Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Από τη Γιώτα Δημητριάδη και τον Δημήτρη Χαλιώτη

 Μερικές παρουσίες είναι τόσο έντονες που μένουν ανεξίτηλες στο χρόνο. Άνθρωποι που περνούν και αφήνουν το στίγμα τους. Ο Μηνάς Χατζησάββας έφυγε ξαφνικά από κοντά μας στις 30 Νοεμβρίου του 2015, όμως είναι ακόμη εδώ. Στις κουβέντες μας, στις αναμνήσεις μας, στις παραστάσεις στις οποίες μας μάγεψε με τις ερμηνείες του, στις επαναλήψεις τηλεοπτικών σειρών, στις ταινίες και φυσικά στο θέατρο που αγάπησε με πάθος. Στο φυσικό του χώρο, όπου πάντα ήταν παρών. Από το φουαγιέ του πιο μικρού θεάτρου της πόλης, όπου παρευρισκόταν για να εμψυχώσει ένα νέο συνάδελφό του, μέχρι την Επίδαυρο, όπου αναμετριόταν με τους αρχαίους τραγικούς. Εκεί τον Ιούλιο, στη «Λυσιστράτη» του Μαρμαρινού, ο θίασος έκανε πρόποση στον ξάστερο αργολικό ουρανό «Για τον Μηνά!»

Για τον Μηνά λοιπόν μίλησαν στο texnes-plus αγαπημένοι φίλοι και συνάδελφοι και όλοι είχαν έναν κοινό παρονομαστή, τα μάτια και την παιδικότητά του.

kampeti-xazisavas κρίμα που είναι πόρνη ανοιχτό θέατρο.jpg

"Κρίμα που είναι πόρνη" Μηνάς Χατζησάβας και Καρυοφυλλιά Καραμπέτη 

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη 

 Ένας χρόνος χωρίς τον Μηνά. Γράφω τη φράση. Τη βλέπω γραμμένη. Ξέρω το νόημά της. Δεν την κατανοώ.  Δεν μπορώ να δεχτώ τον θάνατο. Πώς γίνεται ο πιο ζωντανός άνθρωπος, ο πιο τρυφερός, ο πιο αληθινός, να μην είναι κάπου εδώ γύρω. Η μνήμη τον διατηρεί ολοζώντανο. Το γέλιο του, τα μάτια του, η φωνή του, η πιο εκφραστική φωνή που άκουσες ποτέ. Η λογική δεν μπορεί να δεχτεί την απώλεια. Να την ονομάσει οριστική. Ο παρατατικός είναι αδιανόητος.

Ο Μηνάς δεν χωράει σε λόγια. Καμιά λέξη δεν μπορεί να εκφράσει την ομορφιά τής  ψυχής του, την ευγένεια, την εντιμότητα, το πάθος, την αθωότητα, τη γενναιοδωρία, την  ακεραιότητά του. Όσοι είχαν την ευλογία να τον γνωρίσουν, ξέρουν τι λέω. Ο Μηνάς φάρδαινε τις λέξεις, τους έδινε άλλο νόημα, άλλη αξία. Λίγη ώρα μαζί του και γινόσουν καλύτερος άνθρωπος.

Τι να πρωτοθυμηθώ από τον Μηνά. Την παιδικότητά του, τα αστεία του και τα πειράγματά του, τις ατέλειωτες συζητήσεις μας, την οργή του για τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, το νοιάξιμό του για τα ανθρώπινα, την αγάπη του για την τέχνη, για ό,τι πιο αντισυμβατικό, καινούργιο και πρωτοποριακό, το πώς υπήρχε πάνω στη σκηνή, πόσο εξαίσια χειριζόταν τον λόγο,  πόσο βαθιά σού άνοιγε την ψυχή του όταν έπαιζες μαζί του... Όλα ήταν εύκολα δίπλα του, αδιαπραγμάτευτα, όλα με εμπιστοσύνη και αγάπη. Θήτευα στο πλάι του. Μου μάθαινε να παίζω. Όχι με διδαχές και οδηγίες, αλλά με ολόκληρο το είναι του. Βλέμμα, σώμα, αίσθημα, ρυθμός• αλήθεια και ποίηση.  

