Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Μια τριεθνής παράσταση με ιστορίες ανθρώπων που άφησαν τα σπίτια τους αναζητώντας νέα σε άλλες πόλεις και χώρες.

Πόσο εύκολα μπορεί να ανατραπεί ολόκληρη η ζωή σου σε μία στιγμή; Τι σημαίνει να εγκαταλείπεις το σπίτι σου για να φτιάξεις ένα καινούριο σε μια άλλη πόλη, σε μια άλλη χώρα; Πώς διαμορφώνεται η επικοινωνία με τους δικούς σου ανθρώπους που αφήνεις πίσω; Ιστορίες προσφύγων και οικονομικών μεταναστών συναντούν ιστορίες ανθρώπων της διπλανής πόρτας που αποφάσισαν να αφήσουν το σπίτι τους αναζητώντας μια νέα ζωή μακριά από την πόλη στην οποία γεννήθηκαν. 

Το «Phone Home», που θα παρουσιαστεί για δέκα μόνο παραστάσεις στο Θέατρο Σφενδόνη, από τις 19 μέχρι τις 30 Οκτωβρίου, είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θεατρικά project της φετινής σεζόν. Όχι μόνο λόγω της θεματολογίας του, αλλά κυρίως εξαιτίας της φόρμας του. Πρόκειται για μια τριεθνή συμπαραγωγή, που θα παίζεται ταυτόχρονα σε Αθήνα, Μόναχο και Λονδίνο, με τις τρεις παραστάσεις να διαπλέκονται μέσα από ζωντανές συνδέσεις μέσω skype. Τρεις χώρες, τρεις πόλεις, τρεις σκηνοθέτες και τρεις θίασοι ενώνουν τις δυνάμεις τους καταργώντας σύνορα και προκαταλήψεις σε ένα αδιανόητα δύσκολο από τεχνικής άποψης και θεατρικά πρωτόγνωρο εγχείρημα, που θέλει την ίδια παράσταση (με μικρές αλλαγές) να παίζεται με απόλυτο συγχρονισμό σε τρία διαφορετικά σημεία, σε διαφορετικές γλώσσες, με διαφορετικούς ηθοποιούς που θα επικοινωνούν μεταξύ τους σε συγκεκριμένες στιγμές μέσω skype. 

Ο Γιάννης Καλαβριανός και η Εταιρεία Θεάτρου Sforaris από την Ελλάδα, ο Michael Sommer και ο θίασος Pathos München από τη Γερμανία και ο Τom Mansfield και το Upstart Theatre από την Αγγλία φτιάχνουν από κοινού μια παράσταση με επίκεντρο τον άνθρωπο και την έννοια του σπιτιού, με ό,τι αυτή περιλαμβάνει. Μια παράσταση που «κάνει το επείγον της αναχώρησης πολύ προσωπικό. Η συνθήκη τού δεν έχεις σπίτι για οποιονδήποτε λόγο είναι κάτι που μπορεί να σε αφορά. Μπορεί να είσαι εσύ».

Πριν από λίγες μέρες συνάντησα τον Γιάννη Καλαβριανό και τους ηθοποιούς της ελληνικής ομάδας, Γιώργο Γλάστρα, Αλεξία Μπεζίκη, Χριστίνα Μαξούρη, Στέφη Πουλοπούλου και Κώστα Συλβέστρο, στο Θέατρο Σφενδόνη. Ο Γιάννης είναι από τους σκηνοθέτες που εμπιστεύομαι με τυφλά μάτια. Μπορώ να ταυτιστώ συναισθηματικά με τον τρόπο που γράφει, σκηνοθετεί, κάνει θέατρο. Με συγκινεί, με την ετυμολογική σημασία της λέξης. Η ομάδα των ηθοποιών του στο «Phone Home» είναι όλοι χαρισματικά πλάσματα. Παρακολουθώντας λίγο την πρόβα τους υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι αυτή την παράσταση δεν θα τη χάσω με τίποτα. 

