Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Είδα τις «Ξένες πόρτες», σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη Κύριο

Από τη Γιώτα Δημητριάδη

Οι «Ξένες πόρτες» είναι ένα αδημοσίευτο κείμενο που ηχογράφησε και απομαγνητοφώνησε ο Μάνος Ελευθερίου και, πέντε χρόνια πριν φύγει από τη ζωή, το εμπιστεύτηκε στη Νένα Μεντή.

Πρόκειται για τη σπαρακτική διήγηση της γιαγιάς του, Ευαγγελίας Διγενή, στην οποία ζωντανεύουν τα βασικά μοτίβα του έργου του μεγάλου ποιητή και στιχουργού, όπως η σκληρότητα της επαρχίας, η κοινωνική αδικία, η μελαγχολία κι ο φόβος του θανάτου. Γι’ αυτό και την παράσταση διατρέχουν χαρακτηριστικές μελωδίες και ποιήματα, που έχουν συνδεθεί με τον Μάνο Ελευθερίου και την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σύρο.

Στα 400 και πλέον τραγούδια του είναι εμφανής η επιρροή, τόσο από τις αφηγήσεις αυτές, όσο κι από το τοπίο της πρωτεύουσας των Κυκλάδων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα  «Μαλαματένια λόγια», τα οποία περικλείουν όλη την ιστορία της Ελλάδας, όπως αυτή υπάρχει μέσα στην Ευρώπη που ζούμε.

Η γιαγιά του Ελευθερίου, γεννημένη την Πρωτομαγιά του 1900, πέρασε, πράγματι, μια μυθιστορηματική ζωή σημαδεμένη από τη φτώχεια και τις κακουχίες. Μια βιογραφία, γνώριμη σε πολλούς από εμάς από τις αφηγήσεις των παππούδων μας. Τι κάνει, λοιπόν, τις «Ξένες Πόρτες» μια τόσο ξεχωριστή θεατρική εμπειρία;

 

Menti Xenes Portes SITE 15 photo Evi Fylaktou

Μάλλον, αυτό που έλεγε η Σάρα Μπερνάρ: «Η αλήθεια, η απόλυτη αλήθεια, είναι η μεγάλη ομορφιά του θεάτρου, με τις κατάλληλες σωματικές αναλογίες».

Στη σκηνή της Ε, της Πειραιώς 260, η Νένα Μεντή, έγινε όχι μόνο η γιαγιά του Μάνου Ελευθερίου, αλλά η γιαγιά όλων μας, η γυναίκα της διπλανής πόρτας, την οποία θέλεις να περιθάλψεις, το φτωχό κορίτσι, που αβίαστα αγκαλιάζεις, η ταλαιπωρημένη λεχώνα, που οφείλεις να προστατεύσεις.

Τα ποικίλα θέματα, τα οποία συμφύρονται μέσα στο έργο, είναι σκηνές από το ασυνείδητο όλων μας, αλλά μόνο μια ηθοποιός τέτοιου βελινεκούς, μπορεί να κάνει το ατομικό, συλλογικό και να επιτύχει τέτοια βαθιά κι ουσιαστική συγκίνηση στο ακροατήριό της.

Η σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη εστίασε στη σπουδαία ηθοποιό και μας θύμισε, ότι ρίζα του θεάτρου είναι η υποκριτική τέχνη κι όχι τα κάθε είδους σκηνοθετικά εφέ.

Με τη σκιά του Μάνου Ελευθερίου πάντα παρούσα στα δεξιά της σκηνής και την ηθοποιό να του απευθύνεται, η παράσταση έγινε ένας φόρος τιμής στον απόντα στιχουργό. Το χαρακτηριστικό του προφίλ ήταν εκεί, σαν να μην έφυγε ποτέ.

Κι όταν η σκηνή σκοτείνιασε, ακούσαμε τη φωνή του. Η δραματουργική επεξεργασία του ίδιου του σκηνοθέτη (σύμβουλος δραματουργίας ο Θανάσης Νιάρχος), χωρίζοντας σε σκηνές-κεφάλαια το υλικό, κατάφερε να «τακτοποιήσει» τις αφηγήσεις, ώστε αυτές να βρουν τον δρόμο τους στη σκηνή.

Το σκηνικό του Γιάννη Αρβανίτη έμοιαζε, μάλλον, φτωχό κι ανολοκλήρωτο στη σκηνή της Πειραιώς, επαρκείς ήταν οι φωτισμοί του Αλέξανδρου Αλεξάνδρου και συμβατό το κουστούμι της Βασιλικής Σύρμα.

Ενδιαφέρουσα η μουσική σύνθεση του Γιώργου Ανδρέου ευνόησε την ακολουθία των πράξεων, χωρίς να εκβιάσει το συναίσθημα.

Μόνο αν δει κανείς έτσι την παράσταση, σαν ένα φόρο τιμής, θα κατανοήσει και το απότομο φινάλε της. Τίποτα δεν τελειώνει στην ιστορία της γιαγιάς Ευαγγελίας, όπως τίποτα δεν τελείωσε και με τον θάνατο του Ελευθερίου. Τα τραγούδια του βρίσκονται στο συλλογικό μας ασυνείδητο και με κάθε ευκαιρία τα σιγοτραγουδάμε.

Σαν μια «Διαθήκη» κι ας έφυγε ο ίδιος για «Του Κάτω Κόσμου τα Πουλιά», ο «Άμλετ της Σελήνης», η «Μαρκίζα», η «Δίκοπη ζωή» θα χαράζουν πάντα στα χείλη μας «Παραπονεμένα λόγια» σαν μια «Ατελείωτη Εκδρομή» και θα έχουμε «Μάτια στο φεγγάρι» «Ελεύθεροι και ωραίοι».

Στις 22 Ιουλίου, κλείνει ένας χρόνος, από εκείνο το κυριακάτικο πρωινό, όταν η καρδιά του σταμάτησε να χτυπά. 

«Στους μπαξέδες και στους ταρσανάδες/ ήρθες να μου κόψεις μια ζωή/ κι ο βοριάς που ματώνει στις Κυκλάδες/ μ' άλλα λόγια φτώχεια και κρασί./ Σε μια θάλασσα μαλαματένια/ στολισμένος μάγκας και νταής...» 

 

Διαβάστε επίσης:

Μαρία Κίτσου,Μάνος Καρατζογιάννης Και Σπύρος Κυριαζόπουλος Μιλούν Και Φωτογραφίζονται "Για Την Ελένη"

«Ο Ήχος Του Όπλου»: Τρυπώσαμε Στις Πρόβες Και Μάθαμε Τα Πάντα Για Την Παράσταση