Επίδαυρος 2021: Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή VS οιδίποδας της Maja Zade

Η πολυαναμενόμενη πρεμιέρα της παράστασης του Ostermeier στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου αναμένεται την Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου.

Στο παρόν άρθρο θα μιλήσουμε για το πρωτότυπο έργο Οιδίποδας της Maja Zade, της δραματουργού της Schaubühne που γράφτηκε ως ανάθεση του Φεστιβάλ Αθηνών για να παρουσιαστεί ειδικά στο Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου 2021. Το κείμενο κυκλοφορεί σε μετάφραση (από τα γερμανικά) του Γιάννη Καλιφατίδη από τη νέα θεατρική σειρά του Φεστιβάλ Αθηνών σε συνεργασία με τις εκδόσεις Νεφέλη «Contemporary Ancients», για την οποία έχουμε μιλήσει επανειλημμένα στην στήλη μας. Η παράσταση του έργου είναι σχεδιασμένη για το σαββατοκύριακο 3-5 Σεπτεμβρίου, την παράσταση που θα ρίξει αυλαία για το αργολικό θέατρο. Να σημειώσουμε εδώ πως το θεατρόφιλο κοινό μπορεί να παρακολουθήσει άλλη μια παράσταση του Ostermeier , την Ιστορία της Βίας (βασισμένη στο μυθιστόρημα του Edward Louis) 5 και 6 Οκτωβρίου στην Πειραιώς 260.

Ας γνωρίσουμε καλύτερα ποιον Οιδίποδα πρόκειται να παρακολουθήσουμε για να είμαστε προετοιμασμένοι για την παράσταση.

Η συγγραφέας

Η Maja Zade (Μάγια Τσάντε) μεγάλωσε στη Γερμανία και στη Σουηδία και σπούδασε στην Αγγλία και στον Καναδά. Την περίοδο 1997-1999 διετέλεσε senior reader στο Royal Court Theatre του Λονδίνου. Από το 2000 εργάζεται ως δραματουργός στη Schaubühne όπου έχει συνεργαστεί με σκηνοθέτες όπως οι Thomas Ostermeier, Ivo van Howe, Simon McBurney, Michael Thalheimer και Marius von Mayenburg. Εργάζεται επίσης ως θεατρική μεταφράστρια. Έχει μεταφράσει στα γερμανικά έργα των Lars von Trier, Arnold Wesker και Caryl Churchill και στα αγγλικά έργα των Marius von Mayenburg, Roland Schimmelpfennig, Lars Noren και Falk Richter. Το 2019, τα θεατρικά της έργα status quo και abgrund έκαναν πρεμιέρα στη Schaubühne, σε σκηνοθεσία Marius von Mayenburg και Thomas Ostermeier αντίστοιχα. Έκτοτε, μεταφράστηκαν στα νορβηγικά, σουηδικά, λετονικά, πολωνικά, γαλλικά κι αγγλικά. Το νέο της έργο, redden uber sex, παραγωγή της Schaubühne, θα κάνει πρεμιέρα το φθινόπωρο του 2021, σε σκηνοθεσία του Marius von Mayenburg.

Το έργο

Το κείμενο είναι μια επαναδιαπραγμάτευση του μύθου του Οιδίποδα – όπως μας σώζεται στον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή – στην εποχή μας, και ειδικότερα την ιστορία μιας πλούσιας (κι αμαρτωλής) οικογένειας Γερμανών που παραθερίζουν. Κοινός τόπος του Ostermeier και της Zade ήταν να μην θίξουν το θεϊκό/μοιρολατρικό πεδίο του έργου αλλά να σταθούν περισσότερο στη σημερινή έννοια της «συνείδησης». Αντλώντας στοιχεία από το εισαγωγικό σημείωμα της συγγραφέως: «Και οι δυο μας κάναμε την σκέψη ότι έχει ενδιαφέρον το γεγονός πως αυτό που στην Αρχαιότητα αποκαλούνταν «μοίρα» αντιστοιχεί σήμερα σε αυτό που ονομάζουμε «συνείδηση» ή ίσως να το περιγράφουμε ακόμα και ως τη λογική κατάληξη όσων έχουμε οδηγηθεί να κάνουμε με βάση τα συναισθήματα και την ψυχοσύνθεσή μας. Την παρούσα χρονική στιγμή, οι ζωές μας έχουν ανατραπεί όχι όμως από τους θεούς, εν είδει τιμωρίας επειδή τους παρακούσαμε – ή τουλάχιστον ελάχιστοι άνθρωποι πιστεύουν κάτι τέτοιο-, αλλά λόγω COVID. Ξαφνικά, έχει κανείς την αίσθηση ότι δεν έχουν αλλάξει και τόσο πολλά τα τελευταία 2.000 περίπου χρόνια. Κάποτε είχαμε την πανούκλα, σήμερα τον κορονοιο: οι άνθρωποι νομίζουμε ότι έχουμε τον έλεγχο, ότι τα πράγματα βαίνουν καλώς για εμάς, ώσπου συμβαίνει κάτι που μας αφήνει παντελώς ανίσχυρους και σε πλήρη αβεβαιότητα.». (μετάφραση από τ’ αγγλικά: Κ. Τζήκας).

Η Maja Zade συνέγραψε ένα πρωτότυπο έργο που διατηρεί το όνομα της δραματουργικής της βάσης «Οιδίποδας», αλλά το μεταφέρει στο σήμερα ως μια οικογένεια πλούσιων Γερμανών που έρχονται διακοπές στην Ελλάδα. Κανονικά, ζουν σε μια μικρή γερμανική κοινότητα, του Μπουχφέλντε. Πανδημία τότε, πανδημία και σήμερα, αλλά εδώ πηγή του κακού είναι το εργοστάσιο της οικογενείας, που έχει προκαλέσει καρκίνο σε δεκάδες παιδιά λόγω της τοξικότητας που έχει προκαλέσει στην ατμόσφαιρα. Το εκτενέστατο έργο της Zade χωρίζεται σε τρία σχεδόν ίσα μέρη/πράξεις που τηρούν όμως τις ενότητες χώρου, χρόνου και δράσης κατά τα πρότυπα της τραγωδίας –όπως τα καταγράφει ο Αριστοτέλης στην Ποιητική του. Έτσι, η δράση του έργου χωρίζεται σε «πρωί» (Πράξη Α: σελ. 15-73), «απόγευμα» (Πράξη Β: σελ. 75-140) και «βράδυ» (Πράξη Γ: σελ. 141-203).

Οι χαρακτήρες

Στον Οιδίποδα της Zade έχουμε 4 χαρακτήρες: Κριστίνα (Ιοκάστη), Ρόμπερτ (Κρέων), Μίχαελ (Οιδίπους), Τερέζα (κολλητή της Κριστίνα, με στοιχεία από Τειρεσία κι Αγγελιοφόρο). Η συγγραφέας υποστηρίζει την ίση εκπροσώπηση των φύλων στα έργα της εποχής μας, γι’ αυτό επιλέγει να έχει δύο αντρικούς και δύο γυναικείους ρόλους. Μάλιστα, ο ρόλος της Κριστίνα είναι φαινομενικά μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο ρόλο της Ιοκάστης στο Σοφοκλή, κι αν δεν υπήρχε η επιτακτικότητα της «συγγένειας», ίσως να ήταν ο πρωταγωνιστικός ρόλος. Αντίστοιχα, ο ρόλος της Τερέζα είναι μια δημιουργική προσθήκη της συγγραφέως που ισομοιράζει τα φύλα. Ενέχει χαρακτηριστικά του Τειρεσία, των δούλων, του Αγγελιοφόρου, ενώ έχει χαρακτηριστικά εντελώς δικά της, και είναι ήρωας προσφιλής προς την Κριστίνα. Να θυμίσουμε στο κοινό πως ο μάντης Τειρεσίας είναι ο μοναδικός χαρακτήρας από την αρχαία τραγωδία που έχει ζήσει κι ως άντρας κι ως γυναίκα. Συχνά μάλιστα, στην σύγχρονη θεατρική πρακτική ο ρόλος του Τειρεσία ερμηνεύεται από γυναίκα ηθοποιό με πιο πρόσφατη την ερμηνεία της Ιωάννας Παππά στις Βάκχες, σε σκηνοθεσία Ν. Κοντούρη.

Ας δούμε αναλυτικότερα τον κάθε χαρακτήρα και τη συμβολή του στην εξέλιξη της δράσης του έργου. Κεντρική φιγούρα του έργου φαίνεται ο Μίχαελ (Οιδίποδας), ένας νεαρός και φιλόδοξος άντρας, που συνάπτει ερωτική σχέση με την κατά πολύ μεγαλύτερη του γυναίκα, την Κριστίνα που χήρεψε πρόσφατα. «Είναι πολύ νεότερος απ’ ότι στο πρωτότυπο. Δεν έχει κάνει παιδιά ακόμα, είναι βαθιά ιδεαλιστής και προσπαθεί να αμφισβητήσει τις παλιές ιεραρχίες και να στοχαστεί πάνω στους σωστούς και στους λανθασμένους τρόπους διακυβέρνησης». Καθ’ αναλογίαν με τον Οιδίποδα, στην έναρξη του έργου ο Μίχαελ φέρνει στο προσκήνιο μια σημαντική έρευνα, την πηγή του κακού που έχει ξεσπάσει στην πολιτεία του (το «μίασμα»), κάτι που μπορεί να έρθει σε ρήξη με τα συμφέροντα της εταιρείας των Ρόμπερτ και Κριστίνα. Η φιλαληθεία, η τιμιότητα και η σχεδόν ακτιβιστική του δράση, τον παρουσιάζουν ως ιδεαλιστή, το «νέο» που έρχεται σε ρήξη με την παλαιά τάξη των πραγμάτων και τον καπιταλισμό. Η Zade έχει κάνει μερικές σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς τη σχέση του με την Κριστίνα. Εδώ δεν έχει «ανέβει» κοινωνικά επειδή έλυσε το αίνιγμα της Σφίγγας και σύναψε έναν επικερδή γάμο, αλλά εξαιτίας των επαγγελματικών του χαρισμάτων και του ωραίου του παρουσιαστικού. Δεν έχει παντρευτεί την Κριστίνα ούτε έχουν κάνει ακόμη παιδιά, αν και πρόκειται να φέρουν σύντομα στον κόσμο το πρώτο τους παιδί. Τέλος, η σημαντικότερη διαφορά είναι το τέλος του ήρωα. Στον Οιδίποδα Τύραννο, ο ήρωας αυτοτυφλώνεται λίγη ώρα αφότου η Ιοκάστη έχει αυτοκτονήσει, ενώ εδώ ο Μίχαελ αυτοκτονεί πηδώντας από το παράθυρο αφήνοντας την Κριστίνα πίσω ως τραγική ηρωίδα.