Έρχονται η μια μετά την άλλη οι εικόνες του μέσα στα χρόνια, οι μορφές που δάνεισε στους ρόλους του, από την υπέροχη νεότητά του μέχρι την χρυσή του ωριμότητα. Πάω να τους απαριθμήσω έναν-έναν και βλέπω πως δεν το επιτρέπει ο περιορισμένος χώρος τού κειμένου. Κρατάω τα επίθετα: λαμπερός, χαριτωμένος, βελούδινος, γοητευτικός, βαθιά ανθρώπινος, παθιασμένος, μοναδικός, θυελλώδης, πολυδιάστατος.

Τι να πρωτοθυμηθείς από μια ολόκληρη ζωή. Δεν μπορείς να συμπυκνώσεις το μεγαλείο του μόνο σε ένα περιστατικό. Το έχω ξαναπεί, αλλά δεν μπορώ να μην το επαναλάβω. Αυτό που δείχνει περισσότερο απ' όλα τι άνθρωπος ήταν ο Μηνάς, έγινε τον Ιούνιο του 2013. Ετοιμάζαμε τον ''Αγαμέμνονα'' του Αισχύλου για μεγάλη περιοδεία σε όλη την Ελλάδα. Λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα αναγκάστηκε να διακόψει την πρόβα λόγω έντονης αδιαθεσίας, μπήκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο και οι γιατροί τού συνέστησαν να μη δουλέψει και να κάνει εγχείρηση στην καρδιά του. Ο Μηνάς αποφάσισε να αναβάλει την επέμβαση για τρεις μήνες και να υποστεί όλη την ταλαιπωρία της περιοδείας, εξηνταπέντε παραστάσεις μέσα στο καλοκαίρι, βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή. Για να μη μείνουν άνεργοι οι συνάδελφοί του. 

 

afieromaminasxatzisavas-texnes-plus10.jpg

Η Καρυοφυλιά Καραμπέτη και ο Μηνάς Χατζησάββας στον "Αγαμέμνονα" του Αισχύλου 

 

Ντίνα Μιχαηλίδη

Υπάρχουν πολλά που θα μπορούσα να μοιραστώ για τον Μηνά, όπως ότι, όταν τον πρωτοείδα ένα πρωινό στο θέατρο, σκέφτηκα πως δεν έχω ξαναδεί μεγαλύτερα και πιο καθαρά μάτια από τα δικά του. Ότι η ευγένειά του απέναντι σε όλους, μικρούς ή μεγάλους, μεγαλύτερους ή νεότερους, γνωστούς ή άσημους, ήταν μοναδική, ιδανική! Ότι το πάθος του γι’ αυτή τη δουλειά ήταν παραδειγματικό, όπως και το ήθος του. Ο Μηνάς ήταν σπάνιος. Όχι μόνο για όλα αυτά, αλλά και για κάτι ακόμα, γιατί ήταν οικογένεια. Η πιο βαθιά συγγένεια που μας δώρισε ο χώρος του θεάτρου. Ακόμα και όταν έλειψε, υπήρχε πάντα κάτι από εκείνον ολόγυρά μας. Στις φωτογραφίες, στα αντικείμενα, στις ιστορίες που διηγούμασταν. Ο Μηνάς Χατζησάββας, ιδρυτικό μέλος του Ανοιχτού Θεάτρου, έφυγε μαζί με μια ολόκληρη εποχή. Όπου και αν πήγε, ας είναι καλοτάξιδος. Έμειναν πίσω του ο άνεμος μιας αρχοντιάς που χάνεται και σβήνει, καθώς και φίλοι που δεν ξεχνούν.

 

afieromaminasxatzisavas-texnes-plus4.jpg

Ο Μηνάς Χατζησάββας με την Ντίνα Μιχαηλίδη πέρα από τις σπουδαίες τους συνεργασίες στο Ανοιχτό Θέατρο ευτύχησαν να συνεργαστούν και σε σημαντικές τηλεοπτικές σειρές. Η φωτογραφία από το "Νυκτερινό Δελτίο".

 