Phone-home-texnes-plus1.jpg

Η ιδέα

Γιάννης: Η αρχική ιδέα ήταν τελείως διαφορετική. Ο Γερμανός σκηνοθέτης και δραματουργός Michael Sommer έψαχνε να βρει έναν Έλληνα σκηνοθέτη για να κάνουν μια παράσταση με αφορμή την κρίση των ελληνογερμανικών σχέσεων. Με βρήκε, συμφωνήσαμε ότι μπορούμε να συνεργαστούμε και αρχίσαμε να σκεφτόμαστε με ποιο τρόπο. Διαπιστώσαμε ότι μπορεί τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις μας να περνούν κρίση λόγω Μνημονίων, αλλά μέσα στους αιώνες η Ελλάδα και η Γερμανία έχουν αναπτύξει πολύ ισχυρούς δεσμούς. Όλη η γερμανική φιλοσοφία βασίζεται στην αρχαία ελληνική γραμματεία, πολλοί Έλληνες μετανάστες ζουν στη Γερμανία, χιλιάδες Γερμανοί έχουν σπίτια στην Ελλάδα… Κάπως έτσι είπαμε να κάνουμε κάτι σχετικό με τους Έλληνες που ζουν στη Γερμανία και το χρονικό της μετεγκατάστασής τους. Όμως στη συνέχεια σκεφτήκαμε ότι και σήμερα πολλοί Έλληνες θέλουν να φύγουν να δουλέψουν στη Γερμανία, όπως επίσης και ότι το μεγάλο κύμα των προσφύγων περνούν από την Ελλάδα για να καταλήξουν στη Γερμανία. Μια ακόμα ιδέα έπεσε τότε στο τραπέζι: Να κάνουμε μια παράσταση για το ταξίδι κάποιων ανθρώπων που περνούν από κάπου για να φτάσουν στη Γερμανία. Σε πρώτη φάση ήρθαμε σε επικοινωνία με θιάσους από χώρες προέλευσης, όπως το Μαρόκο, η Τυνησία, η Παλαιστίνη, όμως η συνεργασία δεν ευδοκίμησε, προφανώς γιατί οι άνθρωποι είχαν στο μυαλό τους πιο σημαντικά πράγματα. Αλλάξαμε λοιπόν ξανά την ιδέα και αποφασίσαμε να κρατήσουμε το concept που θέλει την Ελλάδα ως πύλη εισόδου και τη Γερμανία ως τελικό προορισμό, αλλά σε αυτό προσθέσαμε και την εμπειρία μιας χώρας που έχει βιώσει την ενσωμάτωση ξένων. Το Λονδίνο είναι μια χαρακτηριστική πολυεθνική ευρωπαϊκή μητρόπολη. Βρήκαμε το Upstart Theatre από την Αγγλία και αρχίσαμε να συσκεπτόμαστε πάνω σε μια παράσταση που θα εστίαζε στην έννοια του σπιτιού και του τι σημαίνει να αφήνεις ένα σπίτι και να φτιάχνεις ένα καινούργιο. Κάναμε τρεις θιάσους, που ο καθένας αποτελείται από ένα σκηνοθέτη, ένα δραματουργό και το υπόλοιπο team συνεργατών και αρχίσαμε να συγκεντρώνουμε ιστορίες ανθρώπων που βρέθηκαν το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στις πόλεις μας, αλλά δεν προέρχονται από αυτές.

 

Phone-home-texnes-plus2.jpg

Τα εργαστήρια

Γιάννης: Της δημιουργίας του κειμένου και της έναρξης των προβών προηγήθηκαν μια σειρά από θεατρικά εργαστήρια. Θέλαμε να εντάξουμε στην παράσταση και ιστορίες προσφύγων. Για να έρθουμε σε επαφή μαζί τους απευθυνθήκαμε σε ανθρώπους που είχαν ήδη σχετική εμπειρία. Μιλήσαμε με τη Γιολάντα Μαρκοπούλου και το Συνεργείο, που έχει κάνει σχετικές παραστάσεις, πήγαμε στο Στέκι Μεταναστών, στα Ασυνόδευτα Ανήλικα, στην Οργάνωση Faros και τους ζητήσαμε να συνεργαστούν. Διοργανώσαμε μια σειρά από θεατρικές συναντήσεις, δωρεάν για όποιον ήθελε. Έρχονταν όσοι ήθελαν κάθε εβδομάδα, δεν ήταν υποχρεωτική η παρουσία. Αν έβγαιναν μέσα από αυτά και ιστορίες, τις κρατούσαμε, αλλά το ζητούμενό μας δεν ήταν να προσωποποιήσουμε τα πράγματα. Αυτά τα εργαστήρια πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα και στις τρεις χώρες και διήρκεσαν τέσσερις μήνες.

