Μαμάδες που θυσιάζουν τα πάντα για τα παιδιά τους, αλλά και εκείνες που παραμένουν ακόμη παιδιά και πρέπει να μεγαλώσουν παιδιά. Ευαίσθητες, λογικές, συναισθηματικές, αυστηρές, υπεύθυνες, αδίστακτες, χαλαρές, ρομαντικές, απαιτητικές, πάντα όμως με κοινό στόχο να μεγαλώσουν υγιή και «ευτυχισμένα» παιδιά. Όσο και αν αυτά τα εισαγωγικά στο δεύτερο επίθετο μπερδεύουν τα πράγματα και τις σχέσεις τους στο μέλλον, καθώς με τα χρόνια μεταλλάσσονται και οι παρανομαστές των «θέλω» και των «πρέπει» αμφίδρομα από τις δύο πλευρές.

Οι μαμάδες της ζωής μας ζωντανεύουν και στη σκηνή. Με αφορμή τη σημερινή γιορτή της μητέρας θυμόμαστε έξι διαφορετικούς τύπους μαμάδων που απολαύσαμε τη φετινή σεζόν στις αθηναϊκές σκηνές.

Μάνα στήριγμα
Μια μάνα κουράγιο, που προσπάθησε να κρατήσει την οικογένειά της ζωντανή μετά την απώλεια του μεγάλου της γιου στον πόλεμο. Τον ένοχο τον γνώριζε εξαρχής, όπως και το θάνατο του παιδιού της, αν και αρνούνταν να τα αποδεχτεί. Εξαιρετική στο ρόλο της Κέιτ Κέλλερ η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου. Αφοπλιστική στη λιτότητά της, μετατράπηκε σε μια σπαρακτική μάνα στο «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» που ήταν αδύνατο να αφήσει κάποιον ασυγκίνητο.

Αδυσώπητη μητέρα
Μια αδίστακτη μάνα ήταν η Ματριόνα (Αγορίτσα Οικονόμου) στη «Δύναμη του σκότους», που έσπρωξε το γιο της Νικήτα (Γιώργο Παπαγεωργίου) στην αγκαλιά της Ανίσα (Πέγκυ Τρικαλιώτη) χωρίς καμία ηθική αναστολή. Τον οδήγησε ακόμα και στη δολοφονία του ίδιου της του εγγονού. Το χρήμα ήταν ο θεός της και αυτό ήταν το κυριότερο έγκλημά της, ότι στο βωμό του θυσίασε όλες τις αξίες της. Μια γυναίκα παντρεμένη με έναν άνθρωπο που δεν αγάπησε ποτέ, ήταν βαθύτατα ερωτευμένη με το γιο της, τον οποίο βύθισε στο σκοτάδι για να πετύχει τις φιλοδοξίες της, βλέποντάς τον πλούσιο. Η Αγορίτσα Οικονόμου έκλεψε την παράσταση, ούσα απολαυστική στη Ματριόνα, φωτίζοντας μοναδικά της πτυχές αυτού του ιδιαίτερου χαρακτήρα.

Μητέρα παιδί
Η Εύρη Σωφρονιάδου ως Μεμέ στην παράσταση «Η παράλειψη της οικογένειας Κόλεμαν» ήταν μια μητέρα που δεν είχε καταφέρει να ενηλικιωθεί, είχε κάνει παιδιά με διαφορετικούς πατεράδες και επέμενε να κοιμάται ακόμη με το γιο της, τον Μαρίτο (Μιχάλης Πανάδης). Το οιδιπόδειο σύμπλεγμα πήρε σάρκα και οστά στη σκηνή, καθώς τα κορίτσια της, όπως φάνηκε, έπαιζαν πάντα δεύτερο ρόλο στη ζωή της. Φυσικά η σχέση που είχε αναπτύξει μαζί τους παρουσίαζε μεγάλο ψυχαναλυτικό ενδιαφέρον, καθώς τη μια την είχε εγκαταλείψει από μικρή σε άλλη οικογένεια και την άλλη την είχε ορίσει υπεύθυνη για τα πάντα.

