Άραγε, είναι αυτή η μεγαλύτερη απόδειξη πως ο αγώνας για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των γυναικών είναι ατελεύτητος και παρών; Η απάντηση είναι, «όχι μόνον», και αφορά ακόμη και τις υποτιθέμενες πολιτισμένες κοινωνίες. Εκεί, όπου το καρκίνωμα του έμφυλου ρατσισμού είναι διακριτό στα κεκαλυμμένα υποτιμητικά βλέμματα και σχόλια απέναντι σε κάθε γυναίκα που παλεύει να ισορροπήσει ανάμεσα στα στερεότυπα, τα κοινωνικά «πρέπει» και τις επιθυμίες της. 

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, είναι ευκαιρία να γνωρίσουμε σύγχρονες Ελληνίδες συγγραφείς, των οποίων τα μυθιστορήματα εγείρουν το ενδιαφέρον των αναγνωστών τους και δη του γυναικείου κοινού. Η ανάγκη αυτή «γεννήθηκε» από τη διαπίστωση πως, από αρχαιοτάτων χρόνων, η συγγραφική δεινότητα αναδεικνυόταν – έστω και υπόκωφα ή ακούσια -  ως τάλαντο των ανδρών, κάτι που συνεχίστηκε και τους μετέπειτα αιώνες, με τις γυναίκες δημιουργούς να περιθωριοποιούνται και σε πολλές περιπτώσεις να μην έχουν καν την ευκαιρία να αναδειχθούν.

 

 

Η Σώτη Τριανταφύλλου δεν ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία. Γεννήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και σπούδασε στο Φαρμακευτικό Τμήμα της Φυσικομαθηματικής και στο Γαλλικό Τμήμα της Φιλοσοφικής του ΕΚΠΑ. Είναι διδάκτωρ στην Αμερικανική Ιστορία και στην Ιστορία των πόλεων. Έχει κάνει μεταδιδακτορικές σπουδές στη φιλοσοφία των μαθηματικών και στις διεθνείς σχέσεις. Η Ιστορία και η Λογοτεχνία κέρδισαν το ενδιαφέρον της κι εκείνη το ανταπέδωσε, επιδιδόμενη με θέρμη και αφοσίωση σε αμφότερους τους τομείς. Στα έργα της συγκαταλέγονται πολλές νουβέλες, δοκίμια και διηγήματα για ενήλικες και παιδιά. Τελευταίο της πόνημα αποτελεί το «Σικελικό ειδύλλιο» που κυκλοφόρησε το 2021 από τις Εκδόσεις «Πατάκη».

 

Η Ρέα Βιτάλη γεννήθηκε το 1961. Από μικρή αρεσκόταν στη συζήτηση με τους μεγαλύτερους και στην παρατήρησή τους, προτιμούσε να κάθεται μαζί τους παρά να παίζει με τους συνομηλίκους της. Όπως έχει πει και η ίδια, ήταν ένα αλλόκοτο παιδί που έφτανε σε ακρότητες για να ικανοποιήσει την επιθυμεί της να συναναστρέφεται μεγαλύτερους. Σπούδασε Ιστορία της Τέχνης, ταξίδεψε από την Ιαπωνία μέχρι την Αλβανία. Έγραψε Χρονογραφήματα στους «4 Τροχούς», στις «Εικόνες», στον «Ταχυδρόμο», ενώ υπήρξε και ιδρυτικό μέλος του Protagon.gr. Το πρώτο της βιβλίο, «Κάποτε θα γράψω ένα βιβλίο» (2013), εκδόθηκε από τον «Ποταμό», ενώ τα μεταγενέστερα «Δεν πέθανα εγκαίρως» (2015) και «Το παλτό μου, μαμά» (2019), από τη «Διόπτρα».

 

Η Λένα Διβάνη είναι συγγραφέας και μέχρι πρότινος διατελούσε Καθηγήτρια Ελληνικής και Βαλκανικής Ιστορίας Εξωτερικής Πολιτικής του 20ού αιώνα στη Νομική Σχολή Αθηνών. Υπήρξε Επισκέπτρια Μελετήτρια στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και στο Βασιλικό Κολλέγιο του Λονδίνου, ενώ συνεργάστηκε με το το Υπουργείο Εξωτερικών για τη δημοσίευση των διπλωματικών εγγράφων της Ελλάδας που σχετίζονται με τα εθνικά θέματα και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου στην κατάρτιση βιβλιογραφικής πρότασης για το πρόβλημα των μειονοτήτων και με το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού με θέμα την ελληνική διασπορά. Είναι ιδρυτικό μέλος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Η εμφάνισή της στα ελληνικά Γράμματα, πραγματοποιήθηκε το 1994 με τη συλλογή διηγημάτων «Γιατί δε μιλάς για μένα;» από τις Εκδόσεις «Καστανιώτη», η οποία μάλιστα της χάρισε και το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα «Μαρία Ράλλη». Έκτοτε έχει δημοσιεύσει πλήθος συγγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένων μυθιστορημάτων, συλλογών διηγημάτων, νεανικών βιβλίων και ιστορικών μελετών. 

