόλα Παπαδομιχελάκη, τον Παύλο Παυλίδη, τη Νατάσα Ρουστάνη και τον Σπύρο Χατζηαγγελάκη συναντηθήκαμε στο φιλόξενο Θέατρο 104, όπου παρουσιάζεται η τελευταία τους δουλειά με τον ευρηματικό τίτλο «ГЛУМ», βασισμένη στο «Ημερολόγιο ενός απατεώνα» του Αλεξάντρ Οστρόφσκι.

Στην πορεία της κουβέντας μας είχα την τύχη να παρακολουθήσω και να θαυμάσω τα παιδιά, τόσο για την υποκριτική τους δεινότητα όσο και για την ευφυή σκηνοθετική τους προσέγγιση. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2012 δουλεύουν χωρίς σκηνοθέτη.

Τι σημαίνει «ГЛУМ»; Γιατί επιλέξατε αυτό τον τίτλο;
Η αλήθεια είναι ότι αργήσαμε να καταλήξουμε στον τίτλο της παράστασης. Ο αυθεντικός τίτλος του έργου ‒όπως σωστά έχει μεταφραστεί στα αγγλικά‒ είναι «Enough stupidity in every wise man». Μας άρεσε που είναι πιο γενικός και δεν δηλώνει συγκεκριμένη θέση ως προς το βασικό ήρωα (σε αντίθεση με το «Ημερολόγιο ενός απατεώνα», που ευθύς εξαρχής σε προδιαθέτει σε σχέση με τον ήρωα). Το 1923 ο Αϊζενστάιν μετέφερε στην οθόνη μια σύντομη δική του εκδοχή του έργου με τον τίτλο «Glumov’s Diary». Με αυτή την αφορμή σκέφτηκα ότι για τους Ρώσους το όνομα Glumov αποτελεί καθαρό λογοπαίγνιο και όντως υπονοεί ότι ο ήρωας είναι απατεώνας, καθώς glum σήμαινε κοροϊδία, υποτίμηση, απάτη. Άλλο όμως να εμπεριέχει το επίθετο του ήρωα την απάτη και άλλο να χαρακτηρίζεται ως απατεώνας. Κρατώντας λοιπόν τη λέξη ως έχει στα ρωσικά, δηλαδή ГЛУМ, και εξηγώντας τη σημασία της, το αποτέλεσμα θα ήταν να ακούει ο θεατής Γκλούμοφ και να καταλαβαίνει την ετυμολογία του επιθέτου. Επίσης, όσον αφορά τον ήχο καθαυτό, σε σχέση με άλλους τίτλους που σκεφτήκαμε, του τύπου «Ουδείς σοφός άνευ βλακείας» κ.λπ., ο συγκεκριμένος είναι πολύ πιο απλός και εύκολος, σχεδόν χαριτωμένος.

Τι σας γοήτευσε στο έργο του Αλεξάντρ Οστρόφσκι και το ανεβάζετε;
Όταν βρισκόμασταν στην περίοδο επιλογής έργου, κάναμε ομαδικές αναγνώσεις διάφορων έργων, αρκετά ετερόκλητων ομολογουμένως. Ίσως ήταν τυχαίο, ίσως η συγκυρία ήταν άσχετη με την ίδια την ανάγνωση, πάντως θυμάμαι ότι κάπως μας ταίριαξε, μας «κόλλησε» με τέτοιο τρόπο που το διασκεδάσαμε αφάνταστα και πειστήκαμε ότι θα ήταν πραγματικά συναρπαστικό να το επιχειρήσουμε. Αυτή η σειρά των τόσο παράδοξων καταστάσεων, παλιακών αλλά και σύγχρονων, οι χαρακτήρες, τόσο στερεοτυπικοί και γκροτέσκοι στη συμπεριφορά τους αλλά τόσο ανθρώπινοι στην ουσία τους, ήταν στοιχεία που μας γοήτευσαν. Στη συνέχεια προέκυψε η ανάγκη να το αποκωδικοποιήσουμε, να βρούμε τι θέλουμε και τι δεν θέλουμε να πούμε εμείς μέσα από αυτό.

