Το φλαμένκο δεν είναι απλώς ένας χορός. Είναι τρόπος σκέψης, κουλτούρα, εργαλείο έκφρασης. Είναι η αφορμή για συνάντηση μαθητών, συμμαθητών, συνεργατών και φίλων. Και αυτό σε έναν χώρο όπως εκείνος όπου η Γιώτα Πεκλάρη κινείται, διδάσκει, εκφράζεται και μοιράζεται ιδέες! Ιδέες όπως το Coetáni Experimental Flamenco Festival που θα πραγματοποιηθεί στο PLAYGROUND for the arts 1-6 Νοεμβρίου.
Πώς προέκυψε η ιδέα του Coetáni; Τι χρειάστηκε για να υλοποιηθεί;
Το Μάιο του 2014 διοργάνωσα μέσα από την πλατφόρμα του PLAYGROUND for the arts το πρώτο μου φεστιβάλ, προσκαλώντας καλλιτέχνες από τους χώρους του θεάτρου, της μουσικής και του χορού. Ανάμεσα σε αυτούς και εγώ, με τη σόλο περφόρμανς «Lorem Ipsum». Αμέσως μετά ξεκίνησα να σχεδιάζω τις δραστηριότητες της καλλιτεχνικής περιόδου Σεπτέμβριος 2014-Ιούνιος 2015 και στον προγραμματισμό υπήρχε και ένα σεμινάριο χορού φλαμένκο με την αγαπημένη Ισπανίδα χορεύτρια και συνεργάτιδα Λεονόρ Λεάλ (Leonor Leal). Σταδιακά λοιπόν, μιλώντας με τη Λεονόρ, γεννήθηκε η ιδέα να μοιραστούμε παράλληλα και τη σκηνή, καθώς και εκείνη θα παρουσίαζε σύντομα τη νέα της σόλο περφόρμανς «El verbo en tu boca». Το ίδιο διάστημα ακούγονταν πολύ συχνά σε συζητήσεις που είχα με μαθητές μου σε σχέση με τη νέα σκηνή του φλαμένκο τα ονόματα των Μάρκο Βάργκας (Marco Vargas) και Κλόε Μπρουλέ (Chloe Brule) και αποφάσισα να ρισκάρω και να καλέσω για πρώτη φορά στην Ελλάδα παράλληλα περισσότερους από έναν καλλιτέχνες να κάνουν σεμινάρια και να παρουσιάσουν έργα τους. Το ένα έφερε το άλλο και κάπως έτσι, χωρίς να το καταλάβω, γεννήθηκε το Coetáni. Χρειάστηκε πάρα πολλή δουλειά για να υλοποιηθεί. Τα καταφέραμε όμως, κυρίως χάρη στην εξαιρετικά θετική ενέργεια των καλεσμένων καλλιτεχνών και στην πολύτιμη βοήθεια των φίλων και εθελοντών.
Ποιος είναι ο σκοπός ενός τέτοιου φεστιβάλ με επίκεντρο το φλαμένκο;
Σκοπός μου είναι να δημιουργήσω ένα σημείο συνάντησης για καλλιτέχνες και κοινό από όλο τον κόσμο, μέσω του οποίου θα υποστηρίζονται και θα προωθούνται η δημιουργικότητα, η επικοινωνία, η διαφορετικότητα και η αναζήτηση. Το φλαμένκο ως ιδίωμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με πολύ συγκεκριμένα χαρακτηρολογικά στοιχεία. Παράλληλα όμως είναι και ένα σολιστικό είδος, που η επιτυχία του βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αυθεντικότητα του ερμηνευτή. Αυτή η ιδιαιτερότητα έχει οδηγήσει εμπνευσμένους καλλιτέχνες σε ανατροπές, που συνήθως λίγο μετά γίνονται μόδα και τελικά ένα κυρίαρχο ρεύμα. Για το φεστιβάλ Coetani το φλαμένκο είναι η αφορμή, το σημείο εκκίνησης στη διαδικασία ανάπτυξης της προσωπικής γλώσσας των καλλιτεχνών που συμμετέχουν και το μέσο με το οποίο επιλέγουν να εκφραστούν. Το προσωπικό μου στοίχημα είναι να καταφέρω να διαδώσω τη δυναμική αυτής της απρόσκοπτης συνέχειας που εμπεριέχεται στη συγκεκριμένη παραγωγική διαδικασία, να υποστηριχτεί η γνησιότητα του καλλιτέχνη και να ανατραπούν στεγανά και στερεότυπα.
