Κι αν θεωρούμε συχνά πως τα αλεξίσφαιρα γιλέκα της ψυχικής (μας) υγείας θα βρίσκονται για πάντα κολλημένα σφιχτά στο στέρνο μας, η απώλεια της μπορεί να έρθει ως κεραυνός εν αιθρία και να τρυπήσει γιλέκα και ευοίωνα μέλλοντα. Ο κινηματογράφος, λοιπόν, ελκόμενος από τις πάσης φύσεως ανατροπές και παρεκκλίσεις από ευτυχισμένες καθημερινότητες, έχει επανειλημμένα πιάσει στα σκηνοθετικά και σεναραικά του χέρια ιστορίες απώλειας της ψυχικής υγείας.

Ενώ, επιτελώντας το (αναγκαίο) κοινωνικό του έργο, μιλάει συχνά για εκείνη την λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην προσπάθεια για εξάλειψη της διαφορετικότητας και στην πραγματική ύπαρξη της ψυχικής ασθένειας.

An angel at my table

Σε μια ταινία αποστομωτικής αισθητικής, η Jane Campion αφηγείται αθόρυβα πλην πανέμορφα της ιστορία της Νεοζηλανδής συγγραφέως, Janet Frame. Ακουλουθώντας την από τα παιδικά της χρόνια, μας μιλά για μια μαθήτρια δημοτικού με ελάχιστους φίλους και για μια εσωστρεφή έφηβη που διαγιγνώσκεται με σχιζοφρένεια και νοσηλεύεται σε τοπική ψυχιατρική κλινική όπου της επιβάλλονται απανωτά ηλεκτροσόκ ως μορφή θεραπείας.Όταν η διάγνωση θα αποδειχτεί εσφαλμένη, η Janet θα πάρει εξιτήριο από την κλινική και τραυματισμένο εισιτήριο σε μια ζωή- διαρκή αναζήτηση προσωπικής ταυτότητας. Η Jane Campion, εδώ, παραδίδει μια ήρεμη πλην ηχηρή παραβολή για όλα εκείνα τα υπέροχα πλάσματα που δεν αποδείχθηκαν ποτέ «κανονικά».

Shock Corridor

Ο ιδιοσυγκρασιακός δημιουργός των ‘60s Samuel Fuller ξεκινά την ιστορία του από την πρόθεση ενός δημοσιογράφου να βρεθεί έγκλειστος σε συγκεκριμένη ψυχιατρική κλινική προκειμένου να διαλευκάνει μια υπόθεση δολοφονίας.Ο οικειοθελής του, όμως, εγκλεισμός μετατρέπεται σε εφιάλτη όταν νιώθει ότι οδηγείται αναπόδραστα στην δική του προσωπική «τρέλα». Με αφορμή ένα δημοσιογραφικό εγχείρημα, ο Samuel Fuller πλάθει μια ιστορία σοκαριστική κατάθεση των συνθηκών διαβίωσης στις ψυχιατρικές κλινικές. Και εν τέλει μια ρεαλιστική απεικόνιση της ίδιας μας της τάσης να δαιμονοποιούμε το διαφορετικό και να «τρελαίνουμε» το παρεκκλίνον.

Safe

O Todd Haynes στην δεύτερη μόλις μεγάλου μήκους του ταινία, το 1995, με αφορμή την ξαφνική ασθένεια της εύπορης αστής Carol White, η οποία εμφανίζεται εν είδει αλλεργίας σε όλο της τον γνωστό κόσμο, μιλάει για το αμερικάνικο μεγαλοαστικό όνειρο ως παράγοντα απορρύθμισης του ψυχισμού. Όσο η Carol ανακαλύπτει πως η δική της ασθένεια αποτελεί κοινό βίωμα για δεκάδες Αμερικάνους, τόσο απορρίπτει αργά αλλά σταθερά κάθε ίχνος της προήγουμενης της ζωής, οδηγούμενη αργά αλλά σταθερά στην απόλυτη απομόνωση και στην καταβύθιση στην παράνοια. Έχοντας ως σύμμαχο του, την Julianne Moore στην ίσως καλύτερη ερμηνευτική της στιγμή, ο Todd Haynes καταρρίπτει το αμερικάνικο όνειρο εκ των έσω.

The story of Adele H.

Ο François Truffaut σε μία από τις λιγότερο διάσημες ταινίες του, αφηγείται την ιστορία του ανεκπλήρωτου έρωτα της Adele για κάποιον υπολοχαγό.Όταν ο υπολοχαγός θα απορρίψει επανειλημμένα τις ερωτικές εκκλήσεις της Adele, εκείνη αργά αλλά σταθερά θα παραδοθεί σε μια εμμονή που θα την οδηγήσει στην παράνοια. Ο Truffaut επιλέγοντας ως σύμμαχο την αψεγάδιαστη πλην εύθραυστη ομορφιά της Isabelle Adjani μιλάει για τα μεγάλα ερωτικά πάθη, για τις εμμονές και για την ερωτική τρέλα ως απόλυτη πραγματικότητα και ρεαλιστικό ενδεχόμενο.

The Madness of King George

Στην μεγαλύτερη του σκηνοθετική στιγμή ο Βρετανός Nicholas Hytner ξεκινά την αφήγηση του από την αναπόδραστη ταραχή που προκαλεί στο βασίλειο της Αγγλίας, η ξαφνική καταβύθιση στην παράνοια του Βασιλιά Γεώργιου του Τρίτου. Ο Βασιλιάς, λοιπόν, τρελαίνεται και η διάδοχη κατάσταση περιλαμβάνει διαρκείς επιθέσεις στην εξουσία από γιους, συγγενείς και πάσης φύσεως συμβούλους. Ο Nocholas Hytner, εδώ, σύγκέντρωσε την υποκριτική αφρόκερμα της βρετανικής σκηνής (Nigel Hawthorne, Helen Mirren, Rupert Everret, Rupert Graves) και βρήκε άξιο σύμμαχο στην διασκευή του θεατρικού έργου του Alan Bennet για να αφηγηθεί για μια ιστορία αρχομανίας και αναπόδραστης έλξης από την εξουσία.