Από το τόπος αλλού

Μέσα στη γενικότερη αμηχανία της εποχής, μια αμηχανία ίδια με αυτή που νιώθει ο αναβάτης του roller-coaster μπλεγμένη με δέος και τρόμο προσθέτω και γω μια παράμετρο της ίσως επουσιώδη για τον πολύ κόσμο/αλλά καίρια για μας τους ανθρώπους του θεάτρου.

Τι παράσταση να κάνω?

Τι εκφράζει την εποχή? 

Τι από όλα αυτά που πιάνουν οι κεραίες μου γίνεται τέχνη, δράση, θέατρο?

Για τις νέες ομάδες τέτοιο ερώτημα δεν υπάρχει. Τα μέλη τους κάνουν αυτό που τους ερεθίζει αυτό που τους ιντριγκάρει, αυτό που τους κινητοποιεί και ευαισθητοποιεί. Ένα μυθιστόρημα, ένα κείμενο δοκιμιακό ένα ποίημα είναι ικανό να προκαλέσει μια παράσταση αφαιρετική, μεταμοντέρνα.

Ένα θέατρο όμως με 16 χρόνια παρουσίας στο ελληνικό θέατρο νιώθει τον καιρό να περνάει από πάνω του και ν’ αφήνει τα σημάδια του. 

Και τι καιρό?

Θυελλώδη και επώδυνο. Δύστοκο και αγχωτικό. 

(Όσο και αν με τραβάει να θίξω το οικονομικό σήμερα σαυτό το κείμενο θα αντισταθώ και θα επικρατήσω).

 

Την περσινή χρονιά τις δύο παραστάσεις μας τις υποδέχθηκε το κοινό με ενθουσιασμό. Στους «Συντρόφους» άγνωστο έργο (κωμωδία επιμένει ο ίδιος) του Στριντμπεργκ που για πρώτη φορά παίζεται στην Ελλάδα το κοινό απόλαυσε την λυσσαλέα και αιώνια σχέση του αρσενικού και του θηλυκού.  Καταστροφική αλλά και ζωογόνα μια που από δεν καταλαγιάζει μεν αν ένας από τους δυο αντιπάλους δεν  εξολοθρευτεί ολοσχερώς, από την άλλη όμως είναι αυτή η σύγκρουση που δημιουργεί εξέλιξη αλλαγή και πρόοδο. 

 

ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ ?

 Οι  σύντροφοι είναι γνωστοί στο θεατή, δεν θέλουνε συστάσεις. Είναι δίπλα μας, μπροστά μας σε κάθε βήμα, είμαστε εμείς οι ίδιοι.

Σκύψτε και αφουγκραστείτε τις σχέσεις των ανθρώπων χωρίς μεγάλη προσπάθεια θα δείτε και θα ακούσετε δύο «εγώ» να συγκρούονται λυσσαλέα για να επικρατήσουν το ένα στο άλλο. Με την μορφή εξουσίας η φιλοδοξίας, διεκδίκησης δύναμης η εξουσίας, κέρδους και χρήματος. Ο έρωτας είναι η μαγική ένωση δύο «εγώ» σε ένα «εμείς». Το πεδίο αυτής της μάχης είναι γεμάτο κορμιά που σφαδάζουν από τους πόνους και τα τραύματα. Ο Στριντμπεργκ, ο ανατόμος της ψυχής και του έρωτα, ξέρει πολύ καλά αυτή τη μάχη, την έχει δώσει ο ίδιος πολλές φορές και την έχει χάσει. Έτσι μια που το δράμα των ηρώων το ύμνησε πολλές φορές με έργα μεγάλα όπως ο «Πατέρας», «Ο Χορός του Θανάτου, «Μις Τζούλια» δεν του μένει τώρα παρά το σαρκάσει και γελάσει μαζί του.  Οι δυο μονομάχοι σε μια αρένα να τρώνε τις σάρκες τους και γύρω τους ένας γκροτέσκος χορός πρόσωπων που θρέφεται και αυτός από τον ιδρώτα και το αίμα που χύνεται στην αρένα των ερωτικών σχέσεων. Σχεδόν κρεμασμένοι από το ταβάνι του θεάτρου , παρακολουθούν τον αγώνα και σαν κοράκια περιμένουν πότε θα υποκύψει ένας εκ των δύο για να πέσουν επάνω τους αδηφάγοι, αιμοδιψείς και αιμοβόροι. Αφορμή και επίκεντρο ένας ζωγραφικός πίνακας. Καρπός έμπνευσης των δύο καλλιτεχνών-ερωτευμένων μονομάχων και μια υπογραφή που κάνει τα πράγματα πιο επώδυνα, πιο περίπλοκα και κωμικά. 