Μιλήστε μου για την αισθητική της παράστασης.
Η αισθητική της παράστασης προέκυψε στη διάρκεια της διαδικασίας και κατά βάση σχετίζεται με το τι είναι Ρωσία και πώς αντιλαμβάνεται το ρωσικό στοιχείο ο καθένας μας. Από τις φλοράλ ενδυμασίες μέχρι το τραγούδι του Tetris και το παχύ λάμδα της Ρωσίδας μετανάστριας γειτόνισσας. Είναι μια διαδικασία, δεν ολοκληρώνεται παρά μία μέρα πριν ανέβει η εκάστοτε παράσταση, αποτελεί κομμάτι της έρευνάς μας. Η αισθητική διαμορφώνεται μέσα από ζυμώσεις ,σκηνικές και μη, και είναι σχεδόν αυθύπαρκτο κομμάτι στη δουλειά μας. Προσπαθούμε να εμπιστευτούμε αυτό το «μίξερ» μέσα στο οποίο πετάμε τα υλικά και τις σκέψεις μας, μέχρι το αποτέλεσμα να είναι ομοιογενές. Όμως αυτό προκύπτει μέσα από την τριβή, ο καθένας προσφέρει και λαμβάνει από τους άλλους, ψηφίδες που μπορούν να συνθέσουν και να εκτοξεύσουν την προσωπική του έρευνα, και έτσι είναι μάλλον αναπόφευκτη η κοινή αισθητική.

Στην έρευνα αυτή καταλυτικός ήταν ο ρόλος της Τίνας Τζόκα και της Τζέλας Χριστοπούλου, που επιμελήθηκαν τα σκηνικά και τα κοστούμια και πολύ υπομονετικά αφουγκράστηκαν τις ανάγκες μας, ακόμα και όταν ήταν εντελώς χαοτικές. Αντίστοιχα οι φωτισμοί της Σεσίλιας Τσελεπίδη, με την οποία δουλεύουμε για δεύτερη φορά, και οι πινελιές της φίλης μας Βαλέριας Δημητριάδου ολοκλήρωσαν την εικόνα που είχαμε πλάσει κατά τη διάρκεια των δοκιμών. Κάπως έτσι φτάσαμε στο σημερινό αποτέλεσμα. Η συμβολή τους ήταν καίρια και πραγματικά πολύτιμη στο εικαστικό αποτέλεσμα – είναι μεγάλη τύχη να συνδιαλέγεσαι κατ’ αυτό τον τρόπο με τους συνεργάτες σου.

Πώς δουλέψατε κατά τη διάρκεια των προβών;
Το πρώτο στάδιο στο διάλογό μας με το έργο ήταν η ομαδική αφήγηση της ιστορίας, σε μια προσπάθεια να αφουγκραστούμε τη ραχοκοκαλιά της και να εντοπίσουμε τα γεγονότα. Το παιχνίδι ξεκίνησε όταν η ίδια η ιστορία μάς σήκωσε από το τραπέζι. Σειρά είχε μια εκτεταμένη σειρά ασκήσεων που εξάσκησαν την ετοιμότητά μας, ενίσχυσαν το μεταξύ μας δέσιμο και ερέθισαν την έμπνευσή μας ως προς την αίσθηση του έργου. Κάπου σε αυτό το σημείο άρχισαν να εμφανίζονται και οι προσωπικές μας αναφορές αλλά και ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας μας συνδέεται με τα θέματα που πραγματευόμαστε. Στη συνέχεια προσπαθήσαμε να συντάξουμε το υλικό που είχαμε στα χέρια μας έτσι ώστε να έχει το νόημα που θέλαμε και με τη βοήθεια φίλων και συνεργατών, όπως οι Βαλέρια Δημητριάδου, Τίνα Τζόκα, Τζέλα Χριστοπούλου, Σεσίλια Τσελεπίδη, φτάσαμε στο σημερινό αποτέλεσμα.

