Από τη Γιώτα Δημητριάδη

Στο «Σχολείο γυναικών», ο Μολιέρος έβαλε στο στόχαστρο την ηθική και κοινωνική υποκρισία της εποχής του, παίρνοντας θέση σ' ένα καυτό ζήτημα της εποχής του, τη δημιουργία οικογένειας. Το θέμα του έργου δεν είναι άλλο από το ζήτημα του γάμου και ιδιαίτερα της επιλογής συζύγου.

Ο μεγάλος κωμικός προκάλεσε σκάνδαλο, λοιδορώντας τις κρατούσες αντιλήψεις, που αναγνώριζαν μόνο στον άνδρα (πατέρα ή σύζυγο), το αποκλειστικό δικαίωμα της επιλογής. Στο έργο του ο Γάλλος συγγραφέας τονίζει μέσα από τα κωμικά επεισόδια ότι κανένα απομονωμένο μοναστήρι, καμιά ηθικοπλαστική εκπαίδευση και καμιά απαγόρευση ή περιορισμός δεν μπορούν να σταματήσουν την ελεύθερη βούληση.

Η υπόθεση είναι απλή: Ο Αρνόλφο, ένα γεροντοπαλίκαρο που θέλει να παντρευτεί αλλά τρέμει στην ιδέα ότι θα τον απατήσει η γυναίκα του. Φοβικός και μισογύνης υιοθετεί ένα τετράχρονο κορίτσι, φροντίζοντας να μεγαλώσει μέσα στη θρησκοληψία και στον τρόμο της αμαρτίας, ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή εκείνος, ήσυχος να το παντρευτεί. Η ζωή, όμως, του χαλάει όλα τα σχέδια. Η Αγνή, τρομοκρατημένη από τον αυστηρό και απόμακρο κηδεμόνα της, θα ερωτευτεί τον πρώτο νεαρό, που θα γνωρίσει, τον Οράτιο. Εκείνος θα καταφέρει να την «ξυπνήσει». Η κοπέλα επαναστατεί και ακολουθεί την έρωτά της.

 Το έργο ανέβηκε το 1663 με τον ίδιο τον Μολιέρο στον ρόλο του Αρνόλφου και ξεσήκωσε θύελλες στη συντηρητική κοινωνία της εποχής του. Είναι η πρώτη από τις κωμωδίες του, όπου το κλασικό πρότυπο του εξαπατηθέντος συζύγου (σύνηθες θέμα στα έργα του Μολιέρου), αποκτά τραγικό ύφος μέσα από τη μοναξιά του ανθρώπου που κατατρύχεται από ιδεοληψίες, εμμονές και έναν βαθύ ναρκισσιστικό πυρήνα.

Ο Έκτορας Λυγίζος επιλέγει το συγκεκριμένο έργο, που έχει στιγματίσει με τη σκηνοθεσία του ο Λευτέρης Βογιατζής (2004), αναλαμβάνοντας τον ρόλο του Αρνόλφο, με την Αγγελική Παπούλια (Αγνή) και τον Νίκο Κουρή (Οράτιο). Ο τελευταίος βρέθηκε και ανάμεσα στο κοινό της παράστασης.

Ο σκηνοθέτης, έχοντας ως βάση του τη σπουδαία μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη, που είχε δουλευτεί πρώτη φορά για εκείνη την παράσταση στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, πριν 17 χρόνια. Η παράστασή του Λυγίζου υπηρετεί αλλά και εμπνέεται από αυτή την έμμετρη λυρική και ποιητική απόδοση του μολιερικού έργου.

Μεγάλη επιτυχία του σκηνοθέτη είναι ο τρόπος με τον οποίο ο λόγος των ηθοποιών άλλες φορές πηγάζει και άλλες εκπορεύεται από τη μουσική και το γενικότερο ηχητικό περιβάλλον. Μια εξαιρετική δουλειά του The Boy -που είναι παρών στη σκηνή καθόλη τη διάρκεια της παράστασης- και ερμηνεύει τον ρόλο του Ανρίκ.

Οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν από νταϊρέδες και ζίλες μέχρι σαξόφωνα και τρομπέτες με εξαιρετική επιτυχία. Ο ίδιος ο Έκτορας Λυγίζος, απολαυστικός στον ρόλο του Αρνόλφου, με μια μπακέτα ανά χείρας, έδινε το σύνθημα για την κάθε σκηνή.

Τα κωμικά επεισόδια της παράστασης μοιάζουν περισσότερο κοντά στην κομέντια ντελ άρτε και τη φάρσα της εποχής του Μολιέρου που δύσκολα αγγίζει τον σημερινό θεατή.

Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι είδαμε μια καλοκουρδισμένη παράσταση, με όραμα και δουλειά συνόλου αλλά όχι μια κωμωδία. Η παράσταση δεν είχε γέλιο, είχε χιούμορ και μάλιστα έξυπνο χιούμορ, αποφεύγοντας τους σκοπέλους της υπερβολής.

Σε ρόλους του αντίθετου φύλου, η Ευαγγελία Καρακατσάνη και ο Γιάννης Κλίνης δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό επί σκηνής, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά ότι έχουμε πολλά να περιμένουμε από αυτούς. Μια σκηνοθετική επιλογή που καυτηριάζει το φύλο ως κοινωνική κατασκευή. 

Με εντυπωσιακή σκηνική ενέργεια και όλα τα εκφραστικά της μέσα σε εγρήγορση, η Σοφία Κόκκαλη πείθει στον ρόλο της παιδούλας Αγνής.

Πολύ καλοί και οι νεότεροι της παράστασης Άρης Μπαλής και Κωνασταντίνος Ζωγράφος. Στη σκηνή του Χώρου Δ της Πειραιώς 260, και η Εύα Βλασσοπούλου, εδώ και χρόνια βοηθός σκηνοθέτη του Έκτορα Λυγίζου.

Αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής ήταν το εντυπωσιακό σκηνικό της Κλειώς  Μπομπότη-αυτή τη φορά βοήθησε στην εξέλιξη της δράσης σ’ αντίθεση με το «Σώσε»- φωτισμένο ατμοσφαιρικά από τον Δημήτρη Κασιμάτη. Ένα τεράστιο χωνί ή εσωτερικό μουσικού οργάνου που έβριθε συμβολισμών και πάνω στο οποίο ισορροπούσαν μοναδικά οι ηθοποιοί, εκμεταλλευόμενοι κάθε του πτυχή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εμφάνιση της Αγνής με ροζ φόντο που παραπέμπει τόσο στην κοριτσίστικη αθωότητα όσο και στο αιδοίο.

 Συνολικά, έχοντας παρακολουθήσει όλες τις δουλειές του Έκτορα Λυγίζου, τολμώ να πω ότι ήταν η καλύτερή του παράσταση, με τον ίδιο απολαυστικό στον πρωταγωνιστικό ρόλο και όλο τον θίασο δουλεμένο στις λεπτομέρειες. Ευχής έργον θα ήταν να έχει και συνέχεια.

Παραμένει δε εντυπωσιακό, αποδεικνύοντας τη σπουδαιότητα του κλασικού έργου του Μολιέρου, το γεγονός ότι μια ιστορία γυναικείας καταπίεσης του 17ου αιώνα είναι εκκωφαντικά παρούσα στα χρόνια μιας υποτιθέμενης εξέλιξης, με τις  γυναικοκτονίες να δείχνουν ότι μάλλον «Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ, Κεμάλ».

φωτογραφίες: Michalis Kloukinas

«Το σχολείο των γυναικών» παρουσιάστηκε στην Πειραιώς 260, Χώρος Δ από τις 17 έως τις 20 Ιουλίου 

Ο «Κατά φαντασίαν ασθενής» είναι ένα θεατρικό έργο του Μολιέρου και παίχτηκε για πρώτη φορά στις 10 Φεβρουαρίου του 1673. Μ' αφορμή αυτό το γεγονός η google τιμά σήμερα τον σπουδαίο συγγραφέα.

O Ζαν-Μπατίστ Ποκλέν ήταν δημιουργός, σκηνοθέτης και ηθοποιός, που για τις ανάγκες της υποκριτικής του καριέρας είχε υιοθετήσει το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο «Μολιέρος», θεωρείται ο δημιουργός της λεγόμενης «υψηλής κωμωδίας». Παράλληλα, έθεσε τα θεμέλια της ρεαλιστικής δραματουργίας, ενώ ανήκε στο καλλιτεχνικό κίνημα του κλασικισμού.

Ο «Κατά φαντασίαν ασθενής (στα Γαλλικά ‘’Le malade imaginaire’’) είναι άλλο ένα σπουδαίο θεατρικό έργο του. Για την ακρίβεια, είναι το τελευταίο δημιούργημα του διάσημου συγγραφέα και παίχτηκε για πρώτη φορά στο Παλαί-Ρουαγιάλ, στις 10 Φεβρουαρίου του 1673. Κατά ιστορική ειρωνεία, ο Μολιέρος κατέρρευσε επί σκηνής στην τέταρτη παράσταση του έργου και πέθανε μετά από λίγες ώρες.