Μια τοιχογραφία προσώπων στο Παρίσι της νοσταλγίας και του ρομαντισμού, της τέχνης και της δημιουργίας χορεύει γύρω από το αιώνιο ζευγάρι, του Αδάμ και της Εύας. 

 

ΝΙΤΣΕ-ΒΑΓΚΝΕΡ, ένα έργο για το φασισμό

 Τα δύο «τέρατα» της Ευρωπαϊκής διανόησης συναντιούνται τους πρώτους μήνες του 1900, μόλις μπήκε ο  νέος, 20ος αιώνας. 

Η συνάντηση γίνεται μετά από πρόσκληση του Νίτσε, στην πραγματικότητα

δεν έγινε ποτέ. Είναι φανταστική.

 Τόπος συνάντησης το σανατόριο στο οποίο ζει ο Νίτσε τα τελευταία έντεκα χρόνια της ζωής του.

 Ο Νίτσε και ο Βάγκνερ υπήρξαν πολύ φίλοι και θαυμαστές ο ένας του άλλου.

Μέχρι την  πρεμιέρα του «Πάρσιφαλ» στο Μπάιροιτ όπου ο Νίτσε κρίνοντας απαράδεκτη την όπερα (μουσική και λιμπρέτο, φόρμα και περιεχόμενο) σηκώθηκε και έφυγε στη μέση της παράστασης. Από τότε δεν ξαναμίλησαν. 

Στη σκηνή του ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ όμως ξεπερνιέται το προβλημα της ιστορικής αλήθειας και συναντιούνται για να συζητήσουν ένα θέμα που τους αφορα και τους δυο. Φασισμός, Ναζί, ρατσισμός, Χίτλερ. 

Ο Φασισμός και οι Ναζί ξεζούμισαν και παραποίησαν και τον Νίτσε και τον Βάγκνερ. 

 Ποια η αναγκαιότητα μιας τέτοιας συνάντησης σήμερα?

Ο φασισμός δείχνει και πάλι το αποτρόπαιο πρόσωπο του. 

Σε ολόκληρη την Ευρώπη η άνοδος του φασισμού είναι εντυπωσιακή.

Από που όμως αντλεί την δύναμη και την άνοδο του? 

Πενήντα χρόνια μετά από την Γερμανική κατοχή, τι είναι αυτό που γοητεύει και πείθει λαϊκά στρώματα να στραφούν προς το φασισμό? 

 Στο Νίτσε Βάγκνερ νιώσαμε να επικοινωνούμε με το κοινό, νιώσαμε να συμφωνεί μαζί μας η να έχει πολλά πράγματα να προσθέσει πάνω στην άνοδο του φασισμού που το κοινό τη βλέπει στην καθημερινή του ζωή είτε σε μορφή βίας, ρατσισμού, διαφορετικότητας κλπ. 

Έτσι φέτος αποφασίσαμε  να επαναλάβουμε και τις δύο παραστάσεις για λίγες μέρες μέσα στον Οκτώβριο. Μετά πρέπει να  αποχαιρετίσουμε και τους συντρόφους καθώς και τους μεγάλους Νίτσε και  Βάγκνερ γιατί θα καλωσορίσουμε κάποιους θεατρίνους καλοπροαίρετους που με τραγούδια και ανέμελη διάθεση θα μας μυήσουν με την κομψή πένα του Μαριβώ στα μυστικά του θεάτρου και του έρωτα. 

 ΚΑΛΟΠΡΟΑΙΡΕΤΟΙ ΘΕΑΤΡΙΝΟΙ του Μαριβό

 Πρόκειται για μια τρελή κωμωδία με τραγούδια και χορούς, από τις ελάχιστα παιγμένες.