Στη παράστασή σας ο Γκλούμοφ θα κάνει τα πάντα, θα πει ψέματα, θα «γλείψει», θα μηχανορραφήσει για να γίνει αρεστός και απαραίτητος στα μεγάλα σαλόνια της υψηλής κοινωνίας. Ποιο τύπο ανθρώπου της σημερινής κοινωνίας σάς θυμίζει;
Στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ-έρευνα «Μήδεια» του Νίκου Γραμματικού, ψάχνοντας ο ίδιος ποιος ήταν ο Ιάσονας, παίρνει κάποια στιγμή μια συνέντευξη από έναν έμπορο στη Βαρβάκειο. Η απάντηση εκείνου είναι: «[…] το λαμόγιο, ο κοστουμάκιας, ο βολεψάκιας… ο γαμπρός μου… ο πρώην γαμπρός μου». Η εικόνα αυτή μου ήταν πολύ έντονη και κατά τη διάρκεια της δουλειάς πάνω στο συγκεκριμένο έργο. Ο Γλούμοφ είναι Αυτός που πληγώνει.

Ο Γκλούμοφ είναι ο άνθρωπος που βλέπει μεν και έχει συνείδηση της σήψης της κοινωνίας με τον τρόπο που διαρθρώνεται, ωστόσο είναι ο ίδιος ο «τρόπος» που υπόρρητα του έχει εμφυτεύσει την πίστη σε μια «αξιοκρατία». Μια κοινωνία όπου η επισφαλής εργασία μαστίζει τα νέα άτομα, που είναι αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι που γαλουχήθηκαν με εκείνη την αίσθηση της «αξιοκρατίας» της μεσαίας τάξης του ’80: «τα αγαθά κόποις κτώνται». Απάτη. Ο Γκλούμοφ λοιπόν είναι αυτός που πιστεύει ότι χρησιμοποιώντας την εξυπνάδα του θα «τα καταφέρει». Αυτό όμως προϋποθέτει ότι υπάρχουν άλλοι μη έξυπνοι ή λιγότερο έξυπνοι από αυτόν. Και εδώ ξεκινά ο κανιβαλισμός. Ok τέλος, κωμωδία κάνουμε!

Επιλέγετε να λειτουργείτε χωρίς κάποιον επικεφαλής, αλλά από κοινού. Αυτή η επιλογή υπάρχουν περιπτώσεις που σας δημιουργεί προβλήματα;
Η συγκεκριμένη επιλογή προέκυψε ως ανάγκη και είναι η τρίτη μας παραγωγή ως ομάδας που οργανώνεται με αυτό τον τρόπο. Σίγουρα στην πορεία προκύπτουν διάφορα προβλήματα. Άλλωστε ποια συλλογικότητα λειτουργεί εντελώς… αναίμακτα; Είναι όμως ο τρόπος με τον οποίο συνδιαλεγόμαστε με τον κόσμο, ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί. Είναι ο τρόπος μας να αντισταθούμε και να μιλήσουμε. Είναι ο τρόπος με και για τον οποίο κάνουμε θέατρο. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι βρισκόμαστε σε μια μακρόχρονη διαδικασία έρευνας, σε σχέση με αυτό το κομμάτι, και έχουμε ήδη κάποια γνώση και εμπειρία σε σχέση με μονοπάτια που δεν λειτουργούν τόσο ομαλά. Συνεχίζουμε λοιπόν τη χαρτογράφηση.

C. for Circus είστε μια θεατρική ομάδα που πρωτοσχηματίστηκε το 2008 στο υπόγειο ενός μπαρ στη Θεσσαλονίκη. Τότε ήσασταν φοιτητές και μέλη της θεατρικής ομάδας της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ. Εννέα χρόνια αργότερα τι εικόνα έχετε για τη θεατρική δημιουργία;

Ήταν τόσο έντονα εκείνα τα χρόνια. Κάναμε πρόβες σαν τρελοί σε αυτό το υπόγειο, ιδρώναμε, ξεθεωνόμασταν, χωρίς όμως κανένας από μας (στην αρχή τουλάχιστον) να σκέφτεται σοβαρά πως θέλει να γίνει ηθοποιός. Μας άρεσε αυτό που συνέβαινε και δεν το σκεφτόμασταν ατομικά ή μακροπρόθεσμα. Θέλαμε απλώς να μάθουμε όσο γίνεται περισσότερα και αυτό κάναμε. Αργήσαμε να βάλουμε ως στόχο την παράσταση.