Αλεξία: Ήταν μια ομάδα που δεν αποτελούνταν μόνο από μετανάστες. Ορισμένοι ήταν πρόσφυγες, κάποιοι οικονομικοί μετανάστες, δύο κορίτσια ήταν από τη Γαλλία… Η μία είχε έρθει για σπουδές και η άλλη για προσωπικούς λόγους. Θέλω να πω ότι η σύνθεση της ομάδας ήταν πολύ ετερόκλητη. Έβλεπες τόσο διαφορετικό κόσμο από διαφορετικά μέρη, που ήρθαν σε αυτή τη χώρα για τόσο διαφορετικούς λόγους, και συνειδητοποιούσες ότι, όταν βρίσκεις τον τρόπο να επικοινωνήσεις με τον άλλο, δεν έχει καμία σημασία οποιοδήποτε background. Όταν βρίσκεις αυτόν το μικρό πυρήνα μέσα από τον οποίο μπορείς να συνδεθείς με τον άλλο, σου φαίνεται σαν να έχετε μεγαλώσει στο ίδιο μέρος και έχετε τις ίδιες προσλαμβάνουσες, κάτι που φυσικά δεν ισχύει.

Γιάννης: Στα εργαστήρια συναντήσαμε ανθρώπους που κυριολεκτικά η ζωή τους άλλαξε μέσα σε μία μέρα. Ας πούμε, ένας Αφγανός μας είπε ότι ζούσε στο Αφγανιστάν, είχε σχέση με μια γυναίκα, δεν ήξερε ότι αυτή ήταν παντρεμένη και το έμαθε από την ξαδέλφη της, η οποία του είπε ότι έχει μάθει για τη σχέση τους ο άντρας της και ότι τον κυνηγούσε η θρησκευτική αστυνομία. Τι σήμαινε αυτό; Ότι, αν τον εντόπιζαν, θα άνοιγαν ένα λάκκο και θα τον έθαβαν. Έτσι αυτός σε μία μέρα έφυγε από το Αφγανιστάν και δεν ξαναγύρισε ποτέ. Αυτές λοιπόν οι ιστορίες, μαζί με όλα αυτά που βλέπουμε γύρω μας κάθε μέρα, σε αναγκάζουν να χαλαρώσεις λίγο και να συνειδητοποιήσεις ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να γίνει μια δομική αλλαγή και στη δική σου ζωή. Και, παρ’ όλα αυτά, τίποτα δεν τελειώνει…

 

