Στα 23 της χρόνια κατάφερε με το έργο της, μια εντυπωσιακή τοιχογραφία, εννιά επί δυόμισι μέτρα, με τίτλο The Allegory of an Essence, να κοσμεί την πόλη του Μανχάταν. Χρειάστηκαν δεκαοχτώ ημέρες σκληρής δουλειάς ώστε να ολοκληρωθεί ο πίνακας, ενώ στη μεταφορά του έργου βοήθησαν πέντε άνθρωποι, οι οποίοι, κρατώντας τον στα χέρια, διήνυσαν απόσταση ίση με εφτά οικοδομικά τετράγωνα, ώστε το The Allegory of an Essence να καταλήξει στον προορισμό του. Η Κυβέλη Ζωή, μια νέα δημιουργός με άποψη και όραμα, μίλησε στο texnes-plus για το έργο της, τη ζωή της στη Νέα Υόρκη, όλα όσα την εμπνέουν, αλλά δεν άφησε ασχολίαστη και την εκλογή του νέου προέδρου των ΗΠΑ.
Ένα ελληνικό έργο στην καρδιά του Μανχάταν...Πώς ξεκίνησαν όλα;
Όλα ξεκίνησαν από την πρώτη μου ατομική έκθεση, τη «Hebdomeros», που πραγματοποιήθηκε το Μάρτιο του 2016 στη Νέα Υόρκη. Εκεί ο κύριος Λιβανός είδε για πρώτη φορά τη δουλειά μου και μου πρότεινε να φιλοτεχνήσω την οκτώ μέτρων τοιχογραφία που πλέον κοσμεί το νέο του εστιατόριο ονόματι «Ουσία» στο Μανχάταν. Ήταν μια «pop-up» έκθεση της μιας βραδιάς, συγκεκριμένα διάρκειας τριών ωρών, στην οποία είχαμε την τύχη να συναντηθούμε. Το αποτέλεσμα ήταν να συνεργαστούμε έπειτα από έξι μήνες!
Όταν άρχισα να δουλεύω το έργο στις 9 Οκτωβρίου, είχα σκεφτεί κάτι διαφορετικό από αυτό στο οποίο κατέληξε. Τις 18 μέρες που χρειάστηκαν για να ολοκληρωθεί –προηγήθηκαν δέκα εκδοχές μέχρι να τελειοποιηθεί– ήμουν στα όρια της παράνοιας. Και, όταν λέω παράνοια, το εννοώ, γιατί θεωρώ πως είχα απειροελάχιστο χρόνο στη διάθεσή μου για ένα τέτοιο εγχείρημα. Έτσι, προκειμένου να αποτυπώσω το «χρονικό» του έργου, αφέθηκα να με παρασύρουν οι πιο τρελές μου αισθήσεις. Ωστόσο δεν μπορώ να πω με σιγουριά ότι απεικονίζει κάτι πέρα από το παρόν στο όποιο δημιουργήθηκε… Απλώς προέκυψε! Οι συμβολισμοί και κάποια στοιχεία που υιοθετώ σχεδόν πάντα όταν ζωγραφίζω περιλαμβάνονται και στη συγκεκριμένη σύνθεση, όμως κατά τα άλλα θα κατανοήσω το περιεχόμενό της ύστερα από καιρό. Καταλυτικό ρόλο έπαιξε το όνομα του μαγαζιού: «Ουσία». Προσπάθησα λοιπόν να αποδομήσω την «Αλληγορία» μιας κάποιας ουσίας, κινήθηκα σε αυτό το πλαίσιο, και στο τέλος έδωσα αυτό το όνομα στην τοιχογραφία («Η Αλληγορία της Ουσίας» – «The Allegory of an Essence»). Σε εύλογο χρονικό διάστημα θα μπορέσω να πω τι ακριβώς απεικονίζει…
Προς το παρόν, δυστυχώς ή ευτυχώς, θέλω απλώς να επισημάνω πόσο τυχερή ήμουν που είχα την ευκαιρία να δουλέψω σε έναν τόσο μεγάλο καμβά στο πλαίσιο του συγκεκριμένου πρότζεκτ. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο, συν το ότι έπρεπε να παραδώσω το έργο σε 18 μέρες… Αυτή την εμπειρία θα τη θυμάμαι σε όλη μου τη ζωή, είτε στο μέλλον νιώσω ικανοποιημένη με τη δουλειά μου είτε όχι! (Πολλές φορές αλλάζω γνώμη για τις δημιουργίες μου… Βέβαια αυτό είναι θετικό, γιατί με βοηθά να συνεχίσω και να πειραματίζομαι διαρκώς.)