Δουλεύαμε εργαστηριακά και γνωριζόμασταν όλο και καλύτερα μέσα από μια διαδικασία πολύ πιο ουσιαστική από το να πηγαίναμε για μια μπίρα. Αυτό είναι που μας ένωσε. Γίναμε φίλοι. Οικογένεια πραγματική. Και σιγά σιγά άρχισαν τα ομαδικά όνειρα. Νοικιάσαμε χώρο δικό μας, κάναμε εταιρία, παραστάσεις, συμμετείχαμε σε φεστιβάλ… Και σιγά σιγά συνειδητοποιούσαμε ότι όλο αυτό ήταν πολύ πιο ισχυρό από τις όποιες σχολές τελειώναμε τότε (Φυσικό, Πολυτεχνείο, Νομική κ.λπ.). Και αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με αυτό επαγγελματικά. Εξ ου και η Αθήνα και οι σπουδές και οι ατομικές συμμετοχές σε άλλες παραστάσεις. Παρ’ όλα αυτά έχουν περάσει όντως εννιά χρόνια, οπότε ο δεσμός μας έχει γίνει ακόμα πιο ισχυρός. Ίσως να μην είμαστε τόσο ανέμελοι όσο τότε, ίσως να έχουμε σκληρύνει κάπως και να έχουμε περισσότερες απαιτήσεις από τους εαυτούς μας και από τους υπόλοιπους, ίσως πολλές φορές να είναι ψυχοφθόρο και επίπονο, αλλά δεν είναι λογικό αφού όντως με αυτό θέλουμε να ασχοληθούμε; Πώς αλλιώς αν δεν σου στοιχίζει; Το μόνο σίγουρο είναι ότι όσο είμαστε ακόμη παιδιά και κουβαλάμε μια δόση τρέλας στην ψυχή όλα θα πάνε καλά.

Πώς βιώνει μια νέα ομάδα την Ελλάδα της κρίσης;
«Η Ελλάδα της κρίσης» δεν είναι μια οριοθετημένη περιοχή όπου μπορούμε να «μπούμε» και να « βγούμε» κατά βούληση κάθε φορά που αναζητάμε μια εμπειρία. Δεν είναι καν μια εποχική γρίπη που περνά σε μία βδομάδα. Είναι μια κατάσταση η οποία μας ορίζει σε όλες τις πτυχές της ζωής μας. Είναι γνωστή η ανεργία, γνωστή και η επισφάλεια, γνωστή και η αφραγκία. Όμως τα άλλα, το πώς σκεφτόμαστε, πώς φανταζόμαστε, τι οραματιζόμαστε, τι ελπίζουμε, τι ονειρευόμαστε, πώς ερωτευόμαστε, είναι ανεξάρτητα κομμάτια που έχουν ξεγλιστρήσει και έχουν γλιτώσει. Το πώς διαμορφώνεται το μέσα μας από το πλαίσιο που το περιβάλλει. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν έχουμε επιλέξει να φτιάξουμε τη δομή που θα μας επιτρέψει να εκφραστούμε, να δημιουργήσουμε, να εργαστούμε με τους όρους που θα βάλουμε εμείς. Έχοντας ως δεδομένο ότι δεν θα έχουμε εύκολα οικονομικές απολαβές από τη δουλειά μας, έχουμε επιλέξει οι συνεργάτες μας να είναι οι φίλοι μας, οι άνθρωποι με τους οποίους περνάμε ωραία, μοιραζόμαστε εμπειρίες και κώδικες και καθορίζουμε τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε, σύμφωνα με τις δικές μας ανάγκες και επιθυμίες.

Το «ГЛУМ» παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 στο Θέατρο 104 (Ευμολπιδών 41, Γκάζι, 11854 Αθήνα).