Η Κριστίνα είναι μια γυναίκα τολμηρή, γεμάτη ζωή σεξουαλικά ενεργή και κύρια του εαυτού της. Μετά από έναν «ατυχή» γάμο με τον Βόλφγκανγκ (Λάιο), και μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη αποτέλεσμα βιασμού από τον σύζυγό της –αντίστοιχα, η κατάρα των Λαβδακιδών ξεκίνησε από τον ομοερωτικό βιασμό του Χρυσίππου-, αποφασίζει να ξεφορτωθεί τον γιο της (Μίχαελ). Η Τερέζα την βοηθά, αν και τελικά δίνει προς υιοθεσία το βρέφος. Δίχως να το γνωρίζει ερωτεύεται μετά από χρόνια το νεαρό Μίχαελ, ο οποίος όπως θα μαθευτεί στη συνέχεια ευθύνεται τόσο για το δυστύχημα στο οποίο πέθανε ο σύζυγός της όσο και για την περιβαλλοντική μόλυνση που θα προκαλέσει πανδημία στην περιοχή. Η επιλογή της συγγραφέως να την κρατήσει ζωντανή ακόμη και μετά από το σερί των αλγεινών αποκαλύψεων, δείχνει πως είναι μια γυναίκα ικανή να επιβιώνει από τις πληγές της, άθικτη από τα λάθη των αντρών και αρκετά δυνατή μπροστά στα «παιχνίδια της μοίρας». Επιπλέον, αντί να σωπάσει όπως η Ιοκάστη, είναι αυτή που αποκαλύπτει στον Μίχαελ πως είναι η μητέρα του.

«Οι τέσσερις αυτοί χαρακτήρες δεν συνθέτουν μια βασιλική οικογένεια. Πρόκειται για μια οικογένεια που διοικεί μια επιχείρηση με μακροχρόνια ιστορία. Η εταιρεία τους είναι η αυτοκρατορία που έχουν χτίσει οι ίδιοι. Οι υπάλληλοι είναι οι υπήκοοί τους. Είναι μια που επιχείρηση που βασίζεται στην τήρηση των προσχημάτων. Είναι, επίσης μια επιχείρηση που έχει οικοδομηθεί στη βάση της εκμετάλλευσης και της συγκάλυψης αδικημάτων.» (Zade)

Με λίγα λόγια, η Maja Zade έγραψε ένα σύγχρονο έργο που αφορμάται από την αρχαία ελληνική τραγωδία και την ελληνική μυθολογία και το έκανε μ’ έναν δικό της, σεξουαλικά ισόνομο και αρκετά φρέσκο κι ελλειπτικό τρόπο. Με προβληματίζει μόνο πως βάσει των σκηνικών οδηγιών, το κείμενο ταιριάζει καλύτερα σε μια παράσταση κλειστού χώρου (λογικό αφού είναι στον προγραμματισμό της Schaubühne) και είναι απορίας άξιον πως θ’ αξιοποιήσει ο Ostermeier το χαρακτηριστικό περιβάλλον της (ανοιχτής) Επιδαύρου. Αναμφισβήτητα μετά τα νέα εγχώρια συγγραφικά πονήματα της Μικρής Επιδαύρου (Contemporary Ancients), τους Βατράχους (Α. Χιώτη) και τους Ιχνευτές (Μαρμαρινός), το Φεστιβάλ Επιδαύρου έρχεται να ολοκληρωθεί με τον πιο πολλά υποσχόμενο τρόπο και με άρωμα… γερμανικό.

Info:

Η παράσταση Οιδίποδας του Ostermeier θα παρουσιαστεί 3, 4 και 5 Σεπτεμβρίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, ενώ την ερχόμενη θεατρική σεζόν αναμένεται να παρουσιαστεί στη Schaubühne στο Βερολίνο. Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ http://aefestival.gr/festival_events/oidipodas/

*Οι φωτογραφίες από τη Συνέντευξη Τύπου είναι του Thomas Daskalakis

Τον προηγούμενο μήνα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νεφέλη το νέο έργο του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη.

«Το σπίτι με τα φίδια» είναι ένα από τα τέσσερα έργα που γράφτηκαν από Έλληνα συγγραφέα με δραματουργική βάση μια αρχαιοελληνική τραγωδία ως ανάθεση του Φεστιβάλ Αθηνών και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Νεφέλη στη νέα θεατρική σειρά «Contemporary Ancients». Ο αγαπημένος θεατρικός συγγραφέας (Λα Πουπέ, Μεταμφίεση, Κέικ κ.ά) ανέλαβε να γράψει ένα σύγχρονο έργο με αφορμή το όχι και τόσο συχνά παιγμένο δράμα Τραχίνιες του Σοφοκλή. Μπορεί να μην παίζεται τόσο συχνά, αλλά πραγματεύεται έναν πολύ γνωστό μύθο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, τον θάνατο του ημίθεου Ηρακλή από το μανδύα που έλαβε από τη ζηλόφθονα γυναίκα του Δηιάνειρα, ποτισμένο από το δηλητήριο που έλαβε από τον Κένταυρο Νέσσο.

Η κυκλοφορία του έργου συνδυάστηκε όμως όλα τα έργα της σειράς από το πρώτο του ανέβασμα στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου. Συγκεκριμένα, η παράσταση Το σπίτι με τα φίδια σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη παρουσιάστηκε στις 9 και 10 Ιουλίου στη Μικρή Επίδαυρο. Τη διανομή της παράστασης αποτελούσαν οι ηθοποιοί: Αλεξία Καλτσίκη, Ράνια Οικονομίδου, Αριέττα Μουτούση, Μάρω Παπαδοπούλου, Ηρώ Πεκτέση, Μιχαήλ Ταμπακάκης, Αλέξανδρος Μανωλίδης.

Υπόθεση Σοφοκλή:

Η Δηιάνειρα περιμένει στην Τραχίνα μαζί με τον γιο της Ύλλο την επιστροφή του Ηρακλή, που βρίσκεται σε ξένα μέρη δεκαπέντε μήνες τώρα. Έρχεται ο κήρυκας Λίχας φέρνοντας σκλάβες και το μήνυμα ότι ο άνδρας της θα γυρίσει γρήγορα. Μία όμως από τις αιχμάλωτες, η Ιόλη, έχει κατακτήσει την καρδιά του Ηρακλή. Αυτό προκαλεί θλίψη στη Δηιάνειρα και αποφασίζει να χρησιμοποιήσει ένα ερωτικό φίλτρο, που της είχε δώσει ο Κένταυρος Νέσσος, για να ξανακερδίσει την αγάπη του Ηρακλή. Με αυτό ποτίζει ένα μανδύα και του στέλνει με τον Λίχα ως δώρο. Το φίλτρο όμως είναι ποτισμένο με το φοβερό φαρμάκι της Λερναίας Ύδρας και αργά πια η Δηιάνειρα ανακαλύπτει ότι το μαλλί που χρησιμοποίησε για να αλείψει το ρούχο, διαλύθηκε στο φως. Τότε έρχεται ο Ύλλος και της αφηγείται ότι μόλις ο πατέρας του φόρεσε τον μανδύα, προσβλήθηκε από φρικτούς πόνους. Τον φέρνουν ετοιμοθάνατο στην Τραχίνα. Η Δηιάνειρα σιωπηλά αποχωρεί και η τροφός λίγο αργότερα περιγράφει την αυτοκτονία της. Ύστερα από αυτό μεταφέρουν σε φορείο, εξαθλιωμένο από τον πόνο, τον Ηρακλή. Ξεσπά σε θρήνους, ζητά να εκδικηθεί τη γυναίκα του, αλλά όταν μαθαίνει από το γιο του την αλήθεια, δέχεται τη μοίρα του και δίνει στον Ύλλο οδηγίες, να ετοιμάσει την ταφική πυρά στην Οίτη και να παντρευτεί την Ιόλη.

