πρώτη δημοσίευση το texnes-plus.blogspot στις 3/7/16

«Αφήστε τον Βαρουφάκη και πιάστε τον Αναγνωστάκη!»

Πρεμιέρα με τον Πλούτο του Αριστοφάνη έκαναν τα φετινά Επιδαύρια, σε μετάφραση του Κώστα Γεωργουσόπουλου και διασκευή-σκηνοθεσία του Γιώργου Κιμούλη.

Ο Γιώργος Κιμούλης είχε μια συγκεκριμένη σκηνοθετική ιδέα για τον Πλούτο. Οι τέσσερις βασικοί ερμηνευτές, σαν άλλοι ήρωες του Μπέκετ στο Περιμένοντας τον Κοντό, ανέμεναν έξω από ένα θέατρο, με μόνη συντροφιά τους ένα δέντρο, μια ιτιά, «κλαίουσα», και τον γκιώνη της Επιδαύρου να μπερδεύεται με το ηχητικό περιβάλλον της παράστασης.

Τι ανέμεναν; Την ανάπτυξη, την ελπίδα, την πίστη σε ένα καλύτερο αύριο ή ακόμα και κάποιον θεατή να τους δώσει το έναυσμα...

Αντί για τα συνηθισμένα χορικά ο σκηνοθέτης ενέταξε, πολύ εμπνευσμένα, στην παράσταση σύγχρονα τραγούδια (σε στίχους του Ισάακ Σούση και μουσική του Γιώργου Ανδρέου), τα οποία ερμήνευσαν οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές (Κιμούλης, Μπέζος, Φιλιππίδης) και ο χορός – ο Γιάννης Μπέζος ξεχώρισε για τις γνωστές εξαιρετικές φωνητικές του ικανότητες.

Επιτυχημένο από σκηνοθετική άποψη ήταν το δέσιμο της ομάδας των πρωταγωνιστών.

Η ιστορία του Πλούτου ξεκίνησε και οι τρεις τους πυροδότησαν τη σκηνοθετική γραμμή που τους έβαλε στην πρίζα και τους ώθησε στη μέγιστη αξιοποίηση του ταλέντου τους.

Ο Πέτρος Φιλιππίδης στο ρόλο του αγράμματου και μικρονοϊκού δούλου Καρίωνα ήταν απολαυστικός. Με τα εκφραστικά του μέσα σε συνεχή εγρήγορση, ένιωθες να μην αφήνει λέξη να πέσει κάτω. 

Ο Γιάννης Μπέζος ως Χρεμύλος χάρη στο μοναδικό σκηνικό του ένστικτο και στην πείρα του εντυπωσίασε εξίσου.

Υποκριτικό δώρο της παράστασης ήταν ο Τάσος Γιαννόπουλος, ηθοποιός με γνήσια κωμική φλέβα, που έκλεψε τις εντυπώσεις με τις γρήγορες εναλλαγές και τις εξαιρετικές μεταμορφώσεις του στους πολλαπλούς του ρόλους. Ξεχώρισα τη γριά γαζέλα, σκηνή στην οποία μαζί με τους Μπέζο-Φιλιππίδη απογείωσαν την παράσταση και αξιοποίησαν στο μέγιστο την ενέργεια και την επικοινωνία τους. 

Ο Αλμπέρτο Φάις ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Νομίζω η καλύτερη σκηνική του εμφάνιση μέχρι σήμερα.

Το όλο εγχείρημα στηρίχτηκε και σε κάποιες ευκολίες, που συχνά βλέπουμε στα ανεβάσματα του Αριστοφάνη. Για παράδειγμα, στη διαμάχη Χρεμύλου-Πενίας, με το λαϊκισμό, σε πρώτο πλάνο, οι βωμολοχίες αναδείχθηκαν στο όπλο της σκηνής.

Αυτό όμως στην εποχή των παθών και της εξάντλησης του νεοέλληνα ίσως και να μπορεί να γίνει κατανοητό. Ειδικά όταν μιλάμε για Αριστοφάνη και για μια λαϊκή παράσταση και όταν το «Έλα να ζήσεις τη δική μου τη ζωή, να σφίξεις το ζωνάρι...» του πνιγμένου στα χρέη Αθηναίου του 5ου αιώνα π.Χ. βγαίνει από τη ζωή σου. Εξάλλου τα ιδεώδη και οι αστοχίες της Αθήνας, που κατάφερε να αποτυπώσει ο ποιητής στις έντεκα σωζόμενες κωμωδίες του, πάντα με λόγο κατεξοχήν πολιτικό και ενωτικό, μοιάζουν τραγικά επίκαιρα.