Κυβισμός, αποδόμηση και σουρεαλισμός.
Ναι, πιστεύω πως όλα αποδομούνται, αλλά όχι με τον κυβισμό. Κατά την άποψή μου, με τον κυβισμό έχουμε μια πολύ ασπρόμαυρη άποψη μιας αποδόμησης, οπότε δεν μπορώ να ταυτιστώ με τη συγκεκριμένη λογική. Ο σουρεαλισμός είναι τα πάντα και το τίποτα, το φυσικό και το μεταφυσικό, οπότε υπό αυτό το πρίσμα όλα έχουν αποδομητικό χαρακτήρα. Είναι δηλαδή… άπειρος, με αποτέλεσμα να εκφράζει την απόλυτη αμφισβήτηση του κατεστημένου «πραγματικού», αλλά και την υποτιθέμενη σιγουριά του συνόλου. Η ζωή είναι ό,τι πιο «σουρεάλ», δεν την αντιλαμβάνομαι ούτε την προβάλλω σε σκιασμένες/φωτισμένες ή «τετραγωνισμένες» προοπτικές. Ό,τι λάχει και προχωράμε, με δίχως «πλαίσια» πίστη.
Η καθημερινότητα στη Νέα Υόρκη
Η καθημερινότητα στη Νέα Υόρκη για μένα είναι η επιτομή της παράνοιας, δηλαδή το μεγαλείο της ανθρωπότητας. Μεγαλώνοντας στην Αθήνα (στην Ελλάδα γενικότερα), που είναι ένας τόπος συνδεδεμένος με την αρχαιότητα, όλοι οι Έλληνες, θέλοντας και μη, κουβαλάμε την κουλτούρα μας. Αυτό μας κάνει καλό, όμως παράλληλα μας εγκλωβίζει και δεν μας επιτρέπει να αποδεσμευτούμε από την παράδοσή μας. Είμαι περήφανη για την ιστορία μας και το παρελθόν μας, όμως, όταν βρέθηκα στο «Νέο Κόσμο», συνειδητοποίησα πόσο εύκολο είναι να αποτινάξεις αυτό το βάρος, κάτι που εξηγεί γιατί η Νέα Υόρκη έγινε ένα μεγάλο κέντρο τέχνης. Αυτή η «ελευθερία» έχει βέβαια και αρνητικές επιπτώσεις, διότι η έλλειψη ιδιαίτερου πολιτισμικού χαρακτήρα συνεπάγεται μια πολύ επιφανειακή αίσθηση των πραγμάτων, ωστόσο παράλληλα η Νέα Υόρκη είναι ένας τόπος στον οποίο μπορεί κανείς να εντοπίσει ίχνη της σύντομης ιστορίας της. Αυτό μου φαίνεται πάρα πολύ ενδιαφέρον. Το γεγονός ότι από τούτη την πόλη έχει περάσει ο μισός πλανήτης τα τελευταία 200 χρόνια και κάθε λαός έχει αφήσει το στίγμα του σε κάθε γωνία της είναι συγκλονιστικό. Επίσης είναι ο τόπος στον οποίο κατέφυγαν οι καλλιτέχνες στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου για να σωθούν, γεγονός που συνέβαλε στην αδιάλειπτη συνέχεια της ιστορίας της τέχνης. Το ίδιο το Μανχάταν (εκτός των γύρω περιοχών) αποτελεί μια μικρογραφία του κόσμου. Το ότι σε αυτό τον τόπο συμβιώνουν άτομα διαφορετικών εθνικοτήτων και διαφορετικής κουλτούρας είναι κάτι πολύ όμορφο και ελπιδοφόρο. Παρ’ όλα αυτά, αυτό ισχύει μόνο για τη Νέα Υόρκη και, από ό,τι φαίνεται, δεν θα ισχύει για πολύ ακόμη. Η Αμερική προβάλλει τη συγκεκριμένη εικόνα, όμως για μένα αυτό δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα με το αποτέλεσμα των εκλογών και λυπάμαι βαθύτατα. Μέσα σε μία μέρα οι Αμερικανοί κατάφεραν να διαγράψουν ό,τι είχαν πετύχει σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.