Πώς βλέπετε τη σύζευξη τεχνών και διαφορετικών μουσικών, χορών, ρευμάτων; Τι έχουμε να κερδίσουμε από μια τέτοιου είδους επικοινωνία;
Η σύζευξη που αναφέρετε έχει δημιουργήσει πλήθος ιδιωμάτων (π.χ., φλαμένκο, ρεμπέτικο) και καλλιτεχνικών ειδών (π.χ., μιούζικαλ, χοροθέατρο). Πραγματικά δεν ξέρω πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν η Λόι Φούλερ (Loie Fuller) δεν εντυπωσιαζόταν από τις δυνατότητες του ηλεκτρισμού και αν η Πίνα Μπάους (Pina Βausch) δεν τολμούσε να αναγάγει το κινούμενο/χορευτικό σώμα σε θεατρικό σώμα. Αν ο Πάκο ντε Λουθία (Paco de Lucia) δεν είχε πειραματιστεί με νέους ήχους και μουσικά ιδιώματα και αν οι Μπιτλς (Beatles) δεν είχαν έρθει σε επαφή με τα μάντρας (mantras). Το τι κερδίζουμε λοιπόν κάθε φορά εξαρτάται από τις συγκυρίες. Το σίγουρο είναι ότι, αν δεν το επιχειρούμε, κάτι χάνουμε.
Στη μουσική παρατηρείται μια μεγαλύτερη άνεση και αποδοχή στις μείξεις: afro-cuban, latin jazz, acid jazz, trip hop, bossa nova, electropunk, electropop, funk metal... Στις κοινότητες του φλαμένκο καλλιεργείται συχνά ένας φόβος αλλοτρίωσης από την πιθανή εισχώρηση ξένων στοιχείων, που ενεργοποιεί έναν περιοριστικό μηχανισμό αποβολής του διαφορετικού. Οι καλλιτέχνες πολλές φορές ετεροκαθορίζονται: «Δεν χορεύω φλαμένκο, είμαι φλαμένκο. Το φλαμένκο δεν είναι τέχνη, είναι τρόπος ζωής…» Δεν θα διαφωνήσω ότι για ορισμένους μπορεί και να είναι, αλλά τι γίνεται με τους υπόλοιπους; Και αν σταματήσω να παίζω ή να χορεύω φλαμένκο, ποιος είμαι;
Προσωπικά αισθάνομαι την ίδια ευχαρίστηση να χορεύω παραδοσιακό φλαμένκο, να τραγουδώ λαϊκά, ρεμπέτικα και τζαζ, να ακούω Τομ Γουέιτς (Tom Waits), Στιβ Ράιχ (Steve Reich) και να ξεβιδώνομαι με Pet Shop Boys. Όλα αυτά με χαρακτηρίζουν. Όπως με χαρακτηρίζει η γειτονιά στην οποία μεγάλωσα, η ιστορία των παππούδων μου, οι άνθρωποι που γνώρισα και οι εμπειρίες που βίωσα. Όταν λοιπόν παράγω καλλιτεχνικό έργο, αν θελήσω να μιλήσω ή να διερευνήσω κάτι που με απασχολεί, δεν μπορώ και δεν θέλω να αφήσω τίποτα έξω από την εξίσωση.
Πότε από τον πειραματισμό μπορεί να προκύψει κάτι πραγματικά δημιουργικό;
Όταν δεν σταματάς να δοκιμάζεις… Αν θα είναι επιτυχημένος ή όχι ένας πειραματισμός, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Πιστεύω όμως πως μόνο μέσα από αυτόν μπορεί να βγει κάτι πραγματικά δημιουργικό, αλλιώς μιλάμε για αναπαραγωγή.