Ο Αριστοφάνης πρόλαβε να ζήσει τη Δημοκρατία του Περικλή, αλλά και τις πολλαπλές διαστρεβλώσεις της από όσους την ακολούθησαν. Πρόλαβε επίσης να γνωρίσει τόσο τα όνειρα της εξάπλωσης της Αθήνας σε άλλα μέρη όσο και τους μετέπειτα εφιάλτες – καταστροφή Αθηναίων στη Σικελία.

Η ελπίδα όμως της δημοκρατικής ουτοπίας, όπως αυτή εκφράστηκε κυρίως από τον Περικλή, και οι ιστορικές συνέπειες της πτώσης του φρονήματος των Αθηναίων, που από σπουδαίοι πολεμιστές έγιναν διεφθαρμένα ενεργούμενα καιροσκόπων, γέννησαν στον ποιητή μια ασίγαστη νοσταλγία για την «παλιά» Αθήνα των ηρώων και ένα μένος απέναντι στους καιροσκόπους και σε όσους επιλέγουν την εύκολη ζωή και τον πλούτο χωρίς μόχθο, όπως βλέπουμε και στη συγκεκριμένη κωμωδία.

Τα μέλη του χορού (Γκιζέλη Χριστέλα, Δαβάκη Βερόνικα, Ζησάκης Ευθύμης, Ζουγανέλης Αλέξανδρος, Κατσώλης Παναγιώτης, Μαούτσου Κατερίνα, Σπατιώτη Χριστίνα, Στασινοπούλου Ντένια, Τσαβά Ειρήνη, Τσιμπρικίδου Ελένη, Τσουρής Γιώργης, Χιώτης Χάρης), νεότεροι ηθοποιοί που έχουν όμως ήδη ξεχωρίσει, εδώ δεν είχαν τη δυνατότητα να δείξουν τις υποκριτικές τους ικανότητες, καθώς είχαν ελάχιστες ατάκες. Η παρουσία τους στη σκηνή ήταν έναντι μιας μουσικής μπάντας και αντιπροσώπευαν ένα μέρος του κοινού, ενώ κάποια στιγμή έγιναν και μαθητούδια...

Ναι, έγιναν τα μαθητούδια του σκηνοθέτη τους επί σκηνής, που αποφάσισε, κάπου στη μέση του έργου, να εξηγήσει τι έκανε ο Αριστοφάνης τότε, τι θα γίνει στο έργο μετά: «Προσέξτε στο τέλος του έργου...» Παράλληλα έβγαλε και ένα συγκινητικό μανιφέστο μέσα στη μελούρα: «Εσείς μην ακούτε τους μεγάλους, μπορείτε να αλλάξετε τον κόσμο...» Τέλος, πέρασε και ένα πολιτικό μήνυμα!

Μου ήταν δύσκολο να καταλάβω το σκηνοθετικό στόχο στο συγκεκριμένο σημείο. Είχε ήδη «μιλήσει» με πολλές –έως πάρα πολλές– φράσεις, συμβολισμούς και κινήσεις για όλα αυτά. Γιατί έπρεπε να βγει να μας τα πει με φωνή που έτρεμε; Πρωτοβουλία που υποτιμούσε και τη νοημοσύνη του κοινού. 

Ποια η ανάγκη για κάτι τέτοιο; Είχε ήδη ακουστεί το «Φέρτε πίσω σ’ εσάς τον εαυτό σας». Το ρεφρέν του βασικού τραγουδιού της παράστασης ήταν το «Έχω χώρα που μπορεί, έχω χώρα που μιλά, όχι χώρα που μετρά». Ο Γιάννης Μπέζος είχε ερμηνεύσει μοναδικά στο αργολικό κοίλον «Θα παίξω εμβατήρια για όσα δεν λέγονται στην ώρα τους και καίγονται…» Η παράσταση ήταν σύγχρονη και περιείχε όλων των ειδών τα σχόλια, από την Euroland μέχρι τη Διεθνή Νόμιμη Τοκογλύφα (Λαγκάρτ στο ρόλο της Πενίας), το «Χτύπα σαν άντρας», τον Αναστασιάδη, τον Αμβρόσιο, τo Brexit, τα πλαστά πτυχία και τις λίστες. 

Πάνω από όλα τι ανάγκη υπήρχε για εγωκεντρικούς μονολόγους όταν ακούστηκαν στο φινάλε οι στίχοι του Μανόλη Αναγνωστάκη;