Υπόθεση Το σπίτι με τα φίδια:

Η δράση του έργου λαμβάνει χώρα στα τέλη της δεκαετίας του ’70, στον κήπο μιας έπαυλης έξω από την Τραχίνα, μια μικρή πόλη κάπου στη Φθιώτιδα. Η Διάνα μια μεσήλικη (για την εποχή) γυναίκα ενός ευκατάστατου και γυναίκα άντρα, του Ηρακλή, ζει σ’ ένα πολυτελές σπίτι, με τον ομοφυλόφιλο γιο της Ύλλο και την υπηρέτρια της Νάγια. Στο γεμάτο φίδια και φαντάσματα (οι δύο Τραχίνιες) σπίτι έρχεται να φιλοξενηθεί μια νεαρή κοπέλα, η Ιόλη, κόρη πλούσιου πατέρα και κατά πάσα πιθανότητα ερωμένη του Ηρακλή. Ο Ηρακλής απουσιάζει καιρό για να λύσει κάποιες υποθέσεις στην Εύβοια. Η Διάνα αποφασίζει να του στείλει δώρο με τον Φύλακα μια κολόνια που παρασκεύασε η Νάγια για να κερδίσει πίσω την αγάπη του άντρα της. Η κολόνια αυτή όμως αποδεικνύεται θανατηφόρα και στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του Ηρακλή, η Διάνα απαγχονίζεται. Η Ιόλη προτείνει στον Ύλλο να φύγουν και να ζήσουν μαζί στο νέο κτήμα του Ηρακλή.

Πλοκή

Ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης έγραψε ένα μονόπρακτο έργο που εξελίσσεται σε 8 σκηνές με καθαρότητα κι εμφανείς συνδέσεις με το αρχέτυπό του. Μεταφέρει τη δράση του στη Φθιώτιδα της δεκαετίας του ’70, στην Τραχίνα, την αρχαιότερη πόλη της Λαμίας. Η διάταξη της πλοκής θυμίζει αρκετά τον σκελετό της σοφόκλειας τραγωδίας, με μια καθοριστική διαφορά, την απουσία του Ηρακλή, του καταλυτικού επεισοδίου του θανάτου του επί σκηνής και της «πατρικής επιθυμίας». Ο Χορός εδώ αντί για τον πολυπληθή Χορό Τραχίνιων, είναι δύο γυναίκες-φαντάσματα, ορατές μόνο στη Διάνα (Δηιάνειρα). Η Ιόλη γίνεται δρων πρόσωπο και μάλιστα σχεδόν το πρωταγωνιστικό πρόσωπο απέναντι στη Διάνα. Ο Λίχας γίνεται Φύλακας κι απουσιάζουν ο Αγγελιοφόρος (τη λειτουργία του αναλαμβάνει ο Ύλλος) κι ο Γέροντας/Πρέσβυς, αφού δεν εμφανίζεται κι ο Ηρακλής που συνοδεύει.

Ο τίτλος

Το έργο τιτλοφορείται «Το σπίτι με τα φίδια» και μπορούμε να κάνουμε διάφορες ερμηνείες για την επιλογή αυτού του τίτλου. Καταρχάς, επειδή η έπαυλη στην οποία λαμβάνει χώρα η δράση είναι απομακρυσμένη σε πυκνή βλάστηση, κυκλοφορούν φίδια. Η θέα των φιδιών είναι συνηθισμένη στους ήρωες του έργου. Όλα ξεκινούν από μια διήγηση της Ιόλης (Σκηνή Τρίτη), στην οποία είδε «ένα μεγάλο φίδι ανάμεσα στα πόδια της, τρομαχτικό αλλά πολύ όμορφο». Μάλιστα, η Διάνα αναπολεί μια ανάμνηση από τον πρώτο καιρό της διαμονής τους στην έπαυλη –παιδική ανάμνηση του Ύλλου-: «Και ξαφνικά βλέπω επάνω στο πεζούλι της στέρνας μια μαύρη οχιά. Μπήγω τις φωνές. […] Βρίσκει κι αρπάζει μια πέτρα. Αρχίζει να το πλησιάζει. […] και με αστραπιαία κίνηση το βουτάει με το ελεύθερο χέρι του από τον λαιμό. Το σηκώνει ψηλά και το σφίγγει, το σφίγγει, το σφίγγει. Χυθήκανε τα μάτια της οχιάς απόξω». Η συγκεκριμένη διήγηση είναι μια ευθεία αναφορά στα παιδικά χρόνια του μύθου του Ηρακλή, αφού σύμφωνα με το μύθο η Ήρα που έβλεπε στο πρόσωπο του Ηρακλή την απιστία του Δία έστειλε δύο φίδια να τον πνίξουν όσο ήταν βρέφος, εκείνος άρπαξε τα φίδια με τα δύο του χέρια και τα έπνιξε. Αργότερα αναφέρονται φιδοπουκάμισα, και ότι γύρω από το σπίτι βρίσκονται πολλά φίδια. Η επιλογή του συγκεκριμένου φιδιού που εκκρίνει δηλητήριο, συνάδει και με το δηλητήριο από το αίμα της Λερναίας Ύδρας αλλά και τον επικείμενο θάνατο του Ηρακλή από το «δώρο» της συζύγου του. Οχιά συχνά αποκαλούμε ένα ραδιούργο πρόσωπο, που στο έργο είναι η Νάγια, η αφοσιωμένη υπηρέτρια του σπιτιού και προγενέστερα ερωτική αντίζηλος της Διάνας προς τον Ηρακλή.

Υπάρχει ασφαλώς και μια μεγάλη σύνδεση του φιδιού με σεξουαλικές/φαλλικές ερμηνείες. Το φίδι συνδέεται με τον πρωτογονισμό, την αμαρτία, την σεξουαλικότητα, ό,τι πιο άπληστο και αηδιαστικό κρύβουμε μέσα μας, τα ένστικτά μας. Φίδι που σηκώνεται για να επιτεθεί συχνά ερμηνεύεται ως φαλλός σε στύση, στοιχείο που συνδέεται με το φίδι ανάμεσα στα πόδια της Ιόλης. Μπορεί επίσης να σημαίνει τον πειρασμό, τον κίνδυνο και την απαγορευμένη σεξουαλικότητα. Ιδιαίτερα, αν δούμε ένα φίδι στο κρεβάτι μας δείχνει ότι έχουμε μεγάλη σεξουαλική δύναμη ή απειλούμαστε σεξουαλικά. Μπορεί να είμαστε άπειροι, νευρικοί ή ανίκανοι να ακολουθήσουμε. Αν φοβόμαστε το φίδι, τότε δείχνει φόβους για το σεξ, την οικειότητα ή/και τη δέσμευση (astrologer.gr). Ο Ύλλος μάλιστα, το αγαπημένο παιδί του Ηρακλή και της Διάνας, εξομολογείται πως φοβόταν τα φίδια μικρός: «Μικρός φοβόμουνα ότι όλα αυτά τα οργισμένα φίδια θα συνωμοτούσαν κάποια φορά όταν εκείνος έλειπε και θα μας έκαναν επίθεση τη νύχτα. Θα έρχονταν στα κρεβάτια μας και θα τυλίγονταν στο λαιμό μας σφιχτά, σφιχτά, ώσπου να πεταχτούν και τα δικά μας μάτια έξω. Μόνο όταν βρισκόταν ο μπαμπάς στο σπίτι κοιμόμουν πραγματικά ήσυχος. Δηλαδή σπάνια.» Αν λάβουμε υπόψη την ομοφυλοφιλία του Ύλλου στη συγκεκριμένη εκδοχή του μύθου, μπορούμε να ενισχύσουμε την ερμηνεία μας για την απαγορευμένη κι επικίνδυνη σεξουαλικότητα – το έργο διαδραματίζεται στη συντηρητική δεκαετία του ’70 και δη στην ελληνική επαρχία, ο Ύλλος δεχόταν απειλές από τον πατέρα του εραστή του-.

Τέλος, μπορεί να δοθεί κι η σύνδεση του φιδιού με τον θεό Ασκληπιό, που κατά την παράδοση ερχόταν με μορφή φιδιού στον ύπνο αυτών που του είχαν ζητήσει βοήθεια κάνοντας θυσία και μια τελετουργία εξαγνισμού. Δε χρειάζεται να επεκταθούμε περαιτέρω στη σύνδεση των αρχαίων θεάτρων με Ασκληπεία, με την Επίδαυρο να έχει ένα από αυτά.

Οι χαρακτήρες

Η Δηιάνειρα σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν κόρη του Οινέα και της Αλθαίας. Ο Ηρακλής είχε υποσχεθεί στον αδερφός της Μελέαγρο να την παντρευτεί όταν τον συνάντησε στον Κάτω Κόσμο. Μάλιστα, για να τα καταφέρει ο Ηρακλής έπρεπε να παλέψει με τον ποταμό Αχελώο που μεταμορφωνόταν σε φίδι, ταύρο ή άνθρωπο. Η ετυμολογία του ονόματός προέρχεται από το επίθετο δηιος/διαος (καταστρεπτικός φοβερός) και το ουσιαστικό ανήρ (άντρας) και σημαίνει φοβερή για τους άντρες, με αναφορά στο τραγικό τέλος του θρυλικού Ηρακλή. Ο Χατζηγιαννίδης μετονομάζει την ηρωίδα του σε Διάνα, διώχνοντας το αντρικό στοιχείο από το όνομά της, ενώ πλέον προσομοιάζει με το όνομα της θεάς Άρτεμης (Diane/a), θεάς του κυνηγιού, προστάτιδα των μικρών παιδιών και των ζώων, ορκισμένη παρθένα. Το έργο ούτως ή άλλως έχει θηλυκοκεντρικό χαρακτήρα, αφού έχουμε γυναικείο Χορό (Τραχίνιες), την αφοσιωμένη Νάγια (η Τροφός στον Σοφοκλή), την πρωτοκαθεδρία της Διάνας σε σύγκριση με τον Ηρακλή –απόντα εδώ, περιορισμένο σκηνικά και σωματικά αδύνατο στον Σοφοκλή) και φυσικά με τη νέα διευρυμένη παρουσία της Ιόλης από βουβό πρόσωπο σε βασικό –αν όχι πρωταγωνιστικό- πρόσωπο του δράματος. Ακόμη κι η παρουσία του Ύλλου που φαινομενικά ακολουθεί την ίδια γραμμή με το αρχέτυπό του, διαφοροποιείται, αφενός με την ομοφυλοφυλία και τη μη πατρική εντολή για γάμο με την Ιόλη κι αφετέρου με τον αποκλίνοντα βίο του, που διαφέρει από το κλειστό πατριαρχικό μοντέλο της Αρχαίας Ελλάδας.