Πώς έγινε η επιλογή των καλεσμένων καλλιτεχνών; Τι θα κερδίσει ο κάθε συμμετέχων;
Οι καλεσμένοι καλλιτέχνες του φεστιβάλ Coetáni καθορίζουν τις εξελίξεις στον καλλιτεχνικό χώρο, και όχι μόνο του φλαμένκο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως μόλις πριν από δύο μέρες ανατέθηκε στον Ραφαέλ Εστέβεθ (Rafael Estévez) η διεύθυνση του Εθνικού Μπαλέτου Φλαμένκο της Ανδαλουσίας και πως ο Νίνιο ντε Έλτσε (Niño de Elche) θα συμμετάσχει στις εκδηλώσεις της documenta 14 την άνοιξη του 2017 στην Αθήνα. Έχουν εμβαθύνει στη συγκεκριμένη φόρμα προσεγγίζοντας με το δικό τους φίλτρο την παράδοση και έχουν όλοι διακριθεί στο αντικείμενό τους. Όσοι παρακολουθήσουν τις δραστηριότητες του φεστιβάλ θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε άμεση επαφή με το έργο τους μέσα από τις παραστάσεις, τις συναυλίες και τις ανοιχτές συζητήσεις που διοργανώνουμε. Επίσης σε αυτούς που θα παρακολουθήσουν τα σεμινάρια δίνεται η ευκαιρία να έχουν μια πιο προσωπική επαφή με τους καλλιτέχνες και με τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν.
Μπορούμε με την κίνηση του σώματος, με το χορό, να εκφραστούμε πιο ουσιαστικά και άμεσα από ό,τι με το λόγο;
Δεν νομίζω πως υπάρχει γενικός κανόνας. Έχω συναντήσει στη ζωή μου πολλούς ανθρώπους που ο λόγος τους είναι βαθιά ουσιαστικός και άμεσος και πολλούς χορευτές που προσποιούνται πως εκφράζονται μέσα από άνευ περιεχομένου κινήσεις. Σίγουρα αν καταφέρεις να είσαι ειλικρινής μέσα από το σώμα σου, προκύπτουν αναγνώσεις της προσωπικότητάς σου που μπορεί να μην έχουν γίνει αντιληπτές από τη συνειδητή νοητική διαδικασία και επομένως δεν έχουν εκφραστεί και λεκτικά.
Τι προσφέρει η ενασχόληση με το χορό, το φλαμένκο στην καθημερινότητά σας;
Μου παρέχει μια κανονικότητα. Δουλεύω σταθερά μέσα σε ομάδες που σέβονται τα μέλη τους, εκφράζομαι ελεύθερα, γνωρίζω ανθρώπους, ανακαλύπτω, συνεργάζομαι, παίζω, πειραματίζομαι και πετυχαίνω ή αποτυγχάνω. Κανονική ζωή δηλαδή που πολλές φορές δυστυχώς δεν έχουμε στην καθημερινότητά μας.
Τι απαιτεί η ενασχόληση με το χορό;
Σε ερασιτεχνικό επίπεδο δεν απαιτεί κάτι συγκεκριμένο. Σε επαγγελματικό επίπεδο απαιτεί συνέπεια.
Η διδασκαλία και η επαφή με τους μαθητές τι έχουν προσδώσει στην καλλιτεχνική σας πορεία;
Η διδασκαλία μού έχει προσφέρει τη λειτουργία της ανάλυσης. Διδάσκοντας έπρεπε να εμβαθύνω σε ό,τι ήδη γνώριζα και να το προσεγγίσω από πολλές διαφορετικές διαδρομές. Αυτό με βοήθησε να το κατανοήσω και να το αποδομήσω, διαδικασία απαραίτητη για την καλλιτεχνική δημιουργία. Επίσης μέσα στην τάξη μπορώ να δοκιμάσω πολλά πράγματα που δεν θα μπορούσα μόνη μου και οι μαθητές μου με εμπνέουν με τον τρόπο που δρουν και αντιδρούν σε αυτά. Πραγματικά απολαμβάνω και εκτιμώ πολύ τις ώρες που μοιράζομαι μαζί τους.
Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον;
Το 2ο Φεστιβάλ Coetáni χρειάστηκε πολύ περισσότερη προετοιμασία από το πρώτο. Για το άμεσο μέλλον λοιπόν σχεδιάζω διακοπές! Στο ευρύτερο πλάνο υπάρχει η ανάπτυξη του καλλιτεχνικού δικτύου του PLAYGROUND for the arts, η υλοποίηση ενός δικού μου πρότζεκτ που ξεκίνησε εδώ και καιρό αλλά έχει σταματήσει λόγω του Coetáni και η συμμετοχή μου σε φεστιβάλ στο εξωτερικό.
https://www.facebook.com/events/1778320492390863/?active_tab=highlights
φωτογραφία: Γιάννης Τουρλίδης