 

Η Ντόρα Γιαννακοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μυτιλήνη. Είναι απόφοιτη του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Ακολούθησε παράλληλη καριέρα στο θέατρο και το τραγούδι. Το 1993 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις «Καστανιώτη» το εμβληματικό έργο «Η πρόβα του νυφικού», που μετέπειτα διασκευάστηκε και σε σενάριο για την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά. «Ο μεγάλος θυμός», διένυσε την ίδια πορεία. Γνωστά είναι επίσης και τα μυθιστορήματα που εκδόθηκαν και αυτά από τις Εκδόσεις «Καστανιώτη» «Με τα μάτια του έρωτα» (1999), «Οι τρεις χήρες» (2001), «Ένοχα μυστικά» (2009), «Πεθαίνω για σένα» (2011), κ.ά.

 

Η Μάρω Βαμβουνάκη γεννήθηκε στα Χανιά το 1948. Εκεί έζησε μέχρι την ηλικία των δέκα ετών, οπότε ήρθε με την οικογένειά της στην Αθήνα. Σπούδασε Νομική και Ψυχολογία. Μετοίκησε για κάποια χρόνια στη Ρόδο, όπου εργάστηκε ως συμβολαιογράφος. Σήμερα ζει στην Αθήνα. Έχει εκπονήσει δεκάδες μυθιστορήματα και έχει συμμετάσχει στη συγγραφή πολλών συλλογικών έργων. Το 2021 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις «Ψυχογιός», το μυθιστόρημα με τίτλο «Τα γράμματα της Βιέρα Ούλκμαν».  

 

Η Μάρω Δούκα γεννήθηκε επίσης στα Χανιά, ενώ από το 1966 ζει στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Ιστορικού και Αρχαιολογικού Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει τιμηθεί με το «Βραβείο Νίκος Καζαντζάκης» του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης για το συγγραφικό έργο της «Η αρχαία σκουριά» (1979), το οποίο επανακυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις «Πατάκη». Επιπλέον, έλαβε το Β΄ Κρατικό Βραβείο για το μυθιστόρημά της «Η πλωτή πόλη» (1983), και το Βραβείο Πεζογραφίας «Κώστα Ουράνη» της Ακαδημίας Αθηνών και με το Βραβείο Balkanika (2005) για το μυθιστόρημά της «Αθώοι και φταίχτες». Πολλά από τα διηγήματα και μυθιστορήματά της έχουν μεταφραστεί σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Η Μάρω Δούκα υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Συγγραφέων. 

Είναι γεγονός πως στις μέρες μας, η ελληνική λογοτεχνική παραγωγή βρίθει συγγραμμάτων που έχουν εκπονηθεί από γυναίκες και ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν η αναφορά τους να εξαντληθεί ούτε στο ελάχιστο στο παρόν αφιέρωμα. Ωστόσο, αυτό που είναι απαραίτητο να επισημανθεί, σχετίζεται με τη διαπίστωση  πως, παρά το γεγονός πως οι γυναίκες αναγνώστριες εκτινάσσουν στα ύψη τις πωλήσεις πολλών από αυτά, δεν εκλείπουν οι φωνές που υποτιμούν τη λογοτεχνική αξία συγκεκριμένων βιβλίων και τα αναγάγουν σε ένα είδος σύγχρονου άρλεκιν. 

 

Άραγε, έχουν την ίδια άποψη για παρόμοια έργα ανδρών συγγραφέων ή η αυστηρότητά τους εξαντλείται μόνο και μόνο στο γεγονός πως προέρχονται από γυναίκες και απευθύνονται κυρίως σε αυτές; Αυτό είναι ένα ερώτημα που προκύπτει με αφορμή τη σημερινή επέτειο και ίσως κάποια στιγμή αξίζει να δοθεί μια απάντηση…

 

 

 

 

.

 

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιστοριοδίφης για να γνωρίζει το όνομά του Καποδίστρια. Οι περισσότεροι θα έχουν κάτι να σου πουν για τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας. Λίγοι όμως γνωρίζουν την μεγάλη καριέρα που είχε διανύσει ως διπλωμάτης στο εξωτερικό και ακόμη λιγότεροι τον πλατωνικό του έρωτα με την Ρωξάνδρα Στούρτζα.

 

Διαβάζοντας το βιβλίο της Λένας Λιβάνη «Το πικρό ποτήρι: Ο Καποδίστριας, η Ρωξάνδρα και η Ελλάδα», ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία όχι μόνο να έρθει σ' επαφή με τη διαδρομή του Ιωάννη Καποδίστρια προς τη δόξα και την τραγική δολοφονία του αλλά ίσως και την ψευδαίσθηση που δημιουργεί ένας καλός συγγραφέας στον αναγνώστη του ότι κατανοεί την ψυχοσύνθεση και τις ενδόμυχες σκέψεις του ήρωά του.