Phone-home-texnes-plus3.jpg

Οι διαφορές

Γιάννης: Την άνοιξη του 2016 συναντηθήκαμε σκηνοθέτες και δραματουργοί στο Μόναχο, βάλαμε κάτω όλες τις ιστορίες, κάναμε μια πρώτη επιλογή και αρχίσαμε να τις αναπτύσσουμε και να τις γράφουμε με την προϋπόθεση να τονίσουμε σε αυτές δραματουργικά την επικοινωνία. Μέσα από τη συγκεκριμένη συνεργασία αποδείχθηκε ότι είμαστε πολύ διαφορετικοί ως λαοί και στη λειτουργία και στην εκπαίδευση και στην αισθητική. Πολλές ιστορίες που εμείς θεωρούσαμε ότι ήταν συγκλονιστικές στους Γερμανούς δεν έλεγαν τίποτα. Ή πολλές ιστορίες που για εμάς και τους Γερμανούς ήταν απαραίτητες για τους Άγγλους, που ζουν στο εξωτικό νησί τους, ήταν αδιάφορες. Το παρελθόν σου και το παρόν σου, όπως έχουν δομηθεί, υπαγορεύουν έναν τρόπο συμπεριφοράς και δουλειάς που είναι ξεχωριστός. Έπρεπε λοιπόν να βρούμε τον κοινό τόπο, γιατί συμφωνήσαμε εξαρχής ότι όλες οι αποφάσεις θα λαμβάνονταν ομόφωνα. Αναγκαστικά στην πορεία χρειάστηκε να γίνουν και υποχωρήσεις. Έχουν προστεθεί και κείμενα που εγώ δεν θα τα έβαζα. Ή στιγμές της παράστασης που εγώ δεν θα τις σκηνοθετούσα έτσι. Εμπιστευθήκαμε όμως τη φόρα που έχει όλο αυτό το project, το ότι δεν είναι όλα τόσο τακτοποιημένα και ότι πρέπει ο θεατής να συνδέσει λίγο και μόνος του τα πράγματα στο κεφάλι του. Θεωρήσαμε ενδιαφέρουσα αυτή τη συνάντηση διαφορετικών νοοτροπιών. Οι Γερμανοί, ας πούμε, γενικά ως λαός –κάτι που αντικατοπτρίζεται και στο θέατρό τους– έχουν ένα ζήτημα με τη διαχείριση του συναισθήματος. Οτιδήποτε πήγαινε να προκαλέσει στους ηθοποιούς και στους θεατές κάτι μέσα τους απορριπτόταν. Αυτό δεν μπορούσα να το καταλάβω. Όπως επίσης είχαν τεράστιο θέμα με ένα κομμάτι που είχαμε βάλει με «λόγους μίσους», από πολιτικούς λόγους μέχρι μηνύματα μίσους στο facebook. Ήταν το μεγάλο τους ταμπού. Τους φαινόταν πολύ προκλητικό. Αντιθέτως θεωρούσαν εξαιρετικά ευφυές το να υπάρχουν ξενοφοβικά αστεία. Όλα αυτά αποκάλυπταν κάποιες διαφορές νοοτροπίας, τις οποίες είχε πολύ ενδιαφέρον να εντοπίσεις και να ψάξεις. Εντέλει ήρθαμε και οι τρεις πιο κοντά. Είναι πάντα κέρδος, άσχετα από το αν σου παίρνει παραπάνω χρόνο για να συνεννοηθείς, το να βρίσκεσαι με ανθρώπους διαφορετικής νοοτροπίας. Αναγκάζεσαι να στροφάρεις. Όταν δουλεύεις σε ένα πλαίσιο απόλυτης ασφάλειας και σταθερότητας, μπορεί χωρίς να το καταλάβεις να μπαίνεις σε ένα ρελαντί. Αυτό δεν σου κάνει καλό από άποψη δημιουργικότητας.

 

Phone-home-texnes-plus4.jpg

Η Σύρια κολυμβήτρια και άλλες ιστορίες

Κώστας: Εμένα προσωπικά με συγκινεί πολύ η ιστορία μιας Σύριας κολυμβήτριας, η οποία ουσιαστικά ξεκινά να περάσει από τις ακτές της Τουρκίας στη Μυτιλήνη και, κάνοντας κολυμπώντας όλη αυτή τη διαδρομή, φαντάζεται ότι συμμετέχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες και κερδίζει το χρυσό μετάλλιο.

Χριστίνα: Ντοπάρει με αυτό τον τρόπο τον εαυτό της. Ουσιαστικά, βλέποντας πως η βάρκα με τους πρόσφυγες αρχίζει να βουλιάζει, πέφτει στο νερό μαζί με άλλους τρεις και τραβά τη βάρκα προς τη στεριά. Η κοπέλα αυτή στη συνέχεια συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες με την ομάδα των προσφύγων και πήρε πραγματικά το χρυσό μετάλλιο.

Γιάννης: Δεν μας ενδιέφερε να πούμε τις ιστορίες αυτούσιες. Δεν κάνουμε ντοκιμαντέρ. Αναγκαστικά υπήρξε μια επεξεργασία των ιστοριών. Οι ιστορίες προέκυψαν από τα εργαστήρια, από συναντήσεις, από τις εφημερίδες. Ιστορίες που λαμβάνουν σε καθεμία από τις τρεις χώρες που συμμετέχουν στο project. Υπάρχει, ας πούμε, μια ιστορία που βασίζεται σε αληθινό περαστικό στην Αγγλία. Σύμφωνα με ένα νόμο στη Μεγάλη Βρετανία, αν σε ένα παντρεμένο ζευγάρι ο ένας από τους δύο συζύγους κατάγεται από χώρα εκτός ΕΕ, πρέπει το ζευγάρι να βγάζει 18.600 λίρες το χρόνο προκειμένου να μπορούν να συνεχίσουν να ζουν μαζί. Αν δεν κερδίζουν αυτά τα χρήματα, τότε πρέπει να χωρίσουν και ο ένας από τους δύο να φύγει από τη χώρα.