Ας ξεκινήσουμε από τη Διάνα και τη Νάγια, τις δύο βασικές γυναικείες φυσιογνωμίες του σπιτιού. Η Διάνα κι η Νάγια (Τροφός) έχουν παρελθόν ερωτικής αντιζηλίας προς τον Ηρακλή, που εξηγεί το θανατηφόρο «δώρο» που αποτελεί τον καταλύτη της πλοκής: «Μικρές ήμασταν φίλες. Αυτή ήταν πέντε χρόνια μεγαλύτερη και μου έκανε κουμάντο σε όλα. Ο Ηρακλής τα είχε φτιάξει μ’ εκείνη στην αρχή. Έτσι τον γνώρισα εγώ τον Ηρακλή. Ήταν πολύ όμορφη τότε Αλλά εκείνος προτίμησε εμένα. Για πολλούς μήνες δε μου μιλούσε. Εγώ ένιωθα τύψεις κι έκανα προσπάθειες να την πλησιάσω. […] Έβαλα στο σπίτι μου μια γυναίκα που με μισούσε. Μια μάγισσα.». Η Νάγια τώρα είναι 53 ετών, ηλικία αταίριαστη ίσως για ένα νέο έρωτα, πόσο μάλλον τώρα που ο Ηρακλής έχει φέρει στο σπίτι τη νέα του ερωμένη, την Ιόλη. Η Διάνα όμως έχει ένα κακό προαίσθημα, και δίνει στα προαισθήματα δαιμονική διάσταση. Αυτή είναι άλλη μια αισθητή διαφοροποίηση του Χατζηγιαννίδη, αντί να συνδέσει το δηλητήριο με κάποιον άθλο του Ηρακλή, την Λερναία Ύδρα και τον Κένταυρο, τη συνδέει με μια γυναικεία αντιζηλία, ενισχύοντας αυτό το χαρακτηριστικό του Ηρακλή. Στο Σπίτι με τα φίδια, συνυπάρχουν στο ίδιο σπίτι 3 ερωτικά υποκείμενα, η Διάνα, η Νάγια κι η Ιόλη. Αν συμπεριλάβουμε τον Ύλλο, ερμηνεύοντας ψυχαναλυτικά την ασφάλειά του όταν ήταν ο «σηκωμένος φαλλός» στο σπίτι, κοινώς ο πατέρας του. Τότε διαβάζουμε Το σπίτι με τα φίδια, ως το σπίτι με τις επικίνδυνες σεξουαλικότητες.

Η διαχείριση του Ύλλου και της Ιόλης είναι πολύ ενδιαφέρουσα και …τολμηρή στο έργο του Β. Χατζηγιαννίδη. Όπως προείπαμε, στις Τραχίνιες, η Ιόλη ήταν απλώς η πολύ όμορφη και απονήρευτη απόγονος του Ινάχου, μια από τις πολλές «παλλακίδες» του Ηρακλή, του A Male της αρχαιότητας κι επρόκειτο για ένα μη ομιλών πρόσωπο. Η Δηιάνειρα μάλιστα την δέχεται με καλοσύνη και φροντίδα, παρά την ζήλεια της. Στο Σπίτι με τα φίδια, η Ιόλη εμφανίζεται από την αρχή του έργου, είναι ιδιαιτέρως ομιλητική και φαίνεται να ξέρει περισσότερα πράγματα για την τωρινή κατάσταση του Ηρακλή από τα υπόλοιπα δρώντα πρόσωπα. Κι εδώ η παρουσία της συνδέεται με μια ζημιά του πατέρα της από τον Ηρακλή, αλλά φαίνεται να είναι μια συνειδητή επιλογή κι ένα κοινό σχέδιο για το μέλλον. Κυκλοφορεί στο σπίτι με άνεση σα να είναι οικοδέσποινα κι όχι φιλοξενούμενη. Δύο βασικές επισημάνσεις που χρειάζεται να κάνουμε. Στον Σοφοκλή, η Δηιάνειρα αποστέλλει ένα χιτώνα ποτισμένο με το δηλητήριο του Κένταυρου Νέσσου –το οποίο νομίζει για ερωτικό φίλτρο- μέσω του Λίχα. Στο Χατζηγιαννίδη, η Διάνα αποστέλλει μια κολόνια αγορασμένη από το Μιλάνο –επιβλαβές φίλτρο της Νάγια- μέσω του Ύλλου. Με αυτό τον τρόπο, ενισχύεται η τραγικότητα της πράξης, αφού είναι ένα υγρό που φτιάχτηκε εντός του οίκου, και δόθηκε στον Ηρακλή μέσω του ίδιου του γιου, άρα του αίματός του. Παράλληλα όμως, έχουμε κι ένα δεύτερο δώρο προς τον Ηρακλή, ένα μαυροκόκκινο βραχιόλι κατασκευασμένο από την Ιόλη. Το (κόκκινο) αίμα όταν δεχτεί το δηλητήριο μέσα του μαυρίζει.

Ο Ύλλος είναι το κύριο αντρικό πρόσωπο του έργου Το σπίτι με τα φίδια, με το έτερο να είναι ο Φύλακας, με καθαρά επιτελεστική λειτουργία. Ο Ύλλος δεν κάθεται για πολύ καιρό στην έπαυλη της Φθιώτιδας, αλλά αποδρά συχνά με το αυτοκίνητό του προς την Αθήνα, και πραγματοποιηθεί ερωτικές επαφές με άντρες. Η ελευθεριάζουσα συμπεριφορά του διαφέρει αισθητά από τον Ύλλο όπως εμφανίζεται στον Ηρακλή. Εκτελεί κι ο ίδιος χρέη αγγελιοφόρου, ενώ αντί να βοηθήσει τον πατέρα του να «πεθάνει στη φωτιά», τον συντρέχει στο Κέντρο Υγείας. Μεγάλη διαφορά είναι και το τέλος του έργου, αφού στις Τραχίνιες υπόσχεται στον Ηρακλή να παντρευτεί την Ιόλη, ενώ εδώ η Ιόλη είναι αυτή που προτείνει στον Ύλλο να ζήσουν μαζί στη νέα περιουσία του Ηρακλή στην Εύβοια.

Το σπίτι με τα γερά δόντια

Θα μπορούσε να ήταν ένας εναλλακτικός τίτλος του έργου, αφού καθ’ όσον φαίνεται, η στοματική υγιεινή είναι ζητούμενη στο συγκεκριμένο σπίτι. Χρησιμοποιώντας τα λόγια του συγγραφέα από το εισαγωγικό σημείωμα της έκδοσης: «… οι κάτοικοι σε ορισμένα ζητήματα είναι απόλυτοι, όπως για παράδειγμα, σε αυτό της υγιεινής του στόματος. Άνθρωπος με γερά δόντια δεν γερνάει ποτέ, πιστεύουν. Κι είναι σημαντικό για όλους τους αυτό, καθώς όλοι τους είναι ερωτευμένοι. […] Το δάγκωμα, το μοιραίο δηλητηριώδες δάγκωμα, τελικά δε θα προέλθει από ένα ύπουλο ερπετό. Μια φαρμακωμένη καρδιά είναι εξίσου φαρμακερή.». Στην πρώτη σκηνή το έργου, η Νάγια καθώς τακτοποιεί την Ιόλη στον ξενώνα, της δειγματίζει οδοντόβουρτσες, με την δεύτερη να προτιμά τις σκληρές. Ακόμη κι όταν είναι ν’ αναχωρήσει για το αγωνιώδες του ταξίδι ο Ύλλος, η Διάνα τον ρωτά αν πήρε οδοντόβουρτσα (καθ’ αναλογίαν με το σημερινό «ζακέτα να πάρεις») κι ακολουθεί η εξής στιχομυθία: -Διάνα: Ξέρεις καλά πόσο σημαντική είναι η περιποίηση του στόματος, - Ύλλος: Ο καθρέφτης της υγείας μας. –Διάνα: Ένας άνθρωπος με γερά δόντια, - Ύλλος: δε γερνά ποτέ, μένει για πάντα νέος. Ένα γερό αστραφτερό χαμόγελο σίγουρα προσδίδει στην εξωτερική ομορφιά κάποιου. Ωστόσο, τα δόντια κρύβουν μεγάλους συμβολισμούς συχνά συνδεδεμένους με την καλή υγεία, ενώ το δάγκωμα φέρει άλλο φορτίο ερμηνειών. Δεν είναι τυχαίο ότι από τα δόντια του Δράκοντα, ήρθαν οι πρώτοι «σπαρτοί» Έλληνες, οι Σπαρτιάτες ή ότι από το δάγκωμα ενός μήλου χάθηκε ο Παράδεισος για τους πρωτόπλαστους.

Συνοπτικά, ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης συνέθεσε ένα σύγχρονο οικογενειακό δράμα ξέχειλο από σεξουαλικότητα, φόβο και οικογενειακή παθογένεια, που μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους. Το σπίτι με τα φίδια δεν είναι ένα αρχετυπικό ήρωα που εξυμνεί τον τοξική αρρενωπότητα και το μυθικό μεγαλείο του Ηρακλή, αλλά μια ωδή στη γυναικεία σεξουαλικότητα, ένα έργο βαθιά ανθρώπινο που δίνει χώρο στην πολυμορφία των θεμάτων του, με τρόπο διαυγή και στοχευμένο.