 Σπύρος Μπιμπίλας 

Ο Μηνάς ήταν ένας ποιητής της ζωής, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Επέλεξε να αφιερωθεί από νεαρή ακόμη ηλικία στην τέχνη και έτσι κατέκτησε την ευτυχία και έκανε πραγματικότητα το όνειρό του. Είχα την τύχη να τον γνωρίσω μέσω του Γιώργου Μιχαηλίδη, που τον πίστευε παρά πολύ ως ηθοποιό και ως άνθρωπο, αμέσως μετά την επιστροφή του από το Παρίσι, τότε που με το ψευδώνυμο Πρόδρομος Σαββίδης έγραφε εξαιρετική ποίηση, βγαλμένη από τα βάθη της καρδιάς του. Με είχε συνεπάρει η αγάπη του για το θέατρο, καθώς και ο τρόπος που μελετούσε τους ρόλους, η ευαισθησία του, η ποιότητα των προσωπικών του σχέσεων στις οποίες δινόταν με γενναιοδωρία και παραφορά. Ήταν για μένα, αν και δεν μας χώριζαν πολλά χρόνια, ένα είδος καθοδηγητή. Συνεργαστήκαμε για δώδεκα ολόκληρα χρόνια στο Ανοιχτό Θέατρο του Γιώργου Μιχαηλίδη, όπου ο Μηνάς έπαιξε σημαντικούς ρόλους με μεγάλη επιτυχία.  Ταιριάζαμε πολύ στις απόψεις για τη ζωή, για το τι σημαίνει άνθρωπος. Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Είμαστε σε μόνιμη διαπραγμάτευση με το θάνατο, κανένας δεν ξέρει το τέλος, αν θα έρθει σύντομα ή όχι. Δεν πιστεύω πως υπάρχει τίποτα μετά το ταξίδι της ζωής. Η ζωή είναι ό,τι είμαστε εδώ, μετά τελεία και παύλα...» Πολλές φορές τα συζητούσαμε και συμφωνούσαμε και αναζητούσαμε τις απόψεις των άλλων, μήπως είχαν δίκιο σε κάτι. Πόσες υπέροχες ώρες έχουμε περάσει μαζί δουλεύοντας και μελετώντας… Πόσες όμορφες στιγμές έχουμε ζήσει μαζί στο θέατρο... Θυμάμαι τη σπουδαία του ερμηνεία στον «Άμλετ». Τον παρατηρούσα από το πλάι της σκηνής. Έπαιζε ακόμα και ακροδάχτυλό του. Μετουσιωνόταν. Θυμάμαι μια φορά στην παράσταση «Πολύ κακό για τίποτα» του Σαίξπηρ που υποδυόταν τον Βενέδικτο και έπαθε σεντόνι. Ζήτησε πολύ ευγενικά συγγνώμη από το κοινό και έγινε ένα μικρό διάλειμμα.

afieromaminaxatzisava-texnes-plus-polukakogiatotipota.jpg

Στην παράσταση "Πολύ κακό για το τίποτα"

 Ήταν ένας μεγαλόψυχος άνθρωπος που φρόντιζε το συνάνθρωπο και έδινε τα πάντα, ειδικά στους συνοδοιπόρους και συντρόφους του στη ζωή. Ευτύχησε και γι’ αυτό έφυγε γεμάτος, αλλά πολύ νωρίς. Μόνο για το κάπνισμα διαφωνούσαμε, τη βασική αιτία για τον πρόωρο χαμό του. Το τελευταίο βράδυ πριν φύγει ήμασταν μαζί σε στιγμές χαράς. Παρακολουθούσαμε θέατρο που τόσο λατρεύαμε... Τέλος ο θάνατός του αποτέλεσε μοχλό πίεσης για να περάσει και στην πατρίδα μας από τη δύστοκη Βουλή και την άκαμπτη ελληνική κοινωνία το σύμφωνο συμβίωσης και γι’ αυτό του χρωστάμε πολλά ευχαριστώ.  

 

 Νικαίτη Κοντούρη

«Σκηνές από ένα γάμο» του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Η συνεργασία των τριών μας ήταν εκπληκτική! Αυτό που κατάφεραν ο Μηνάς και η Καρυοφυλλιά, «να γεννούν τα λόγια κάθε φορά σε κάθε παράσταση», ήταν πράγματι μοναδικό! Στις πρόβες ήταν κοντά μας το μεγαλύτερο διάστημα ο φίλος Μανώλης Καζαμίας. Έστελνε το υλικό που τραβούσε στο μεταφραστή Ζαννή Ψάλτη στη Σουηδία και έτσι η όλη διαδικασία κατέληξε σε ένα documentary  film.

Ο Μηνάς σκορπούσε χαρά σε κάθε πρόβα. Και μετά ρωτούσε επίμονα: «Πώς ήμουν; Πώς ήμουν;» Οι συναντήσεις μαζί του, είτε προσωπικές είτε επαγγελματικές, ήταν ένα γλέντι. Γλεντούσαμε ακόμα και με τις διαφωνίες μας, τους τσακωμούς μας, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες μας. Του συγχωρούσες τα πάντα. Ανέβαινε στη σκηνή και σου έπαιρνε την ψυχή. Καθόταν στο τραπέζι και η ευωχία δεν έλεγε να τελειώσει... Τον αγαπώ και μου λείπει.