 

Η ιστορία αγάπης που ποτέ δεν ευοδώθηκε με την Ρωξάνδρα είναι σημαντική όχι μόνο για τη δύναμη που μπορεί να έχει το συναίσθημα δύο ανθρώπων ακόμη και αν έχει εκδηλωθεί μόνο μέσα από γράμματα αγάπης αλλά κυρίως γιατί η συγγραφέας δίνει την ευκαιρία στο κοινό να γνωρίσει και μια δυναμική γυναίκα που βοήθησε μ' όλη της τη δύναμη τον αγώνα των Ελλήνων.

 

Δύο άνθρωποι ταγμένοι στον αγώνα και σ' έναν κώδικα αξιών μιας κοινωνίας που έχει χαθεί ανεπιστρεπτί. Ίσως γι' αυτό όπως αποκαλύπτει και η ίδια η συγγραφέας στον πρόλογο ξεχώρισε αυτό το ζευγάρι από «Τα Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας» το προηγούμενο βιβλίο της και ένιωσε την ανάγκη να μιλήσει ακόμη πιο αναλυτικά γι' αυτή την ιστορία.

 

Οι 217 σελίδες του βιβλίου κυλάνε σαν νερό ταξιδεύοντας τον αναγνώστη σε μια άλλη εποχή ενώ παράλληλα τον μπολιάζουν με ιστορικές πληροφορίες που πιθανόν να αγνοούσε ή να είχε λησμονήσει.

 

Ένα βιβλίο που σ' αντίθεση με τον τίτλο του ρουφιέται σαν ηδύποτο. 

 

 

«Όταν το 2019 παρέδωσα στην εκδότριά μου το προηγούμενο βιβλίο μου, τα Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας, ήταν και ο Καποδίστριας μέσα φυσικά. Πώς να τον αφήσω απέξω; Ήταν και είναι ο αγαπημένος μου ήρωας, ο σταυροφόρος της μόρφωσης, ο γιατρός των φτωχών, ο διεθνής κοσμοκαλόγερος, ο ταμένος της πατρίδας. Το ανεκπλήρωτο ειδύλλιό του με τη Ρωξάνδρα μάλιστα είναι εμβληματικό, επιβεβαιώνοντας, νομίζω, τη θεωρία ότι ο χαρακτήρας του ανθρώπου χαράζει, ίδιος κι απαράλλαχτος, τα δημόσια όπως και τα ιδιωτικά μονοπάτια της ζωής.

 

Ο Ιωάννης ήταν ένας μοναχικός ήρωας που βάδιζε οδηγημένος (για να μην πω φυλακισμένος) αποκλειστικά και μόνον από τις Αρχές του, και γι’ αυτό έπραττε πάντα τα “δέοντα” από τη στιγμή που γεννήθηκε μέχρι τη στιγμή που ξεψύχησε δολοφονημένος από χέρι ελληνικό: τον εαυτό του τον χάρισε χωρίς δεύτερη σκέψη στην Ελλάδα, γιατί αυτό υπαγόρευσαν οι Αρχές του· τη Ρωξάνδρα δεν ήθελε να την πάρει στον λαιμό του όμως κι αυτό οι Αρχές του το διέταξαν· οι φίλοι του τον προειδοποίησαν ότι θα τον σκοτώσουν — δεν τους άκουσε, γιατί οι Αρχές του τον έκαναν κουφό· η Ρωξάνδρα τον παρακάλεσε να την πάρει μαζί του, να τον συντροφέψει καθώς ανέβαινε τον Γολγοθά του — αλλά οι Αρχές του τον ανάγκασαν να αρνηθεί.

 

Ίσως γι’ αυτό τη λέξη “Αρχές” την έγραφε πάντα με Α κεφαλαίο. Είναι τόσο σύνθετος άνθρωπος ο Καποδίστριας, τόσο “δυσανάγνωστος” από τον σημερινό αναγνώστη, που χρειάζεται “χώρο” για να αναπτυχθεί αυτός και η εποχή του ώστε να γίνει κατανοητός. Γι’ αυτό τον ξεχώρισα κι εγώ από τα υπόλοιπα Ζευγάρια και του αφιέρωσα ένα ολοδικό του βιβλίο. Μόνος του ήταν πάντα ο Καποδίστριας άλλωστε…» Λ. Δ.

 

Η Λένα Διβάνη είναι καθηγήτρια της ιστορίας εξωτερικής πολιτικής στη Νομική Σχολή Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει πέντε ιστορικές μελέτες και πολλά άρθρα για τη σύγχρονη Ελλάδα και τη σχέση της με τις Μεγάλες Δυνάμεις αλλά και τους βαλκανικούς της γείτονες, για τις μειονότητες και τον εθνικισμό στη ΝΑ Ευρώπη. Παράλληλα έχει δημοσιεύσει ως λογοτέχνης δέκα μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων, που έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν διασκευαστεί για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, έναν συγκεντρωτικό τόμο με τα θεατρικά της έργα και τέσσερα παιδικά βιβλία. Πρόσφατα έγραψε το σενάριο και παρουσίασε τη σειρά ντοκιμαντέρ «Τα σύνορα της Ελλάδας» στο Cosmote History. Το βιβλίο αυτό διασκευάστηκε επίσης σε σειρά εννέα επεισοδίων και θα προβληθεί από το ίδιο συνδρομητικό κανάλι το 2020.Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και αντιπρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου.