Από τον Αναστάση Πινακουλάκη
Την έμμετρη πολιτική σάτιρα του Μήτσου Ευθυμιάδη παρουσιάζει ο Γ. Κιουρτσίδης μ’ έναν πολυπληθή θίασο στη Μονή Λαζαριστών.
Τον Φεβρουάριο ξεκίνησε τη διαδρομή της η παράσταση «Προστάτες» μια μουσική πολιτική σάτιρα με αφορμή τους ήρωες της Επανάστασης του 1821 και των Προστάτιδων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία και Πρωσία). Πρόκειται για μια αρκετά φιλόδοξη δουλειά με 27 ηθοποιούς επί σκηνής όπου παίζουν και ερμηνεύουν ζωντανά 35 πρωτότυπα τραγούδια του Χρήστου Λεοντή. Το Αθηναϊκό κοινό από την άνοιξη του 2021 και περισσότερο στο πρώτο μισό της τρέχουσας σεζόν, είχε την ευκαιρία να δει μια σειρά από παραστάσεις που είχαν ως θέμα τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων του ’21. Ξεχωρίσαμε την ενδυματολογική δουλειά του Ζαμάνη για το Εθνικό Ντεφιλέ, την ολοκληρωμένη δουλειά του Τάρλοου Ο κοτζαμπάσης του Καστρόπυργου και η Επιθεώρηση 1821 από τον Δημήτρη Καραντζά. Εδώ, έχουμε να κάνουμε με μια έμμετρη σάτιρα, που αξιοποιεί τη γλωσσική μας παράδοση και κυρίως μια πρωτότυπη μουσική δουλειά.
Υπόθεση: Το έργο παρουσιάζει στη σκηνή κλασικά γεγονότα, φωτισμένα από μια άλλη πλευρά χωρίς όμως να αμαυρώνονται το αποτέλεσμα και η σημασία της Ελληνικής Επανάστασης καθώς και η γέννηση του Ελληνικού κράτους. Το κοινό θα συναντήσει όχι πρόσωπα αλλά χαρακτήρες/ σύμβολα που φτάνουν μέχρι το σήμερα και θα ανακαλύψει τους σκοπούς και τα συμφέροντα όσων ανακήρυξαν τους εαυτούς τους «προστάτες». Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι: «Τελικά οι «Προστάτες» προστάτεψαν την Ελλάδα;»
Μια τολμηρή δήλωση σε ένα τολμηρό έργο, που ταξιδεύει πίσω στο χρόνο για να παρουσιάσει, όχι τα ένδοξα κατορθώματα των Ελλήνων αγωνιστών, αλλά το άδοξο παρασκήνιο της Επανάστασης. Ποιοι ήταν αυτοί, που κρυμμένοι πίσω από το επίθετο «προστάτες», προστάτευσαν τα δικά τους προνόμια και τη δική τους θέση εξουσίας;
«Οι Προστάτες» ανέβηκαν για πρώτη φορά στο Θέατρο Τέχνης, το 1976. Σαράντα έξι χρόνια μετά από την πρώτη παράσταση, επιστρέφουν στη σκηνή «Σωκράτης Καραντινός» της Μονής Λαζαριστών, σε σκηνοθεσία Γιώργου Κιουρτσίδη, αποκαλύπτοντας με χιούμορ τις εθνικές πληγές, που διακόσια χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση, φαίνεται πως ακόμη δεν έχουμε καταφέρει να επουλώσουμε.
Όσο το σκηνικό μας να στηθεί
και ο θίασος για την παράσταση να ετοιμαστεί
μου δώσαν εντολή να σας γυρίσω
διακόσια χρόνια πίσω.
Δίχως να χάνω το λοιπόν κι εγώ καιρό
αρχίζω να σας ιστορώ,
πως αποτύχαμε, πριν από διακόσια χρόνια
να σπάσουμε τα κεφάλια αυτών,
που μας τυραννάνε ακόμα.
Η παράσταση
Ο Γιώργος Κιουρτσίδης έχει αναλάβει ένα πραγματικά φιλόδοξο project σχεδόν μισό αιώνα μετά το πρώτο ανέβασμα του έργου. Παρόλο που το ύφος του έργου και κατ’ επέκταση της παράστασης είναι ιδιαίτερα παλαιικό, φέτος ήταν η κατάλληλη ιστορική περίσταση για να το ανεβάσει και μια γόνιμη περίσταση για να συνομιλήσει μια καλλιτεχνική ομάδα του σήμερα με μια δραματουργία του ’70 και φυσικά με την παρακαταθήκη του 1821. Οι θεατές πριν καν μπουν στην αίθουσα «Σωκράτης Καραντινός» μπαίνουν στο κλίμα της δραματουργίας, με τους ηθοποιούς της παράστασης να υποδέχονται τους θεατές στο φουαγιέ της Μονής Λαζαριστών.
Από την πρώτη στιγμή κιόλας της παράστασης, ο θεατής αποκτά την αίσθηση της παράστασης, ενώ παρά τον μεγάλο αριθμό των ηθοποιών και τη συνεχή εναλλαγή πρόζας και τραγουδιού, υπάρχει ροή και ερμηνεία.
Η γραφή του Ευθυμιάδη –ίσως και λόγω της εποχής που γράφτηκε- δεν τολμάει τόσο πολύ να στηλιτεύσει και να καυτηριάσει τα ήθη των Ελλήνων, δείχνοντας με χιούμορ την κατάσταση αλλά όχι όσο σατιρικά θα περιμέναμε. Εξαιρετική δουλειά έχει γίνει στην κίνηση-χορογραφία από τον Τάσο Παπαδόπουλο, με αναφορές τόσο στην παράδοση, το δημοτικό τραγούδι, το Θέατρο Σκιών, τα μπουλούκια όσο και σε πιο κωμικά είδη θεάτρου.
Λιγότερο σαφής είναι η πρόθεση της ενδυματολόγου Άννας-Μαρίας Αγγελίδου, με τα κοστούμια να θυμίζουν περισσότερο έτοιμα κοστούμια βεστιαρίου κι όχι ένα υπαινικτικό σχόλιο πάνω στη δραματουργία όπως θα περιμέναμε. Ξεχωρίσαμε σίγουρα τα κοστούμια των αρχηγών των ξένων κομμάτων, που τα υποστήριξαν με την ερμηνεία τους οι ηθοποιοί (Καρτόκης, Στυλιανού, Γρ.Παπαδόπουλος), που σάρκασαν τους εκπροσώπους και τις ιδέες τους. Επίσης, ο Χαλκιάς ως Πονηρόπουλος παρέπεμπε σε κομπέρ από επιθεωρησιακό νούμερο, επιλογή που σύναδε με το ύφος του έργου. Τις Προστάτιδες δυνάμεις, ερμήνευσαν οι γυναίκες του θιάσου, με αίσθηση μπουρλέσκ, που δεν ευνοήθηκε τόσο από τα κοστούμια τους. Ανάλογη τόλμη θα μπορούσε να είχε ακολουθήσει και στους υπόλοιπους ρόλους.
Η γενικότερη αισθητική της παράστασης ταίριαζε πιο πολύ σε μια μουσειακή αναβίωση/φόρο τιμής σε παραστάσεις μνήμης από αυτές που συνηθίζει το ΚΘΒΕ, παρά για μια καίρια διαπραγμάτευση του υψηλού φρονήματος του Νεοέλληνα γύρω από την παράδοση της Επανάστασης του 1821.
Ωστόσο, η παράσταση Προστάτες δεν είναι ένα καθόλου εύκολο εγχείρημα, κι ας έχει ως δραματουργική βάση ένα κείμενο με κλισέ και τσιτάτα γύρω από την Επανάσταση. Οι ηθοποιοί χρειάζεται να αλλάζουν συνεχώς ρόλους, κοστούμια και προθετικότητα, ενώ μέσα σε μόλις 90 λεπτά επιχειρείται η παρουσίαση και ο σχολιασμός των σημαντικών Εθνοσυνελεύσεων και των πολιτικών διαπραγματεύσεων που προετοίμασαν και στη συνέχεια αποτίμησαν την Επανάσταση.
Ειδικά σήμερα, όπου η χώρα μας έχει περάσει μια δεκαετία στα όρια της φτώχειας και των μνημονίων, η έννοια των «προστάτιδων» χωρών, αποκτά ένα νέο νόημα κοιτάζοντας προς τα πίσω. Με άλλα λόγια, η δουλειά του Γ. Κιουρτσίδη και του θιάσου του μας καλεί να περάσουμε καλά με τα «πάθη» μας ως λαός και να δούμε τα τρωτά στοιχεία των ηρώων και των πολιτικών προσώπων που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους.
Info:
Η παράσταση «Προστάτες» παρουσιάζεται στην σκηνή «Σωκράτης Καραντινός» της Μονής Λαζαριστών μέχρι την Κυριακή 17 Απριλίου.