Η Εταιρία Θεάτρου «Ηθικόν Ακμαιότατον» παρουσιάζει στο Θέατρο Θησείον, ΈΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ το εμβληματικό έργο του Λόρκα «ΓΕΡΜΑ», σε σκηνοθεσία Θανάση Σαράντου.
Γέρμα, από το επίθετο yermo (λατινικά eremus) που έχει κοινά στοιχεία με το ελληνικό έρμος και είναι ομόηχο με την ελληνική λέξη γέρμα που σημαίνει δύση, τέλος. Επομένως, στο αριστουργηματικό ποιητικό έργο του Λόρκα, του 1934, ο θεατής προïδεάζεται για την τραγικότητα της ηρωίδας ήδη από τον τίτλο που φέρει. Η «Γέρμα» ανήκει στην λεγόμενη «Αγροτική Τριλογία» μαζί με τον «Ματωμένο Γάμο» και το «Σπίτι της Μπερνάλντα Άλμπα», τα οποία έχουν κοινό σημείο την προσπάθεια απελευθέρωσης της υποταγμένης στον άντρα γυναίκας. Το έργο συστήνεται στο ελληνικό κοινό το 1961 από το Εθνικό Θέατρο σε μετάφραση και σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού, ενώ το ίδιο θέατρο το 2000 ανεβάζει «Γέρμα» σε μετάφραση Τζένης Μαστοράκη και σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου.
Η Γέρμα είναι η άκαρπη γυναίκα, η έρημη, εκείνη που προσδοκά ένα γιό. Αυτός είναι ο λόγος που πήρε τον άντρα που της έδωσαν. Περιμένοντας το γιό που δεν έρχεται, μαραίνεται. «Όσο φουντώνει η λαχτάρα τόσο λιγοστεύει η ελπίδα». Πρόκειται για ένα έργο γεμάτο συμβολισμούς. Εκτός από την έρημη Γέρμα, έχουμε την απουσία ανδρισμού του Χουάν-Γιάννη, στον αντίποδα του οποίου υπάρχει ο ανδρισμός του Βίκτωρ και τη γονιμότητα της Μαρίας και της Γριάς απέναντι στην έλλειψη γονιμότητας από το σόι του Χουάν-Γιάννη.
Για την Γέρμα ο Γιάννης δεν είναι σύντροφος, αλλά ένα μέσο για να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, που είναι ο γιός. Ο διακαής αυτός πόθος κατακλύζει το μυαλό και την καρδιά της, τόσο που αρχίζει να πιστεύει «ο γιός μου είμαι εγώ». Καταλήγει όμως να σκοτώσει τον άντρα της και μαζίτου την μοναδική ευκαιρία να γίνει μάνα. Κάνει μια αυτοκαταστροφική θα έλεγα επανάσταση, κόντρα στα ήθη του καιρού της. «Κάθε γυναίκα έχει αίμα για τέσσερα και για πέντε παιδιά. Κι αν δεν τα κάνει, το αίμα μέσα της φαρμακώνεται». Όπως θα φαρμακωθεί και το δικό της. Όταν ο Γιάννης της λέει να ξεχάσει το παιδί «γιατί είναι άπιαστο και έξω απ’ τη ζωή» τον σκοτώνει αναφωνόντας «Το γιο μου σκότωσα με τα ίδια μου τα χέρια».