Αλεξία: Επίσης υπάρχει μια ιστορία που έχει γραφτεί από την ελληνική ομάδα και περιλαμβάνει οδηγίες προς τους κατοίκους της πρωτεύουσας σε περίπτωση που πρέπει επειγόντως να εκκενωθεί η Αθήνα. Αυτό είναι λίγο σοκαριστικό. Δεν είναι πραγματική ιστορία, αλλά εν δυνάμει θα μπορούσε να είναι.

Στέφη: Το σημαντικότερο νομίζω σε αυτή την παράσταση είναι ότι κάνει το επείγον της αναχώρησης πολύ προσωπικό. Μέσα από τις συγκεκριμένες ιστορίες συνειδητοποιείς ότι όλο αυτό είναι πιθανό να συμβεί και σε σένα. Η συνθήκη τού δεν έχεις σπίτι για οποιονδήποτε λόγο είναι κάτι που μπορεί να σε αφορά. Μπορεί να είσαι εσύ. Εύκολα. Αναγνωρίζεις μέσα από τις ιστορίες στοιχεία κανονικών ανθρώπων όπως εγώ και εσύ.

Αλεξία: Ωστόσο σε κάποιες ιστορίες δεν γίνεται διαχείριση του ζητήματος του ανθρώπινου πόνου λόγω αναγκαστικής μετακίνησης. Υπάρχει, ας πούμε, ένας Γερμανός που δουλεύει στην Ελλάδα, η κοπέλα του είναι στη Γερμανία, οι γονείς του στην Αγγλία, η εκδότριά του είναι Γερμανίδα και πρέπει να το διαχειριστεί όλο αυτό σε επίπεδο επικοινωνίας. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον καθένα.

 

Phone-home-texnes-plus5.jpg

Η προσωπική σύνδεση

Κώστας: Εγώ ήρθα για σπουδές στην Αθήνα από την Κύπρο, οπότε δεν άλλαξα απλώς σπίτι, αλλά και χώρα. Μετά άλλαξα εφτά σπίτια στην Αθήνα, τον τελευταίο χρόνο ήμουν στην Κύπρο και τώρα ξανά στην Αθήνα. Πλέον μιλάω με τη μαμά μου μέσω skype και όχι στο τηλέφωνο όπως τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα πια η μαμά μου έχει iPad. Υπάρχει μάλιστα και μια σκηνή στο έργο που κάνω ένα γιο που μιλάει με τη μητέρα του στο skype για πολύ διαφορετικούς λόγους φυσικά.

Στέφη: Η απομάκρυνση από τη γονική εστία είναι κάτι που όλοι το έχουμε βιώσει. Είναι όμως άλλο να ξέρεις ότι δεν μπορείς να ξαναγυρίσεις σε αυτή και άλλο να μπορείς να επιστρέψεις σε αυτή ή τέλος πάντων σε κάτι που αναγνωρίζεις ως σπίτι. Από αυτή την άποψη εγώ νιώθω ότι παρατηρώ τη θεματική της παράστασης. Δεν μπορώ να ταυτιστώ βιωματικά με αυτή.

Αλεξία: Εγώ το σκέφτομαι από άλλη σκοπιά. Η παράσταση εστιάζει στο κομμάτι της δυσκολίας στην επικοινωνία είτε για τεχνικούς είτε για προσωπικούς λόγους. Οι δυσκολίες στην επικοινωνία από την αντίστροφη πλευρά μπορεί να αποτελέσουν το πρώτο βήμα για να συντελεστεί αυτή η απομάκρυνση από ό,τι ο καθένας θεωρεί σπίτι. Μέσα από αυτό το πρίσμα αισθάνομαι ότι ταυτίζομαι και εγώ.