 Μητέρα γυναίκα, μητέρα ερωμένη
Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν και φεύγουν από το σπίτι και η μάνα μένει μόνη δεν πρέπει να συνεχίσει τη ζωή της; Μια μάνα δεν εξακολουθεί να είναι γυναίκα; Η Τάνια Τσανακλίδου ως Έμμι είπε ένα βροντερό «Ναι», και μάλιστα με μια αντισυμβατική σχέση, καθώς ερωτεύτηκε έναν άντρα νεότερό της και αλλοδαπό. Η Έμμι και ο Άλι (Κωστής Καλλιβρετάκης) στο «Ο φόβος τρώει τα σωθικά» έζησαν το δικό τους love story, κόντρα όχι μόνο στα παιδιά της πρώτης αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία.

Μητέρα της καρδιάς
Στη «La cocinera» η Αλεξάνδρα Παλαιολόγου, ως Άντριας, μπορεί να μην έγινε ποτέ η ίδια μητέρα, ωστόσο δέχτηκε, αγάπησε, φρόντισε, δίδαξε την τέχνη της και μεγάλωσε στοργικά το παιδί του συντρόφου της. Σε εποχές πολύ δύσκολες για την Κούβα εκείνη φτιάχνοντας «γλυκές πίτες από καλαμπόκι» και μένοντας πιστή σε ιδέες και ιδανικά έγινε δύο φορές μαμά του κοριτσιού.

Μητέρα για… ντιβάνι
Η Βάιολετ στον «Αύγουστο» και η σχέση της με τις κόρες της αποτελεί εξαιρετικό αντικείμενο ψυχανάλυσης, θα μπορούσαν να γραφτούν τόμοι ολόκληροι γι’ αυτόν τον ιδιαίτερο δεσμό. Το πιο εντυπωσιακό όμως από αυτά που είδαμε στη σκηνή του Θεάτρου Δημήτρης Χορν ήταν ότι τελικά όλοι γινόμαστε όπως οι γονείς μας. Η ψυχωσική μητέρα της Θέμιδος Μπαζάκα επηρέασε σε τραγικό βαθμό τις ζωές των τριών κοριτσιών της. Η μικρή κόρη (Μαρίνα Ασλάνογλου) βίωσε την απελπισία της γεροντοκόρης, με συνεδρίες σε ψυχολόγους και την αστρολογία στο τσεπάκι, έτοιμη να υποκύψει στη χειρότερη επιλογή. Η μεσαία (Βίκυ Βολιώτη) διατηρούσε κρυφή σχέση με τον πρώτο της ξάδερφο, ενώ η πρωτότοκη (Μαρία Πρωτόπαπα) στο τέλος έκανε αυτό που μισούσε περισσότερο, έγινε ίδια η μητέρα της.

Χρόνια πολλά σ' όλες τις μαμάδες της ζωής μας!

«Η επανάσταση λες και έγινε ένα σφουγγάρι μέσα στο μυαλό του και τα έσβησε όλα».

«Τόσες δεκαετίες δικτατορίας ή επανάστασης;» Αυτό θα μπορούσε να είναι το μεγάλο ερώτημα του έργου «La cocinera» («Η μαγείρισσα») του Εντουάρντο Ματσάντο που παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρώτη στο Αγγέλων Βήμα. Την παράσταση σκηνοθετεί με μαεστρία και έμπνευση ο Λεωνίδας Παπαδόπουλος, σχολιάζοντας-υπογραμμίζοντας σε σημεία όσα τον ενδιαφέρουν καλλιτεχνικά, προσδίδοντάς της έτσι μια σαφέστατη ταυτότητα. 

Θα αδικούσαμε όμως το πολυσήμαντο και πολύπλευρο έργο του Κουβανού συγγραφέα αν μέναμε μόνο στο παραπάνω ερώτημα. Πολύ απλά γιατί ο Ματσάντο κατάφερε μέσα σε 80 λεπτά να χωρέσει 40 χρόνια κουβανικής ιστορίας, που δυστυχώς ο αντίκτυπός τους παραπέμπει σε ένα τρομακτικό κοντινό σενάριο(;), ενίοτε υπαρκτό στη σύγχρονη Ελλάδα. 