Info:

Το σπίτι με τα φίδια κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη σε δίγλωσση έκδοση (ελληνικά- αγγλικά) σε βιβλιοπωλεία και τα πωλητήρια του Φεστιβάλ Αθηνών

Διαβάστε επίσης:

Αριέττα Μουτούση: «Όταν Κάποιος Επιθυμεί Κάτι Διακαώς, Όλο Του Το Είναι Τον Οδηγεί Σε Αυτό Και Τολμά»

Αλεξία Καλτσίκη:«Μου Πήρε Πολλά Χρόνια Να Καταλάβω Τι Σημαίνει Να Είσαι Ηθοποιός»

Από τον Αναστάση Πινακουλάκη

Σε συνέχεια του ρεπορτάζ μας για τη νέα θεατρική σειρά των εκδόσεων Νεφέλη, σας παρουσιάζουμε το γάλα, αίμα της Αλεξάνδρας Κ*.

Η ολοκαίνουργια θεατρική σειρά, μια έκδοση του Φεστιβάλ Αθηνών σε συνεργασία με τις εκδόσεις  Νεφέλη  είναι εδώ και περιλαμβάνει 7 θεατρικά έργα, εκ των οποίων τα 4 είναι καινούργια ελληνικά έργα που γράφτηκαν μετά από ανάθεση. Στο παρόν άρθρο, θα μιλήσουμε για το γάλα, αίμα της Αλεξάνδρας Κ*, της συγγραφέως του Επαναστατικές μέθοδοι για τον καθαρισμό της πισίνας σας και πολλών δημοφιλών πεζογραφημάτων. Δραματουργική βάση του έργου είναι η Μήδεια του Ευριπίδη, ενώ η δράση του τοποθετείται σ’ ένα χωριό της Αργολίδας το καλοκαίρι του 1958. Το έργο πρόκειται να παρασταθεί 16-17 Ιουλίου στη Μικρή Επίδαυρο σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου.

Η Αλεξάνδρα Κ* συνέθεσε μ’ έναν πολύ δικό της τρόπο ένα φεμινιστικό σύγχρονο δράμα, που ενώ τηρεί το βασικό αφηγηματικό σκελετό, δε διστάζει να πάρει μερικές «τολμηρές» αποφάσεις που δίνουν μια νέα και πολύ προσφιλής στα σημερινά δεδομένα διάσταση. Το γάλα, αίμα είναι ένα πρώτης τάξεως οικογενειακό δράμα απόλυτα συνυφασμένο με την ελληνική πραγματικότητα και στο οποίο όλοι μας μπορούμε ν’ ανασύρουμε βιώματα από τον άμεσο ή ευρύτερο κοινωνικό κι οικογενειακό περίγυρο. Ο μύθος της παιδοκτόνου Μήδειας είναι από τους δημοφιλέστερους στο πέρασμα των αιώνων, ενώ δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που δημοσιογραφικά και πολιτισμικά ονομάστηκαν «Μήδειες» παιδοκτόνοι γυναίκες όπως η Μάγδα Γκέμπελς στη ναζιστική Γερμανία. Κι όμως, η Ξένη (έτσι ονομάζει τη Μήδεια) της Αλεξάνδρας Κ* δεν είναι απλώς η μάγισσα που έχει διαπράξει επανειλημμένα φόνους, μια γυναίκα που σκοτώνει από έρωτα, αλλά μια γυναίκα που βάλλεται και θεωρείται «ξένη» επειδή δίνει αξία στον εαυτό της και στο φύλο της, μια γυναίκα που δε δέχεται να θαφτεί ζωντανή από την κοινωνία-μάτι που είναι έτοιμη να κανιβαλίσει τη δυστυχία του διπλανού, μια γυναίκα που θέλει να προστατέψει τις κόρες της από τα κακώς κείμενα της ελληνικής επαρχίας.

Ο τίτλος

Δύο ουσιαστικά επέλεξε η Αλεξάνδρα Κ* για τον τίτλο του έργου της, «γάλα» κι «αίμα» σε παρατακτική σύνδεση. Μπορούμε να το δούμε αυτό υπό δύο οπτικές. Η πρώτη είναι πως τα παιδιά της Ξένης έχουν συγγένεια αίματος κι έχουν ανατραφεί από το μητρικό της γάλα. Η δεύτερη είναι πως η ίδια γυναίκα που έθρεψε με το γάλα της δύο παιδιά ήταν αυτή που έχυσε και το αίμα τους, δηλαδή που τα σκότωσε. Ο συγκεκριμένος τίτλος είναι μια ευθεία παραπομπή στην αγγελική ρήση στην τραγωδία του Ευριπίδη, «χρυσάφι αίμα και φωτιά έσταζαν από το μέτωπό της» σύμφωνα με την ποιητική μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά. Το μητρικό γάλα μπορεί να παρομοιαστεί με χρυσάφι, ενώ η φωτιά που λείπει από τον τίτλο της Αλεξάνδρας Κ* θα βρεθεί στις σκηνικές οδηγίες της τελευταίας σκηνής του έργου όπου η Ξένη βάζει φωτιά στο σπίτι της και καίγεται μαζί με τον Άντρα που στρέφεται μαινόμενος εναντίον της μετά την αποκάλυψη πως σκότωσε τα παιδιά τους.

Χαρακτήρες

Όσον αφορά τους χαρακτήρες του δράματος γάλα, αίμα , παρατηρούμε μερικές βασικές διαφορές από την ευριπίδεια τραγωδία. Καταρχάς, αλλάζει το φύλο στα παιδιά της Μήδειας και του Ιάσονα, από αγόρια σε κορίτσια κι έτσι αλλάζει το κέντρο βάρος του έργου, αφού ως αγόρια προβλεπόταν να γίνουν πολεμιστές και πολιτικά ενεργοί πολίτες, ενώ ως κορίτσια θεωρούνται ως συνέχεια της Ξένης κι άρα απειλή για την gender bias ελληνική κοινωνία που έχει πολύ κλειστά δομημένους κοινωνικούς ρόλους βάσει του βιολογικού φύλου. Επίσης, ενώ στο Αρχαίο Θέατρο τα παιδιά όπως κι οι δούλοι θεωρούνται ουδέτερα και μη ομιλούντα πρόσωπα –μ’ εξαίρεση την κωμωδία- η Αλεξάνδρα Κ* δίνει φωνή στα ανήλικα κορίτσια και τους δίνει δραματική υπόσταση, ενισχύοντας το δραματικό χαρακτήρα του έργου, αλλά και δίνοντας την ευκαιρία στην κεντρική ηρωίδα να δείξει και την πιο ανθρώπινη πτυχή της. Η Ξένη δεν σκοτώνει τα παιδιά της για να εκδικηθεί τον Ιάσονα που την εγκατέλειψε, δεν το κάνει χωρίς δεύτερες σκέψεις, αλλά αντίθετα σαν μια άλλη Φραγκογιαννού, σκοτώνει τα παιδιά της για να προστατέψει από το μέλλον που θα έχουν ως γυναίκες υποχείρια ενός άντρα εξουσιαστή σε μια κοινωνία που αποχυμώνει τις γυναίκες καιοτιδήποτε ξένο το σκοτώνει, μια κοινωνία που «ξεγυνώνει» (τους αποστερεί τη θηλυκότητά τους αλλά και κοινωνικά δικαιώματα που φέρει ένας άντρας).

Η επόμενη βασική αλλαγή, είναι η σύμπτυξη των χαρακτήρων της Τροφού (γριά που φροντίζει τα παιδιά ως παραμάνα ή σημερινή baby sitter) και του Παιδαγωγού (άντρα δασκάλου υπεύθυνου για την καλλιέργεια των παιδιών) σε αυτόν της Δασκάλας, μιας νέας που διαφέρει από την πλειοψηφία των γυναικών του χωριού, καθώς έχει μορφωθεί κι εργάζεται, πράγμα που την βάζει σε άλλη κοινωνική θέση από τις υπόλοιπες γυναίκες. Η Δασκάλα είναι συμπαραστάτρια της Ξένης και ο μοναδικός χαρακτήρας -πέραν από τον Φίλο- που συμπάσχει το δράμα της, τον κοινωνικό της αποκλεισμό, με ανάλογη λειτουργία του Χορού στο πρωτότυπο. Δύο σημεία-κλειδιά στον χαρακτήρα της είναι: πρώτον, πως θέλει να τη βοηθήσει αλλά όχι να χάσει τη δουλειά της γιατί αυτό θα την έκανε να εξαρτηθεί από άντρα και, δεύτερον, πως όταν συνειδητοποιεί το ανείπωτο έγκλημα της Ξένης (παιδοκτονία) την προτρέπει να την φυγαδεύσει για να γλιτώσει από την τιμωρία της.