Χριστίνα: Εγώ με την οικογένειά μου μεγάλωσα στο Πόρτο Ράφτη. Εκεί τη δεκαετία του ’90 ζούσαν πολλοί Αλβανοί μετανάστες. Θυμάμαι κάθε πρωί να περιμένουν κατά δεκάδες να περάσει κάποιος να τους πάρει για μεροκάματο. Ένας από αυτούς ήταν ο Μικέλι, που τον πήρε ο πατέρας μου και έγινε ο γιος του ουσιαστικά. Ήταν 14-15 χρονών τότε. Μετά έκανε τη δική του οικογένεια, έγινε ένας φοβερός μάστορας, τώρα πια έχει γυρίσει στην Αλβανία και έχει με τον πατέρα μου μια σχέση ζωής. Αυτό με έναν τρόπο με συνδέει με την παράσταση.

Γιώργος: Η δική μου εμπειρία απομάκρυνσης είναι πρώτα από το σπίτι, μετά από την πόλη στην οποία γεννήθηκα, μετά από τη χώρα και μετά από την ήπειρο όπου γεννήθηκα. Όλα αυτά για λόγους σπουδών. Έζησα χρόνια στο εξωτερικό. Όταν φτάσω στο φεγγάρι, θα σας ενημερώσω.

 

Phone-home-texnes-plus6.jpg

Το σπίτι

Στέφη: Για μένα σπίτι είναι το μέρος στο οποίο μπορώ να κοιμάμαι με ασφάλεια.

Αλεξία: Για μένα είναι το μέρος όπου η μνήμη μου λειτουργεί, όπου έχω δημιουργήσει αναμνήσεις.

Χριστίνα: Για μένα είναι ένας χώρος ή οι άνθρωποι, με τους οποίους μπορώ να νιώσω άνετα και ζεστά. Να ησυχάσω.

Κώστας: Εγώ θα χρησιμοποιήσω μια φράση που υπήρχε μέσα στο κείμενο και παρέμεινε ελαφρώς παραλλαγμένη: «Σπίτι είναι εκεί που είσαι καλοδεχούμενος».

Γιώργος: Ναι, πια έχει γίνει: «Σπίτι είναι εκεί που σε δέχονται». Με εκφράζει κι εμένα αυτό.

Γιάννης: Εγώ το σπίτι το συνδέω με την οικογένεια. Μου αρέσει που έχω ένα σημείο αναφοράς. Αυτή είναι η σταθερά μου. Εγώ γενικά έχω ένα θέμα με τις αλλαγές. Δεν μπορώ τις μεγάλες αλλαγές στη ζωή μου, γι’ αυτό και δεν έφυγα ποτέ να σπουδάσω ή να δουλέψω στο εξωτερικό. Όταν τελείωσα το Τμήμα Θεάτρου στη Θεσσαλονίκη, με το ζόρι ήρθα στην Αθήνα. Δεν είχα αυτή την ευχέρεια να αφήνω σπίτια, μέρη, ανθρώπους. Δυσκολεύομαι πολύ. Ζω σε ένα σπίτι στην Αθήνα από το οποίο προφανώς θα έπρεπε να έχω μετακομίσει εδώ και καιρό, αλλά δεν το έχω κάνει. Μάλλον είναι ένα είδος συναισθηματικής ασφάλειας στο πίσω μέρος του μυαλού μου.

 

Phone-home-texnes-plus8.jpg

Σημείωση: Η κάθε παράσταση του «Phone Home» θα βιντεοσκοπείται και θα ανεβαίνει με live streaming online. Θα μπορεί επομένως κάποιος να μπει στο ίντερνετ και να δει live όποια από τις τρεις παραστάσεις επιθυμεί. Με αυτό τον τρόπο μπορεί ένας θεατρόφιλος να δει και τις τρεις παραστάσεις (ελληνική, γερμανική και αγγλική) και το πώς αυτές διαπλέκονται μέσα σε τρεις διαφορετικές μέρες από το σπίτι του.

 Την φωτογράφιση για το Texnes-plus έκανε ο Βαγγέλης Αγγελόπουλος.