Από τη Γιώτα Δημητριάδη
Ο Ιταλός Ντάριο Φο ήταν θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, ευθυμογράφος, ηθοποιός και συνθέτης. Ο ίδιος ερμήνευσε αρκετά από τα έργα του, ενώ έγραψε πολλά για την Ιταλική Ραδιοφωνία και τον κινηματογράφο. Βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1997. Γεννήθηκε στις 24 Μαρτίου 1926, στο Σαντζιάνο. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί και έχουν ανέβει σε θέατρα όλου του κόσμου, ενώ στη χώρα μας παίζονται πολλά χρόνια και γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία. Ισχύει μάλλον αυτό το «ούνα φάτσα ούνα ράτσα», που λένε οι φίλοι μας οι Ιταλοί, καθώς και το χιούμορ αλλά και η νοοτροπία των δύο χωρών ταιριάζει απόλυτα.
Ο ίδιος συνήθιζε να λέει: «Σε όλη μου τη ζωή δεν έγραψα τίποτα με μόνο σκοπό τη διασκέδαση, πάντα επιδίωκα να συμπεριλάβω στα κείμενά μου τις ρωγμές εκείνες που θα ήταν σε θέση να ταρακουνήσουν τις βεβαιότητες, να αμφισβητήσουν παγιωμένες απόψεις, να προκαλέσουν θυμό, να ανοίξουν λιγάκι το μυαλό του κόσμου. Όλα τα υπόλοιπα, η ομορφιά για την ομορφιά, η τέχνη για την τέχνη, δεν μ’ ενδιαφέρουν».*
Ο Ντάριο Φο έφυγε από τη ζωή στις 13 Οκτωβρίου 2016, στο Μιλάνο.
«Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού» θέατρο Γκλόρια
Τολμώ να πω ότι είναι το πιο ενδιαφέρον ανέβασμα του Ντάριο Φο, που έχω δει ποτέ. Πρώτα από όλα, γιατί ο Γιάννης Κακλέας τόλμησε με τη δραματουργική του επεξεργασία, να φέρει το έργο στο σήμερα. Τα σχόλιά του για την υπόθεση Λιγνάδη, τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και το Ίδρυμα Νιάρχος αλλά και, η εμπνευσμένη σκηνοθετική του ματιά μαζί με τη ζωντανή μουσική, απογειώνουν το έργο.
Παράλληλα, η σκηνή του Γκλόρια έχει πλημμυρίσει ταλέντο! Τι να πω για τον θίασο (Πάνος Βλάχος, Φοίβος Ριμένας, Θοδωρής Σκυφτούλης, Ιφιγένεια Αστεριάδη, Κωνσταντίνος Μαγκλάρας και Στέλιος Πέτσος); Σπουδαίοι όλοι τους!
Το συγκεκριμένο έργο γνώρισε μεγάλη επιτυχία και στο θεατρικό ανέβασμα του Σπύρου Παπαδόπουλου, όπου είχαμε δει και πάλι τον Στέλιο Πέτσο.
Ο Ντάριο Φο καταφέρνει να ξεσκεπάσει μέσα από το έργο του τη δολοφονία του «αναρχικού σιδηροδρομικού» Τζουζέπε Πινέλι, που διαπράχθηκε από την ιταλική αστυνομία.
Με σατιρικό και ειρωνικό τρόπο καταγγέλλει το τραγικό συμβάν, καυτηριάζει την κατάχρηση της εξουσίας και, αν και γράφτηκε πριν από χρόνια για να ασκήσει κριτική στην ασύδοτη εξουσία του συστήματος δικαιοσύνης της Ιταλίας και της κυβερνητικής διαφθοράς, σήμερα, χρόνια μετά, ο θεατής δεν θα δυσκολευτεί να βρει πολλές –πάρα πολλές- ομοιότητες με την Ελλάδα του 21ου αιώνα.
«Δεν πληρώνω – Δεν πληρώνω» - Γυάλινο Μουσικό θέατρο
H Μπέσυ Μάλφα, ο Γιώργος Σουξές, ο Βασίλης Ρίσβας, η Κατερίνα Τσάβαλου, ο Τόνυ Δημητρίου και ο Θοδωρής Ρωμανίδης, υπό τη σκηνοθετική υπογραφή του Δημήτρη Μυλωνά, ανεβάζουν στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο το έργο «Δεν πληρώνω – Δεν πληρώνω», το οποίο παίζεται αδιάκοπα και με τεράστια επιτυχία στην Ιταλία και σ’ όλη την Ευρώπη από το 1974 μέχρι και σήμερα.