Όμως αυτό είναι ένα πρώτο επίπεδο του έργου. Το πιο ουσιαστικό, στα δικά μου μάτια, είναι ότι οι άνθρωποι, σαν άλλοι χαμαιλέοντες, βρίσκουμε τρόπους να κάνουμε «γλυκές πίτες από καλαμπόκι», όπως η μαγείρισσα, για να επιβιώσουμε. Και, αν τυχόν ξυπνήσει και καμιά φωνή που τη λένε συνείδηση, πάντα, μα πάντα, της λέμε «καληνύχτα» με την ιδανικότερη δικαιολογία. 

 Η Αλεξάνδρα Παλαιολόγου γίνεται η πρώτη Ελληνίδα «Cocinera» και μένει πιστή στον όρκο που έδωσε στην κυρία της, όταν η τελευταία έφυγε με το σύζυγό της παραμονή Πρωτοχρονιάς από την Κούβα. Υποσχέθηκε να φυλά το σπίτι τους και να το παραδώσει ανέπαφο. Θα περάσουν 13 ολόκληρα χρόνια και απίστευτες δυσκολίες για να φορέσει το πρώτο φουστάνι της Αντρίας. «Μιλάς για τη σενιόρα μου, αλλά δεν ορκίστηκε εκείνη. Εγώ ορκίστηκα».

Μια ερμηνεία ειλικρινής και ουσιαστική, με αμεσότητα, που σε κερδίζει από τα πρώτα κιόλας λεπτά. Σε συγκινεί για την αλήθεια της και γιατί ξέρεις ότι κάπου δίπλα σου υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, ταγμένοι σε μια ιδέα, σε ένα «πιστεύω», σε ένα ιδανικό για μια ολόκληρη ζωή. Είναι αυτοί που σήμερα στην καλύτερη περίπτωση τους αποκαλούμε «ρομαντικούς».

 Ο Λεωνίδας Παπαδόπουλος βρήκε το ιδανικό καστ για την παράσταση. Ξέχωρα από την ομώνυμη ηρωίδα. Ο Μπάμπης Χατζηδάκης είναι εύστοχος στο ρόλο του συζύγου που γίνεται υπουργός του καθεστώτος και στη συνέχεια αποδιοπομπαίος τράγος του. Εντυπωσιακές οι εσωτερικές μεταπτώσεις του χαρακτήρα στην πολυκύμαντη ιστορία της Κούβας αυτά τα 40 χρόνια που περνούν μπροστά από τα μάτια μας. Ίσως ο ηθοποιός που αλλάζει πιο έντονα σε κάθε πράξη. Ενδιαφέρουσα και η αλληλεπίδραση του ζευγαριού τόσο με το χρόνο όσο και με τα γεγονότα που επηρεάζουν τις ζωές του. Ξεκάθαρη η σκηνική χημεία. 

 Ο Μίλτος Σαμαράς συγκινεί στο μονόλογό του λίγο πριν από τη σύλληψή του. «Τα καλύτερα πράγματα είναι αυτά που έχουμε εγκαταλείψει…» θα μας πει μεταξύ άλλων και η αίσθηση της σκηνής και του λόγου του Ματσάντο σε αυτό το σημείο παραπέμπει στον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και στο «Θρήνο για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας». 

Η Δώρα Θωμοπούλου στη διπλή διανομή της μητέρας και της κόρης, μια σκηνοθετική επιλογή καθαρά συμβολική, αποπνέει αριστοκρατική φινέτσα. Πείθει περισσότερο ως μητέρα. 

Χαριτωμένη και δυναμική η Μαρία Δερεμπέ ως θετή κόρη της μαγείρισσας.

Το εμπνευσμένο σκηνικό της Όλγας Ντέντα, με τα έντονα χρώματα και τη σαφή αναφορά στα playmobil, είναι ένας υπαινιγμός για τον κόσμο της ηρωίδας, που, όπως και η ίδια θα ομολογήσει, «Παντού εκεί έξω είμαι δούλα. Εδώ μέσα όμως είμαι ελεύθερη». Μια κουζίνα βασίλειο λοιπόν, αλλά κουβανική ατμόσφαιρα. Υψηλής αισθητικής και τα κοστούμια της παράστασης (Αλέξης Φούκος), στα χρώματα της σημαίας της Κούβας. Το ίδιο ισχύει και για τους φωτισμούς (Βαγγέλης Μούντριχας) αλλά και για τα βίντεο (Νικήτας Χάσκας).