Ας περάσουμε τώρα στον βασικό χαρακτήρα, την Ξένη. Το όνομα που επέλεξε η συγγραφέας προέρχεται από μια Πολυξένη που γνώριζε και που όπως γράφει στο εισαγωγικό της σημείωμα «σαν από αντίδραση στο όνομά της έζησε μια ζωή απολύτως φιλική στους γύρω της, μα ξένη προς τον εαυτό της». Για έναν γνώστη του μύθου, το επίθετο «ξένη» ταιριάζει και τη βαρβαρική καταγωγή της Μήδειας, και τη δαιμονοποίηση του ξένου στην Αρχαία Ελλάδα. Ωστόσο, η Αλεξάνδρα Κ* ξεκαθαρίζει πως η ξενικότητα της ηρωίδας της δεν σχετίζεται με την καταγωγή της, αλλά είναι ξένη γιατί καταλαβαίνει πως δεν της αξίζει να είναι εκεί κι αυτό ταράζει τη μικρή της κοινωνία. Το αίσθημα του «ανήκειν» είναι μια μεγάλη υπόθεση για την μετεμφυλιακή Ελλάδα, οπότε και διαδραματίζεται η πλοκή του δράματος. Καθόλη τη διάρκεια του έργου βλέπουμε μια αντίθεση του χαρακτήρα της Ξένης με τα «πρέπει» που αντιστοιχούν τόσο στο γυναικείο της φύλο όσο και στην μητρική της ιδιότητα. Για τον κοινωνικό περίγυρο, η συμπεριφορά της Ξένης προκαλεί, δεν ταιριάζει με την αναμενόμενη δραστηριότητα του φύλου της, με την κοινωνική της θέση, οφείλει να υποφέρει διακριτικά και να δείχνει όμορφη κι ευχάριστη, να δεχτεί στωικά τις εξελίξεις της ζωής της, για τις οποίες άντρες αποφάσισαν για λογαριασμό της. Η Αλεξάνδρα Κ* δεν έρχεται να ξεδιπλώσει ξανά τον μύθο ενός θηλυκού δαίμονα που παρομοιάζεται με ζώο ή τέρας στον Ευριπίδη, αλλά να πει μια ιστορία ενδοικογενειακής βίας, κοινωνικών διακρίσεων και την αμετροέπεια της επαρχιακής κοινωνίας με ψυχραιμία κι ενσυναίσθηση. Έχει πολύ ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο δούλεψε την εισαγωγή του δράματος, παρουσιάζοντας μια γυναίκα που υποφέρει και σκούζει, αφήνοντας τα κορίτσια της αφρόντιστα και την κοινωνία σαν έναν άλλο Χορό που παίρνει το μέρος των πρέπει της επαρχίας, σα να είναι οι «νόμοι των Θεών» που πρέπει να διατηρήσουν πάση θυσία. Όταν η Ξένη εμφανίζεται στην σκηνή, φαίνεται συγκαταβατική στη δυστυχία της και στο νέο γάμο του άντρα της, προσφέρει δώρο ένα ζωντανό, χωρίς το «δηλητήριο» και τη μοχθηρότητα της Μήδειας. Μια άλλη βασική διαφορά, είναι πως ενώ στο πρωτότυπο και στα προγενέστερα Αργοναυτικά, η πολυμηχανία και οι ξεχωριστές ικανότητες της Μήδειας συνδέονται με μια μυθική καταγωγή και μαγική ιδιότητα, εδώ, η Ξένη από επιλογή και ειδικό ενδιαφέρον στράφηκε στην ιατρική διαβάζοντας βιβλία, πρακτική ξένη προς τα κοινωνικά δεδομένα της εποχής. Δε χρειάζεται νομίζω να θυμίσουμε στο κοινό, για πόσες δεκαετίες η γυναίκα δεν ακολουθούσε την Ανώτερη Εκπαίδευση γιατί αυτό ήταν «αντρικό προνόμιο» ή γιατί εκείνη έπρεπε να παντρευτεί μικρή και να γεννήσει παιδιά. Είναι πολύ χαρακτηριστική η ατάκα του Πατέρα «Ποιος άντρας θέλει για γυναίκα μια γυναίκα-άντρα;», αφού το συνταίριασμα χαρακτηριστικών και δράσεων που «ανήκουν» αποκλειστικά στο αντρικό ή στο γυναικείο κοινωνικό φύλο, φαίνεται εκτός από τολμηρή και παράξενη για τα δεδομένα της κοινωνίας όπου εξελίσσεται η δράση. Πιο κάτω στην ίδια σκηνή, ο Πατέρας προτρέπει την Ξένη να χαμογελάει που και που και να μην σκέφτεται γιατί η σκέψη ασχημαίνει τη γυναίκα. Κι όταν η Ξένη φαίνεται να συμφωνεί με την πρόταση του Πατέρα, δίνει το λόγο της «σαν άντρας σ’ άντρα».

Να δούμε τώρα συνοπτικά την αντιστοιχία των χαρακτήρων του δράματος με τ’ αρχέτυπά τους. Ο Κρέοντας γίνεται Πατέρας, διατηρεί την πατριαρχική του υπεροχή και τον επεμβατισμό του, μ’ ένα έξτρα στοιχείο, θέλει να κρατήσει τα παιδιά (κορίτσια) της Ξένης, να τα αναθρέψει εκείνος με μια υπόνοια παιδεραστικών βλέψεων. Ο Αιγέας γίνεται Φίλος, που στο παρελθόν είχε ερωτικό ενδιαφέρον προς τη Μήδεια. Η Ξένη τον βλέπει σαν μια σωτήρια λέμβο από την αποπνικτική ατμόσφαιρα στην επαρχία και ένα θετικό πρότυπο πατέρα για τα παιδιά της. Η διαφορά είναι πως στην ευριπίδεια τραγωδία, ο Αιγέας είχε απευθυνθεί στη Μήδεια για γιατροσόφια που θα τον βοηθούσαν ν’ αποκτήσει παιδιά με τη γυναίκα του, ενώ στο έργο της Αλεξάνδρας Κ* η Ξένη είναι αυτή που προτείνει να γίνουν μια ιδιότυπη επαναδημιουργημένη οικογένεια. Η Νύφη/Νέα δεν έχει σκηνική παρουσία, αλλά ένα βασικό της χαρακτηριστικό σε αμφότερα τα έργα είναι η νεανική της ηλικία κι άρα η διαφορά ηλικίας με τη Μήδεια, στοιχείο που επιτείνει την αντίθεση τους. Τέλος, απουσιάζει ο Άγγελος (αγγελιοφόρος) της αρχαίας τραγωδίας, με την είδηση του θανάτου να μεταφέρεται από τη Δασκάλα και να διαφαίνεται από την δράση των χαρακτήρων. Η συγκεκριμένη επιλογή δίνει ένα πιο φυσικό αποτέλεσμα στο σύγχρονο κοινό, αφού είναι πιο λογικό να διαπιστώσει το θάνατο μέσα στο πλαίσιο του οίκου, κάποιο πρόσωπο που δραστηριοποιείται εντός αυτού.

Μια σημαντική προσθήκη στους χαρακτήρες του έργου, είναι η Μητέρα, δηλαδή η πεθερά της Ξένης. Πρόκειται για χαρακτηριστική επαρχιώτισσα μάνα, όπου υπομένει τα πάντα γιατί αυτό νομίζει πως οφείλει να κάνει κι αυτή την καταπιεστική θέση θέλει να επιβάλει στη νύφη της. Ενώ ο άντρας της απουσιάζει για να δει τον κόσμο, αυτή οφείλει να κάτσει στο σπίτι περιορισμένη γιατί αυτό προβλέπει ο σεξουαλικός της ρόλος. Είναι μια σκληρή γυναίκα της επαρχίας, που έρχεται σε αντίθεση με τον χαρακτήρα της Ξένης: είναι μια γυναίκα απόλυτα συμβιβασμένη με τον ρόλο που της έχει επιβληθεί και θέλει έτσι ν’ ανατραφούν οι εγγονές της, είναι αμόρφωτη και εμφανίζεται κομψά ντυμένη και χαρούμενη για το δεύτερο γάμο του γιο της, την στιγμή που η Ξένη κυκλοφορεί αφρόντιστη και συναισθηματικά καταβεβλημένη. Έτσι θα κατέληγε η Ξένη αν είχε δεχτεί να «παίξει» σύμφωνα με τον κοινωνικό της ρόλο.

Από την Φραγκογιαννού στην Ξένη

Όπως προαναφέραμε, η ίδια η συγγραφέας αναγνωρίζει μια σύνδεση της ηρωίδα της με την πολυδιαβασμένη ηρωίδα του Παπαδιαμάντη. Η Φραγκογιαννού μια γριά αυτοχρησμένη μαία σκότωνε βρέφη ή νήπια κοριτσάκια για να τα προστατέψει από μια ζωή που θα τα «σκότωνε» ψυχολογικά και κοινωνικά. Σε μια καταδίωξη, πεθαίνει μεταξύ γης και ουρανού, εν ίδει θείας δικαιοσύνης. Κατ’ αντιστοιχία, η Ξένη δεν σκοτώνει τα παιδιά της για να εκδικηθεί τον άντρα της αλλά από φόβο να μην κακομεταχειριστούν όπως εκείνη, να μην χάσουν τους χυμούς τους, να μην καταπνιγεί η προσωπικότητά τους από την πατριαρχία, να μην γίνουν κι εκείνες «ξένες» σε μια κοινωνία-μάτι. Νομίζω ο πυρήνας του έργου βρίσκεται στην τρίτη και τελευταία σκηνή της Δεύτερης Πράξης, όπου η Ξένη συνομιλεί με τις κόρες της σ’ ένα φαινομενικά αποχαιρετιστήριο στιγμιότυπο και τις συμβουλεύει από την εμπειρία της. Στη συνέχεια, φαίνεται να μονολογεί (σελ. 64-68) με απεύθυνση κατά κύριο λόγο προς τις κόρες της και κατ’ επέκταση προς όλα τα κορίτσια, για να τις προετοιμάσει γι’ αυτά που πρόκειται ν’ αντιμετωπίσουν στη ζωή τους. Χωρίς να δικαιολογείται η πράξη της παιδοκτονίας, φανερώνεται σε πλήρη έκταση το ιδεολογικό και ψυχολογικό πλαίσιο της στο συγκεκριμένο έργο.