 

afieromaxatzisava-texnes-plus.jpg

Με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στην παράσταση "Σκηνές από ένα γάμο" 

 

 

 

Γιάννης Μπέζος 

Η καθαρή ματιά. Η θερμή χειραψία. Το πηγαίο γέλιο. Η μόνιμη απορία στα μάτια. Η αγάπη για το καλό φαγητό. Ο σπάνιος επαγγελματισμός και η αφοσίωση στο αντικείμενό του. Ο Χατζησάββας  δεν ήταν απλά ένας σπουδαίος ηθοποιός. Πάνω απ' όλα ήταν ένας ταλαντούχος άνθρωπος. Ένας υπέροχος συνδυασμός σκέψης και αισθήματος. Ένα παράδειγμα!!

 

 

 Κόρα Καρβούνη

Ο Μήνας μου στάθηκε σαν πατέρας από την πρώτη στιγμή που τον γνώρισα με τον Κώστα στην παράσταση «Συρανό ντε Μπερζεράκ», στην οποία παίζαμε όλοι μαζί το 2003 στην Πάτρα. Από τότε είχα την ευτυχία να δουλέψω μαζί του πολλές φορές και να υποδυθώ όντως την κόρη του... Ήταν κυριολεκτικά ένα παιδί! Ένας βαθιά γενναιόδωρος και ειλικρινά καλός άνθρωπος, γεγονός που, πέραν του ταλέντου του, τον κατέστησε ένα μεγάλο ηθοποιό. Δεν ξεχνώ ποτέ πόσο με φρόντισε και με βοήθησε εκτός και εντός σκηνής. Έζησα πολλά μαζί του και δεν ξέρω τι να πρωτοπώ... Επιλέγω να σας μεταφέρω κάτι πιο αστείο. Ο Μήνας λάτρευε το φαγητό και ήταν σε μόνιμη δίαιτα! Στα γυρίσματα, αφού έτρωγε το προσωπικό ειδικό του γεύμα, ερχόταν πάντα από πάνω μου και τελικά έτρωγε και το δικό μου, έτσι απλά για να δοκιμάσει λίγο! Ή στις πρόβες έφερνε καθημερινά κρουασανάκια γεμιστά με κρέμα λεμόνι από τα οποία δεν έπρεπε να φάει. Γι’ αυτό με έβαζε να τρώω μπροστά του πεντέξι! Όταν έμαθα για το χαμό του, θυμήθηκα το συγκλονιστικό του φινάλε στον «Συρανό», που «πέθαινε» λέγοντας «τα φτερά μου», και τον φαντάστηκα σαν έναν πραγματικό άγγελο.

 

Εικόνα 3 Κείμενο Κόρας Καρβούνη (1).jpg

Ο Μηνάς Χατζησάββας ως "Συρανό" με την Πέγκυ Σταθακοπούλου 

afieromaminaxatzisava-texnes-plus.jpg

Από την παράσταση «Μαρά/Σαντ» στη φωτογραφία ο Κώστας Βασαρδάνης, η Κόρα Καρβούνη και ο Μηνάς Χατζησάββας 

 

afieromaminaxatzisava-texnes-plus2.jpg

 

Δημήτρης Πασσάς

Γενναιόδωρος, χαρισματικός, νέος, πιο νέος από τους νέους, με οξεία ευαισθησία και αντίληψη. Οι φάπες που έριχνε για να σε χαιρετήσει, το γέλιο και τα μάτια του θα μείνουν αξέχαστα σε όσους συναντήθηκαν μαζί του, έστω και για λίγο. Πρώτη φορά γνώρισα αυτόν το μοναδικό ηθοποιό, συνάδελφο και άνθρωπο το 2009 στις πρόβες του «Μαρά/Σαντ» της Έφης Θεοδώρου. Ακόμη θυμάμαι τη φωνή του στους μονολόγους του Σαντ. Από εκεί και η φωτογραφία – την κοιτάζω και σκέφτομαι: μπες με ειλικρίνεια και κόπο στη στιγμή για να την κάνεις μνήμη.

 

 

 

afieromaminaxatzisava-texnes-plus3.jpg

Δημήτρης Πασσάς και Μηνάς Χατζησάββας στις πρόβες του «Μαρά/Σαντ»