Η παράσταση που παρακολουθήσαμε σε σκηνοθεσία Θανάση Σαράντου μας μεταφέρει κάπου στην Ήπειρο, σε ένα ορεινό χωριό. Κερδίζει από την αρχή τις εντυπώσεις για την απίστευτα λυρική μετάφραση της ποιήτριας κατά βάση, εκτός από μεταφράστριας, Τζένης Μαστοράκη, η οποία σε κάνει να συγκινήσε διπλά όταν τα λόγια της προφέρονται από την Πηνελόπη Μαρκοπούλου, στον κεντρικό ρόλο της Γέρμας. Παίρνει πάνω της σχεδόν όλο το έργο σε μια άρτια ερμηνεία, απόλυτα εσωτερική, με γκάμα συναισθημάτων. Ερμηνεύει με καθαρότητα και ευαισθησία την αιώνια γυναίκα που επιθυμεί να τεκνοποιήσει, στερείται, υποτάσσεται στα ‘’πρέπει’’ της κοινωνίας που ζει, αποσιωπά τον πόθο της για έναν άλλο άντρα, τον οποίο αφήνει να φύγει. «Είναι κάποια πράματα που δεν αλλάζουν, που είναι φυλακισμένα πίσω από τους τοίχους, κι αυτά δεν μπορούν ν΄αλλάξουν γιατί δεν τα ακούει κανείς. Όμως αν μπορούσαν να πεταχτούν και να ουρλιάξουν, θα πλημμύριζαν τον κόσμο», λέει στον Βίκτωρ με φωνή πνιγμένη σε λυγμούς. Συγκλονιστική η Γέρμα της, καθηλωτική η ερμηνεία της, μας συνεπήρε στην οδύνη της.
Στο ρόλο του σκληρού, στιβαρού εργάτη Γιάννη, ο οποίος καταλαβαίνει μόνο ότι πιάνουν τα χέρια του και αυτό που βλέπει με τα μάτια του, ο Τάσος Σωτηράκης, που αποτυπώνει το χαρακτήρα του συζύγου με σοβαρότητα και ψυχρότητα, όπως ταιριάζει στον ήρωα του. Δεν αντιλαμβάνεται το μαρασμό της συζύγου του, την ψέγει γιατί γυρνά και τον ντροπιάζει, κι ενώ εκείνη τον κατηγορεί: «την ερημιά μου δεν την βλέπεις;», εκείνος παραμένει ατάραχος και εγκλωβισμένος στο δικό του κόσμο, όπου στο επίκεντρο είναι η δουλειά.
Ο Θανάσης Σαράντος ως Βίκτωρ, απόλυτα συνεπής με τον ήρωα του, είναι διακριτικός, απόμακρος, αλλά και τρυφερός απέναντι στην Γέρμα και αφήνει να εννοηθεί ότι ανταποκρίνεται στα αισθήματα της, όμως φεύγει γιατί οδηγείται σε αδιέξοδο.
Η δροσερή νότα στην παράσταση είναι η Μαρία, το ρόλο της οποίας έχει η Βασιλίνα Κατερίνη. Η Κατερίνη στέκεται απέναντι στην Γέρμα και της λέει: «Δεν αντέχω τη ζήλια σου», στην πραγματικότητα όμως δεν πρόκειται για ζήλια, φτώχεια είναι. Η Μαρία με την παρουσία της λειτουργεί σαν ελπίδα.
Άφησα για το τέλος την απίθανη Βίλμα Τσακίρη. Τι μπορεί να πει κανείς για την κυρία αυτή του θεάτρου. Έμπειρη, με μπρίο και τσαχπινιά, σκιαγραφεί τη γητεύτρα Ντολόρες, αλλά και την καρπερή Γριά του έργου, με το δικό της μοναδικό τρόπο και μαγεύει.
Ο Θανάσης Σαράντος ως σκηνοθέτης στήνει μια ατμοσφαιρική και καίρια παράσταση, σεβόμενος την ποιότητα του κλασικού κειμένου, βοηθούμενος από το ευφάνταστο σκηνικό της Φιλάνθης Μπουγάτσου, (ένα ξερό και απογυμνωμένο δέντρο όπως η ηρωίδα, δεσπόζει στη σκηνή), το φωτισμό του Αλέξανδρου Πολιτάκη, που εστιάζει στις εκφράσεις των προσώπων των ηρώων, αλλά και από τους ηθοποιούς. Η σκηνή του τέλους μαγική, καθώς και η μυσταγωγική σκηνή με τα αναμμένα κεριά.Η πρωτότυπη παραδοσιακή μουσική που συντήνει στην ατμόσφαιρα της παράστασης είναι έργο του Κωνσταντίνου Ευαγγελίδη, ενώ τα προσεγμένα κοστούμια της Μπιάνκας Νικολαρέιζη.