Πλοκή

Το έργο αποτελείται από τρεις πράξεις και δέκα σκηνές. Ως σύγχρονο δράμα, απουσιάζουν τα χορικά, αλλά η ιδιότητα του Χορού διαμοιράζεται στον παρεμβατικό κοινωνικό περίγυρο και στην συμπαράστρια Δασκάλα. Τα βασικά επεισόδια της πλοκής είναι εδώ και παρά τις επεμβάσεις κυρίως στα χαρακτηριστικά των ηρώων, φέρουν το ύφος του πρωτοτύπου. Ας επισημάνουμε και πάλι τις βασικές διαφορές. Αλλαγή πρώτη: Εδώ τα δώρα της προδομένης Ξένης δεν φέρουν το θάνατο στη νέα νύφη και τον πατέρα της, μειώνοντας την ένταση του δολοφονικού της προφίλ κι έτσι κερδίζει σε συμπάθεια του κοινού. Αλλαγή δεύτερη: Το παρελθόν της Ξένης είναι λιγότερο επιβαρημένη από φονικά, ωστόσο ο γάμος της με τον Άντρα την ξέκοψαν από το οικογενειακό της περιβάλλον. Διατηρείται η συμπαράσταση της προς τον Άντρα κι η καθοριστική της συνδρομή στην προσωπική του επιτυχία. Αλλαγή τρίτη: Ενώ στη Μήδεια του Ευριπίδη, ο Κρέων διώχνει τη Μήδεια μαζί με τους γιους της, στο γάλα, αίμα ο Πατέρας επιθυμεί να κρατήσει και ν’ αναθρέψει αυτός τις κόρες της. Αλλαγή τέταρτη: η παιδοκτονία στη Μήδεια φαίνεται ξαφνική κι αβίαστη ως κομμάτι ενός ολοκληρωμένου σχεδίου εκδίκησης του Ιάσονα, ενώ εδώ, η Ξένη φαίνεται να διχογνωμεί, να παλεύει με τους προσωπικούς της δαίμονες και με την μισογυνιστική κι

απογυνωτική κοινωνία, προτού πράξει την απονενοημένη πράξη και μάλιστα όταν το πράξει, δεν το συνειδητοποιεί αμέσως. Αλλαγή πέμπτη: Το τέλος του δράματος παρουσιάζει τη μεγαλύτερη απόκλιση. Όπως θυμάστε, στο τέλος της Μήδειας του Ευριπίδη, μετράμε τέσσερις θανάτους (συν τους πολλαπλούς θανάτους που έγιναν σε προδραματικό χρόνο), έναν συντετριμμένο Ιάσονα και τη θριαμβεύτρια Μήδεια πάνω σ’ ένα άρμα με δράκους. Η Αλεξάνδρα Κ* παρουσιάζει ένα πιο δραματικό φινάλε, με την Ξένη σε κατάσταση σοκ από την παιδοκτονία, να βάζει φωτιά στο σπίτι της αφού το έχει περιλούσει με βενζίνη. Στην καταστροφική φωτιά δίνεται η αίσθηση πως θα πεθάνουν εκείνη κι ο άντρας της.

Δραματικός Χώρος και Χρόνος

Η Αλεξάνδρα Κ* διατηρεί την ενότητα χώρου και χρόνου του αρχαίου θεάτρου. Όλες οι σκηνές διαδραματίζονται σ’ ένα μερόνυχτο, με πλούσια πλοκή και δράση. Ο δραματικός χώρος τοποθετείται το καλοκαίρι του 1958, σ’ ένα χωριό της ελληνικής επαρχίας, στην Αργολίδα. Η επιλογή της περιοχής δεν είναι διόλου τυχαία, αφού η συγγραφέας επιθυμούσε ο σκηνικός και δραματικός χώρος να ταυτίζονται. Να πούμε βεβαίως πως αυτό είναι ένα προνόμιο που έχουν οι συγγραφείς μόνο όταν γνωρίζουν τον χώρο όπου θα παρασταθεί το έργο τους και κάτι τέτοιο συμβαίνει ευκολότερα όταν πρόκειται για ανάθεση. Μια πολύ ενδιαφέρουσα προσθήκη, είναι ένας μονόλογος της Ξένης στην αρχή της Τρίτης Πράξης, όπου ανοίγει ένα προγενέστερο αφηγηματικό επίπεδο, στο οποίο η Ξένη μόλις έχει γεννήσει και ζητάει στο κοινό να σωπάσει για να μην ξυπνήσουν τα παιδιά της, τα παιδιά που μόλις έχει σκοτώσει.

Συνολικά, η Αλεξάνδρα Κ* κατόρθωσε όχι μόνο ν’ αποφύγει τις κοινοτυπίες μιας διασκευής ή νέας εκδοχής αρχαίου δράματος που φέρει το βάρος ενός πολυπαιγμένου έργου, αλλά να δημιουργήσει ένα απολύτως κοινωνικά αναγνωρίσιμο κι άρτια δομημένο σύγχρονο θεατρικό έργο με μια δυναμική φωνή που θα μπορούσε να το καταστήσει σύγχρονο κλασσικό. Μια δεκαετία μετά το Πολιτισμός: μια κοσμική τραγωδία του Δημήτρη Δημητριάδη, νομίζω είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε πως έχουμε ένα θεατρικό έργο που συνδιαλέγεται με τον Ευριπίδη αλλά και με την εποχή μας μ’ έναν ιδιαιτέρως δημιουργικό τρόπο και με σκηνικές δυνατότητες που αναμένεται να προκαλέσουν μια δυνατή θεατρική παράσταση. Το «πείραμα» του Φεστιβάλ Αθηνών πέτυχε και το αποτέλεσμα βρίσκεται επί χάρτου.

Info:

Το κείμενο γάλα, αίμα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη από αυτή την εβδομάδα σε δίγλωσση έκδοση (ελληνικά- αγγλικά).

Η πρεμιέρα της παράστασης αναμένεται την Παρασκευή 16 Ιουλίου στη Μικρή Επίδαυρο. Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση δείτε εδώ http://aefestival.gr/festival_events/gala-aima/

Την Τετάρτη 30 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε ειδική εκδήλωση του Φεστιβάλ Αθηνών και των εκδόσεων Νεφέλη για την παρουσίαση των ολοκαίνουργων θεατρικών έργων «Contemporary Ancients».

Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο Αίθριο του Μουσείου Μπενάκη κι αφορούσε την ταυτόχρονη κυκλοφορία επτά νέων εκδόσεων θεατρικών έργων από τις εκδόσεις Νεφέλη. Υπεύθυνη επιμέλειας της σειράς είναι η αεικίνητη Δήμητρα Κονδυλάκη, η οποία έχει ασχοληθεί αρκετά με τη μετάφραση θεατρικών έργων από ή προς τα γαλλικά και είναι μια από τις σημαντικότερες αναλύτριες του έργου του Δημήτρη Δημητριάδη. Η ιδέα της σειράς οφείλεται στην Κατερίνα Ευαγγελάτου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών, ενώ αρωγός της νέας αυτής φιλόδοξης προσπάθειας είναι ο εκδοτικός οίκος Νεφέλη.

Πρόκειται ουσιαστικά για την ταυτόχρονη κυκλοφορία 7 έργων, εκ των οποίων 4 είναι πρωτότυπα σύγχρονα έργα που γράφτηκαν μετά από ανάθεση, 2 νέες μεταφράσεις και 1 σπάνια έκδοση των Ιχνευτών, του μοναδικού (κι όχι ολόκληρου) σωζόμενου σατυρικού δράματος του Σοφοκλή. Τα έργα της σειράς είναι: Βάτραχοι του Αριστοφάνη (μτφ. Ν. Παναγιωτόπουλος), Οιδίποδας (εκδοχή της Maja Zade), Ιχνευταί του Σοφοκλή, Γάλα, αίμα της Αλεξάνδρας Κ, Το σπίτι με τα φίδια του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, Κρεουργία του Γιάννη Μαυριτσάκη και Η Φαίδρα καίγεται της Αμάντας Μιχαλοπούλου. Να σημειώσουμε δύο πολύ σημαντικά στοιχεία για την συγκεκριμένη κυκλοφορία: 1) Η έκδοση των έργων είναι δίγλωσση (ελληνικά- αγγλικά), επιλογή που ανοίγει τα συγκεκριμένα έργα σ’ ένα ευρύτερο κι εκτός συνόρων κοινό και 2) Και τα 7 κείμενα θα παρασταθούν στο φετινό Φεστιβάλ, 5 στη Μικρή Επίδαυρο και 2 στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου (Βάτραχοι, Ιχνευταί). Μιλάμε λοιπόν για μια πρωτοφανή και πολύ σημαντική πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Αθηνών και μια σπάνιας ποιότητας σύμπραξη μ’ έναν εκδοτικό οίκο όπως τον Νεφέλη.

Την τράπεζα της παρουσίασης καθοδηγούσαν η Κατερίνα Ευαγγελάτου κι η Δήμητρα Κονδυλάκη, ενώ παρών ήταν κι ο Περικλής Δουβίτσας των εκδόσεων Νεφέλη. Ομιλητές ήταν 3 από τους 4 Έλληνες συγγραφείς της σειράς, η Αμάντα Μιχαλοπούλου (πεζογράφος), η Αλεξάνδρα Κατσαρού κι ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης. Στο κοινό βρίσκονταν και δύο σκηνοθέτες των επερχόμενων παραστάσεων των έργων, ο Γιάννης Καλαμβριανός που θα σκηνοθετήσει το Η Φαίδρα καίγεται κι ο Γιώργος Σκεύας που θα σκηνοθετήσει την Κρεουργία. Οι περίπου 50 παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία ν’ ακούσουν τους συγγραφείς να μιλούν για τα έργα τους και να διαβάζουν αποσπάσματα αυτών σε avant-premiere αφού η κυκλοφορία των κειμένων αναμένεται από σήμερα στα βιβλιοπωλεία.