Τέχνη και τόπος δημιουργίας
Πλέον δημιουργώ στην πατρίδα μου. Ίσως όχι για πολύ, αλλά πήρα την απόφαση να επιστρέψω στην Ελλάδα. Εκείνο που αποτελούσε πηγή έμπνευσης για μένα στη Νέα Υόρκη ήταν η νοσταλγία μου για την Ελλάδα, για το φως… Δεν τίθεται θέμα περηφάνιας. Ο τόπος στον οποίο βρίσκομαι δεν ταυτίζεται με τη δουλειά μου τόσο απόλυτα. Θεωρώ πως ένας καλλιτέχνης είναι τυχερός γιατί έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί οπουδήποτε και αν ζει. Λίγο μετά το καλοκαίρι αποφάσισα να γυρίσω στην Αθήνα, επηρεασμένη από την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της τέχνης στη Νέα Υόρκη. Ένας επιπλέον λόγος που με ώθησε να φύγω ήταν η τότε πιθανή εκλογή του Τραμπ ή της Κλίντον. Πλέον η Νέα Υόρκη δεν έχει να μου προσφέρει κάτι καινούργιο… Η τέχνη κατάντησε τόσο εφήμερη, που με έκανε να σιχαθώ τον όρο «καλλιτέχνης» περισσότερο από ποτέ. Είναι μια πόλη στην οποία όλοι επιθυμούν διακαώς να τους αποκαλούν «καλλιτέχνες», γεγονός που ταυτίζεται με την έλλειψη ποιότητας. Η τέχνη στη Νέα Υόρκη απέκτησε έναν ξεχωριστό χαρακτήρα όταν οι άνθρωποι είχαν ακόμη λόγο να εκφραστούν. Κάποια στιγμή, όταν όλοι ήταν σε θέση να βγάλουν πολλά χρήματα και η πόλη έγινε διεθνές οικονομικό κέντρο, αυτή η ανάγκη εξαλείφθηκε. Εννοείται ότι εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από πολυπολιτισμικότητα, όμως η Αθήνα έχει περισσότερα να μου προσφέρει ψυχικά, ίσως εξαιτίας του χάους που επικρατεί λόγω κρίσης. Προτιμώ να είμαι ευτυχής με λίγα χρήματα, παρά να ταλαιπωρούμαι σε ένα όχι και τόσο πρόσφορο για να εκφραστώ μέσω της τέχνης περιβάλλον. Και στους δύο τόπους, αν δεν πίστευα στον εαυτό μου, δεν θα ήμουν παραγωγική… Ούτως ή άλλως, αντλώντας έμπνευση μέσα από τη νοσταλγία, είμαι σίγουρη πως, βλέποντας την πορεία των πραγμάτων, θα αρχίσω να δημιουργώ αναπολώντας την απίστευτα όμορφη Νέα Υόρκη που γνώρισα, πριν από την επικράτηση του ακροδεξιού και ρατσιστικού καθεστώτος…
Πηγή έμπνευσης
Τα πάντα. Κυρίως οι άνθρωποι που συναντώ και διασταυρώνονται οι δρόμοι μας. Όσο υπάρχει ζωή σε κάτι/κάποιον τόσο θα εμπνέομαι. Η έμπνευση δεν προγραμματίζεται. Πρέπει απλώς να αγαπήσεις τη ζωή για να αντιληφθείς την ύπαρξή της μέσα σε αυτή.