Σε μια εποχή, που σημαδεύτηκε από μεγάλες αλλαγές και καθιερώθηκε σαν Siècle des lumières (Διαφωτισμός), με προσωπικότητες παγκόσμιας λάμψης, όπως ο Βολταίρος, ο Μοντεσκιέ, Ντιντερό και οι άλλοι εγκυκλοπαιδιστές, ο Μαριβώ κάνει μια χειρουργική επέμβαση στον έρωτα με διάθεση ανέμελη κωμική και λαμπερή. Με πολύ λεπτό χιούμορ και φινέτσα, καθιερώνει το Marivaudage που αγγίζει πολλές φορές το τραγικό. Τα θέματα και η πλοκή δεν είναι σε καμία περίπτωση φάρσες, αλλά παίζουν ανέμελα και δεξιοτεχνικά με τον έρωτα και τον εγωκεντρισμό, τα πρώτα ερωτικά νεανικά σκιρτήματα και την αφέλεια, τη γυναικεία φιλαρέσκεια και τη μοναξιά.

Ας μην ξεχνάμε βέβαια ότι όλη αυτή η κοινωνική και πνευματική άνθιση δεν εμπόδισε την επανάσταση του 1789 να έρθει και ν' αλλάξει τα πάντα στην Ευρώπη.

Στους καλοπροαίρετους θεατρίνους βρισκόμαστε στο σπίτι της Md Αργκάντ. 

Εκεί λοιπόν οι υπηρέτες πήραν φωτιά κι άφησαν κουζίνες, μαγειρέματα κι όλες τις δουλειές και καταπιάστηκαν με το θέατρο. Αρχηγός ο Μερλέν.

Τι εστί Μερλέν; Υπηρέτης και κρυπτοσκηνοθέτης.

Έγραψε (που λέει ο λόγος) πόνημα θεατρικόν κι ερωτικόν και μάζεψε το υπόλοιπο υπηρετικό προσωπικό να το ανεβάσει.

Όλα αυτά γίνονται με ευκαιρία τους γάμους των αφεντάδων τους, Αντζελίκ και Έραστ. Τι το΄θελαν;

Καυγάς τρικούβερτος ξέσπασε και παραλίγο αντί για το γάμο των δύο νέων να παντρευόταν ο…Κουτρούλης. Στο παραπέντε και με την επέμβαση του βασιλιά (όπως πάντα) αποφύγαμε την κηδεία, τον κλαυθμό και οδυρμό. Αφέντες, κυρίες (που λέει ο λόγος) κύριοι, αριστοκράτες και πληβείοι έγιναν μαλλιά κουβάρια.

Έτσι, το «Καλοπροαίρετοι θεατρίνοι» μένει μόνο στον τίτλο του έργου να μας κλείνει το μάτι ειρωνικά.

Είναι το τρίτο έργο του Μαριβώ, που ανεβάζει το ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ και ο σκηνοθέτης Νίκος Καμτσής, μετά τη «Γλωσσοκοπάνα» και το «Παιχνίδι του έρωτα και της τύχης».

Σε ένα σκηνικό, που δίνει τη δυνατότητα να παρελάσουν από τη σκηνή πολλές θεατρικές φόρμες, η παράσταση θα κινηθεί μεταξύ ρεαλισμού, κωμωδίας ηθών, γκροτέσκο, κουκλοθεάτρου, διατηρώντας στοιχεία της εποχής.

 

*Info

Η μετάφραση από τα γαλλικά είναι της Άντας Κουγιά. 

Η τελική απόδοση του κειμένου και η σκηνοθεσία είναι του Νίκου Καμτσή, που θα επιμεληθεί και τους φωτισμούς.

Σκηνικά-Κοστούμια: Μίκα Πανάγου

Μουσική: Χρήστος Ξενάκης

Έντυπα: Τόπος Άρτε

Παίζουν: Ειρήνη Μπαλτά, Νίκος Καραστέργιος, Μυρσίνη Μορέλλι, Αλεξάνδρα Χαραλαμπίδου, Μαρκέλλα Στάμου, Ανδρέας Παπαγιαννάκης, Άντα Κουγιά, Δάφνη Ατία