Η πρώτη γραφή του έργου γίνεται το 1974. Ο αρχικός τίτλος είναι «Non si paga, non si paga» (Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω). Ο Ντάριο Φο, γράφοντας μια ξεκαρδιστική φάρσα, προσπαθεί να μιλήσει για το αυτονόητο: κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα στην πραγματική και αξιοπρεπή ζωή.
Επηρεασμένος από τη νέα παγκόσμια οικονομική πραγματικότητα – τις χαλαρές εργασιακές σχέσεις, την αύξηση της ανεργίας, την κυριαρχία του τραπεζικού συστήματος, τα δάνεια, τις εξώσεις – ξαναγράφει το έργο δίνοντας τον τίτλο «Sotto paga non si paga», που θα το μεταφράζαμε κατά λέξη: «Χαμηλά αμειβόμενος, δεν πληρώνω».
«Όλα Σπίτι, Κρεβάτι Κι Εκκλησία» στο Θέατρο Δρόμος
Οι γυναίκες εδώ και χιλιάδες χρόνια κλαίνε, γελούν, υποδουλώνονται, αγνοούνται, διαχωρίζονται, δολοφονούνται… Σε ένα μακρινό κόσμο, σε μια άλλη διάσταση, σε μια άλλη εποχή με τις κοινωνίες να έχουν διαμορφωθεί περισσότερο τρομακτικές και ανεπιθύμητες, τρεις γυναίκες βρίσκουν τη δύναμη να αντισταθούν. Ο λόγος τους εκτοξεύει σιδερένια καρφιά στους εγκεφάλους όλου του κόσμου.
Το έργο των Φράνκα Ράμε και Ντάριο Φο πραγματεύεται την κατάσταση της γυναίκας και τη θέση της, όχι μόνο στις «σύγχρονες» αλλά και στις μελλοντικές κοινωνίες, θίγοντας ζητήματα κοινωνικής, πολιτικής και οικογενειακής καταπίεσης και απόγνωσης.
Το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 1977 από τη Φράνκα Ράμε σε μουσική Di Capri αλλά τότε δεν είχαν παιχτεί όλοι οι μονόλογοι λόγω της μεγάλης τους διάρκειας.
Τώρα ο Εμμανουήλ Γ. Μαύρου το σκηνοθετεί και, στη σκηνή θα δούμε τις: Ήρα Δαμίγου, Στυλιανή Κλείδωνα, Ελένη Φαλατάκη.
«Μίστερο Μπούφο», στο Άνεσις
Το «Μίστερο Μπούφο» (Κωμικό Μυστήριο), γράφτηκε το 1969 ως ένας προσωπικός μονόλογος του ίδιου του συγγραφέα (Ντάριο Φο) και στη συνέχεια έγινε παγκόσμια περιοδεία με την σύζυγό του Φράνκα Ράμε. Συγκεκριμένα, παίχτηκε σ’ όλη την Ευρώπη, τον Καναδά και τη Λατινική Αμερική από το 1969 έως το 1999. Παντού σημείωσε τεράστια επιτυχία. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι το συγκεκριμένο έργο έχει μεταφραστεί σε 30 διαφορετικές γλώσσες! Αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα και δημοφιλή θεάματα στο μεταπολεμικό ευρωπαϊκό θέατρο και η παρουσίασή του στην Ιταλία οδήγησε το Βατικανό στο να το καταγγείλει ως «το πιο βλάσφημο έργο στην ιστορία του θεάτρου».
Πρόκειται ουσιαστικά για μια σειρά σύντομων μονολόγων, με θέματα που προέρχονται από τα βιβλικά απόκρυφα, και δημοφιλείς ιστορίες της ζωής του Χριστού. Ο τίτλος του έργου είναι δανεισμένος από το «Mystery-Bouffe» του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι.
Το έργο είχαμε την τύχη να απολαύσουμε σε ένα υπέροχο ανέβασμα από τον Θωμά Μοσχόπουλο (2012) με τους: Άννα Καλαϊτζίδου, Άννα Μάσχα, Κώστα Μπερικόπουλο, Αργύρη Ξάφη, Θάνο Τοκάκη, Γιώργος Χρυσοστόμου.
Τώρα θα το δούμε, δια χειρός Νικορέστη Χανιωτάκη, με τους: Jerome Kaluta, Ελίνα Μάλαμα, Δαυίδ Μαλτέζε, Αρετή Πασχάλη, Μαρία Πετεβή και Νίκο Πουρσανίδη.
*Απόσπασμα από το έργο του Ντάριο Φο, «Ο κόσμος μου», Εκδόσεις Κατσάνος.