Η παρουσίαση

Τη συζήτηση ξεκίνησε η Κ. Ευαγγελάτου, η σκηνοθέτης και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, η οποία μάλιστα ήταν κι εκείνη που επέλεξε ποια έργα θ’ αποτελούσαν τη βάση για μια σύγχρονη αρχαιόθεμη δραματουργία, ποιοι θα ήταν οι συγγραφείς αλλά κι οι σκηνοθέτες που θ’ αναλάμβαναν τα έργα. Όπως επεσήμανε «Το Φεστιβάλ μετρά σχεδόν 60 χρόνια ζωής. Στην παρούσα συγκυρία κρίναμε σκόπιμο να υπάρξει μια ανησυχία γύρω από τη δραματουργία νέων έργων, ένα πρόγραμμα στοχευμένο στη δραματουργία με κοινό άξονα. Κάνουμε μια νέα και σημαντική πρόταση να γίνουν αναθέσεις σε συγκεκριμένους συγγραφείς, τα έργα να κυκλοφορήσουν σε δίγλωσση έκδοση ώστε να είναι προσβάσιμα κι εκτός Ελλάδας και ταυτόχρονα να παρασταθούν όλα τα έργα της σειράς στο ίδιο Φεστιβάλ. Επιλέξαμε 4 συγγραφείς με εντελώς ξεχωριστή φωνή, ενώ τα κριτήρια της επιλογής των έργων ήταν ένα συνδυασμός πολύ γνωστών και λιγότερων γνωστών δραμάτων και η μεταγραφή τους από συγκεκριμένους Έλληνες συγγραφείς ή μεταφραστές». Όπως θα ξέρουν οι περισσότεροι, ο κόσμος των θεατρικών εκδόσεων ακολουθεί τους δικούς του ρυθμούς ενώ πολλά είναι εκείνα τα έργα, οι νέες μεταφράσεις ή δραματουργικές διασκευές που δε βρίσκουν το φως των εκδόσεων. Η πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Αθηνών κρίνεται σημαντική και πολλά υποσχόμενη για το μέλλον των εκδόσεων και των νέων ελληνικών έργων ειδικότερα. Η καλλιτεχνική διευθύντρια απηύθυνε μπράβο στους σκηνοθέτες που ανέλαβαν να σκηνοθετήσουν έργα που δε γνώριζαν –καθώς πρόκειται για την πρώτη παρουσίασή τους- κάτι καθόλου δεδομένο.

Τα έργα κυκλοφορούν στα ελληνικά και τα αγγλικά. Με τη δίγλωσση κυκλοφορία τους τα έργα μπορούν ευκολότερα να ταξιδέψουν σε βιβλιοπωλεία, Πανεπιστήμια και βιβλιοθήκες τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού.

Η Δήμητρα Κονδυλάκη σχολιάζει σχετικά με τη νέα θεατρική σειρά πως «στόχος της σειράς έιναι τα έργα να ταξιδέψουν και ν’ ακουστούν και πέραν από τα όρια του Φεστιβάλ που τα δημιούργησε και τα προκάλεσε.». Η πολύ σημαντική θεωρητικός και μεταφράστρια του θεάτρου, από τη μεριά της υποστήριξε την επιστροφή στα κείμενα και την Ποίηση σε μια εποχή όπου κυριαρχούν η σκηνοθεσία κι η εικόνα.

Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό κι ελκυστικό για έναν θεατή είτε εκπαιδευμένο/εμπλεκόμενο με το θέατρο είτε απλώς φιλότεχνο, να μπορεί να έχει πρόσβαση σ’ ένα τυπωμένο κείμενο, το οποίο μπορεί να ξαναδιαβάσει όσες φορές το επιθυμεί, να το εντάξει στο δικό του εμπειρικό κόσμο και γιατί όχι να το επαναφέρει στα θεατρικά πράγματα με μια επόμενη παράσταση ή παρουσίαση αυτού.

Οι συγγραφείς

Όπως προείπαμε παρόντες στην εκδήλωση ήταν 3 εκ των 4 συγγραφείς της θεατρικής σειράς «Contemporary Ancients»: η Αλεξάνδρα Κ*, η Αμάντα Μιχαλοπούλου κι ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης.

Πρώτη μίλησε η Α. Μιχαλοπούλου, συγγραφέας που ως τώρα είχε ασχοληθεί αποκλειστικά με την πεζογραφία. Με αφορμή την τραγωδία Ιππόλυτος του Ευριπίδη συνέθεσε το έργο Η Φαίδρα καίγεται, με σύγχρονη φεμινιστική οπτική. Όπως δήλωσε κι η ίδια η συγγραφέας πρόκειται για την πρώτη της απόπειρα θεατρικής γραφής κι ήταν μια ευχάριστη διαδικασία για εκείνη, ιδίως για τη συνεργασία της με τον σκηνοθέτη της παράστασης Γιάννη Καλαμβριανό. «Στο δικό μου κείμενο η Φαίδρα δεν πεθαίνει. Έγραψα για μια ακόρεστη Φαίδρα, μια γυναίκα χωρίς ενοχές και τα πρέπει των γυναικών της μέσης ηλικίας, με έντονη την επιθυμία ζωτικότητας» δήλωσε χαρακτηριστικά.

Την σκυτάλη πήρε ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, ο συγγραφέας που μετράει ήδη 18 χρόνια δραματουργίας, ενώ αξίζει ν’ αναφερθεί πως και το πρώτο του θεατρικό έργο που ανέβηκε στην σκηνή ήταν ανάθεση, η Μεταμφίεση του 2003 (έργο που ξαναείδαμε τον Οκτώβρη του 2020 προτού ζήσουμε την εξάμηνη καραντίνα). Ο Χατζηγιαννίδης συνέγραψε το έργο Το σπίτι με τα φίδια με δραματουργική βάση τις Τραχίνιες του Σοφοκλή. Η επιλογή του έργου αποτέλεσε ένα κίνητρο γι’ αυτόν αφού δεν είναι ένα από τα δημοφιλή έργα του ποιητή και συνεπώς ο θεατής μπορεί να το δει ως αυτόνομο έργο. Ο πολυαγαπημένος συγγραφέας της εποχής μας, βλέπει την συνεργασία του Φεστιβάλ με τις εκδόσεις Νεφέλη ως μια ευκαιρία για το ελληνικό κείμενο κι ελπίζει να συνεχιστεί ώστε να έχουμε την παρουσίαση και την υποστήριξη νέων ελληνικών κειμένων που μπορεί ν’ αφήσουν ένα σημαντικό αποτύπωμα στον χρόνο.

Ταυτόχρονα, η σύμπραξη αυτή μπορεί ν’ αποτελέσει –κατά τα λεγόμενα του και συμφωνούμε- ένα χρήσιμο παράδειγμα να δίνονται αναθέσεις σε συγγραφείς και με αυτόν τον τρόπο να ενισχύεται η σύγχρονη ελληνική γραφή.

Η Αλεξάνδρα Κ* συνέγραψε το γάλα, αίμα με βάση τη Μήδεια του Ευριπίδη. Η συγγραφέας του επιτυχημένου έργου Επαναστατικές μέθοδοι για τον καθαρισμό της πισίνας σας και των πολυάριθμων πεζών, παρατηρεί πως ενώ σ’ επίπεδο σκηνοθεσίας στην Ελλάδα έχουμε δει πειραματισμούς πάνω στο ανέβασμα των αρχαίων δραμάτων, υστερούμε σε δραματουργικές μεταγραφές –τουλάχιστον σε σχέση με το εξωτερικό.

Σχετικά με το δικό της έργο, τοποθέτησε τη δράση στην Αργολίδα το 1958, θέλοντας να τοποθετηθεί η δράση του έργου στο φυσικό τοπίο. Να σημειώσουμε εδώ, πως σε μια τόσο συγκεκριμένη ανάθεση, όπου ο συγγραφέας ξέρει εκ των προτέρων που θα παρουσιαστεί το έργο του όχι μόνο ταιριάζει αλλά σχεδόν του λύνει τα χέρια να συνδυάσει/ή και να ταυτίσει τον δραματικό χώρο με τον σκηνικό. Η Αλεξάνδρα Κ* δήλωσε «Μεγάλωσα με σκληρές γυναίκες και πολύ θυμωμένες κι αυτές οι γυναίκες αναδείχτηκαν στο έργο μου». Την σκηνοθεσία του έργου έχει αναλάβει ο Γιάννος Περλέγκας.

Τέλος, ο Γιάννης Μαυριτσάκης δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην ειδική εκδήλωση για να παρουσιάσει το έργο του Κρεουργία. Το έργο είναι εμπνευσμένο από τις Βάκχες του Ευριπίδη, ενώ την παράσταση σκηνοθετεί ο Γιώργος Σκεύας. Η  Δ. Κονδυλάκη ανάγνωσε ένα αφήγημά του αντί άλλης παρουσίασης.

Ραντεβού στη σκηνή λοιπόν και στα ράφια των βιβλιοπωλείων.

Διαβάστε επίσης: 

Είδα Τις «Επαναστατικές Μεθόδους Για Τον Καθαρισμό Της Πισίνας Σας», Σε Σκηνοθεσία Σαράντου - Γεώργιου Ζερβουλάκου