Δημιουργία μακριά από την Ελλάδα
Έλειψα πέντε χρόνια από την Ελλάδα. Την έχω δει να αλλάζει ραγδαία μέσα σε αυτό το διάστημα και φαντάζομαι πως θα αλλάξει πολύ ακόμη. Παρ’ όλα αυτά, πέντε χρόνια δεν είναι αρκετά για να αντιληφθούμε τις πραγματικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Επίσης είμαι τυχερή και ατυχή συνάμα που τα άτομα της γενιάς μου στην πιο κρίσιμη ηλικία, στην εφηβεία, βίωσαν την κατάρρευση της οικονομίας και όλα τα παρατράγουδα. Λέγοντας «τυχερή» εννοώ ότι ΕΛΠΙΖΩ πως όσοι ζήσαμε αυτή την απότομη αλλαγή στα 15-16 μας, συν τη δολοφονία του συνομηλίκου μας Αλέξη Γρηγορόπουλου, που εκείνη την περίοδο ήταν η αφορμή για να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας, θα πάρουμε παράδειγμα από αυτή τη βίαιη και διεφθαρμένη κατάσταση την οποία τόσα χρόνια οι γονείς μας, και οι πριν από αυτούς, συντηρούσαν και θα παλέψουμε για ένα καλύτερο αύριο, γεμάτο ελπίδα. Εκείνο που με στενοχωρεί περισσότερο είναι η συνεχόμενη υποβάθμιση της εκπαίδευσης –φαινόμενο που υπήρχε και πριν, αλλά με την κρίση εντάθηκε– και φυσικά η καλλιέργεια του ρατσισμού, κάτι που είναι απόρροια της έλλειψης παιδείας. Μου φαίνεται αδιανόητο η Ελλάδα, η χώρα στην οποία γεννήθηκε η φιλοσοφία, να μη λειτουργεί με γνώμονα τη σοφία. Θεωρώ πως επικρατεί απίστευτος παραλογισμός, καθώς και αναρχία στο ελληνικό σύστημα, ωστόσο, αν πάψουμε να πιστεύουμε πως θα βελτιωθούν τα πράγματα, τότε τα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα θα διογκωθούν. Αν έχω ένα παράπονο από την ελληνική κοινωνία, αυτό είναι ότι ξεχνάμε την αξία της συναίνεσης. Όλοι επιθυμούμε να συνταχθούμε με κάποιο κόμμα, έχουμε μια συγκεκριμένη ιδεολογία, όμως παραλείπουμε να ορθώσουμε το ανάστημά μας και έτσι συντηρούμε τη διαφθορά που τόσο κραυγαλέα προσπαθούμε να αποτρέψουμε…
Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ και το θέατρο του παραλόγου
Είτε για καλό είτε για κακό, αυτό που βιώνω, αυτό που αποκαλείται «πολιτική», το θεωρώ απλώς ένα καλοστημένο θέατρο. Και αυτό ισχύει για όλες τις χώρες του κόσμου. Στην Ελλάδα μάθαμε αυτά τα κόλπα και τα διαδώσαμε πριν από χιλιάδες χρόνια… Σήμερα απλώς έπεσαν οι μάσκες. Ήμουν σίγουρη ότι θα κέρδιζε ο Τραμπ, καθώς είναι το πιο «αυθεντικό αμερικανικό προϊόν», δηλαδή αντιπροσωπεύει ΞΕΚΑΘΑΡΑ το έθνος του. Δεν χαίρομαι γι’ αυτό, ωστόσο δεν χρειάστηκαν και πολλά για να αποκαλυφθεί ο πραγματικός χαρακτήρας του «αμερικανικού προϊόντος». Διάβασα κάτι που ίσως δεν αρμόζει να συμπεριληφθεί σε μια συνέντευξη, όμως με καλύπτει απόλυτα: «Η κάλπη είναι σαν το πεπτικό σύστημα. Ό,τι και αν ρίξεις μέσα, πάλι σκατά θα βγάλει». Αυτό θα συνεχίζω να το πιστεύω μέχρι να επικρατήσει μια ΑΜΕΣΗ, ανθρώπινη δημοκρατία.
