Σε διπλό θεατρικό ταμπλό συναντάμε, αυτή τη σεζόν, την Ειρήνη Μελά. Η ταλαντούχα ηθοποιός υποδύεται τη μάνα στο ομώνυμο σκοτεινό παραμύθι για ενηλίκους του Σταμάτη Πακάκη στο Faust. Παράλληλα, βρίσκεται σε εντατικές πρόβες για την παράσταση «Η εξομολόγηση της υπηρέτριας Τσερλίν» του Χέρμαν Μπροχ, σε σκηνοθεσία Μαρώς Τριανταφύλλου στο Studio Μαυρομιχάλη (Πρεμιέρα 19/11).

Το κείμενο συναντάμε στο πέμπτο κεφάλαιο του εμβληματικού και τραγικά επίκαιρου μυθιστορήματος «Οι αθώοι», το οποίο έγραψε ο  Μπροχ, έναν χρόνο πριν πεθάνει το 1950.

Λίγες μέρες, πριν φορέσει το κουστούμι της μοχθηρής κι ανταγωνιστικής υπηρέτριας με την πολύπλοκη προσωπικότητα, Τσερλίν, η ηθοποιός μίλησε στο texnes-plus για τον φασισμό, την ελευθερία της βούλησης κι όλα όσα σημαίνει για την ίδια αυτός ο ρόλος. 

«Ο  κάθε ένας μας κρύβει έναν μικρό ή μεγάλο φασίστα μέσα του. Το κτήνος μέσα μας.  Το θέμα είναι πόσο θέλει ο κάθε ένας να "θρέψει" αυτό το κτήνος ή να το αφήσει να πεινάσει και να σβήσει σιγά- σιγά», σημειώνει μεταξύ άλλων η ηθοποιός.

 

 

Ειρήνη Μελά: Δυστυχώς, τώρα, μοιάζει πολύ. Δεν ήταν έτσι πριν λίγο καιρό...  Με το σύστημα που κυβερνούσε τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, με τις τόσες αδικίες στον άνθρωπο, με την τρομοκρατία προς τον άνθρωπο, την άνοδο φασιστικών συμμοριών, την άνιση κατανομή του πλούτου, την ανεργία - θα μπορούσα να περιγράφω και να συνεχίσω να γράφω για αυτήν την άδικη ζωή που ζούσαμε - ο κόσμος είχε αρχίσει να δυσανασχετεί και να "επαναστατεί",  τουλάχιστον, στη σκέψη του για μια άλλη πιο δίκαιη καθημερινότητα και ζωή.  Η "αριστερά" ή οι άνθρωποι με αριστερή σκέψη ξεσηκώθηκαν και πάλεψαν για κάτι καλύτερο. Δυστυχώς, αυτό το καλύτερο - στον βαθμό που θα θέλαμε - δεν ήρθε. Δεν θα μπω στη διαδικασία του «ποιος φταίει και τι θα μπορούσε να γίνει», «τι έφταιξε» κ.τ.λ. αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Πάντως δεν ήταν αυτό που πίστεψε, ή που οραματίστηκε, ή που φαντάστηκε ο περισσότερος κόσμος.  Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να "καθίσει" ο κόσμος. 

Τώρα, λοιπόν, αυτό που λέτε στην ερώτησή σας να "μην συμμετέχει στα πολιτικά δρώμενα" συμβαίνει.  Είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε μια κοινωνία. Να μην ενδιαφέρεται, να "μην ασχολείται" . Αυτό δίνει χώρο στο θηρίο που κρύβει μέσα του ο άνθρωπος να φανερωθεί. Στον φασισμό.  Με τη γενική του τρομακτική έννοια, αλλά και με την ατομική του έννοια. Ο  κάθε ένας μας κρύβει έναν μικρό ή μεγάλο φασίστα μέσα του. Το κτήνος μέσα μας. Το θέμα είναι πόσο θέλει ο κάθε ένας να "θρέψει" αυτό το κτήνος ή να το αφήσει να πεινάσει και να σβήσει σιγά- σιγά.

 

 

Ειρήνη Μελά:  Δεν ήταν πολύ δύσκολο να την προσεγγίσω και να την καταλάβω για να μπορέσω, τελικά, να την ερμηνεύσω.  (Το δύσκολο και το στοίχημα είναι κατά πόσο την ερμηνεύω καλά τελικά  ως ηθοποιός εννοώ). Είναι μια γυναίκα, η οποία υπάρχει γύρω μας. Υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει, όσο ισχύει αυτό που είπα πιο πάνω κι όσο η παιδεία αυτού του τόπου είναι στο επίπεδο που είναι.  Για το τι είμαστε, τι γινόμαστε τελικά, ευθύνεται η παιδεία ενός τόπου. Σύμφωνα με αυτήν την παιδεία μεγαλώνει μια μάνα το παιδί της, ένας πατέρας, ένα σχολείο, μια θρησκεία, μια κοινωνία, μια πολιτική. Είναι πια στο χέρι του κάθε ενός να μορφωθεί πραγματικά κι από πηγές αμερόληπτες, να καλλιεργήσει τον εαυτό του και να θέλει να αναδείξει τη φωτεινή πλευρά του ανθρώπου κι όχι την σκοτεινή. 

Η "ΤΣΕΡΛΙΝ" δεν κάνει αυτό. Το αντίθετο, ακριβώς, κάνει. Μένει μέσα στον μικρόκοσμο του σπιτιού, στους "τοίχους της" και παλεύει να ζήσει μέσα από τις ζωές των άλλων. Των "καλύτερων" κατά τη δική της άποψη.  Οι "καλύτεροι" γι’  αυτήν είναι όσοι έχουν εξουσία. Πολιτική, κοινωνική, χρηματική. Θέλει να τους εξουσιάσει, λοιπόν, αυτούς και να πάρει τη θέση τους. Να συνεχίσει να είναι το ίδιο πράγμα μ’ αυτούς όμως. Απλά να πάρει τη θέση τους.  Δεν έχει φυσικά ταξική συνείδηση. Μόνο να καταστρέψει και να πάρει την εξουσία θέλει. Την εξουσία του σπιτιού, όμως. Τόσο φτηνές είναι οι επιθυμίες της.  Θέλει να γίνει η "κυρία" του σπιτιού στη θέση της κυρίας της. Είναι, λοιπόν, "ανθρώπινα" όλα αυτά κι έτσι ένας ηθοποιός μπορεί να τα προσεγγίσει, αν έχει εξασκήσει την παρατηρητικότητα του, τη γνώση του και την πολιτική του σκέψη. Μετά "ψαχουλεύει" στις πιο κρυφές πτυχές μέσα του και στις πιο σκοτεινές και πάντα βρίσκει κάπου να "ακουμπήσει" στον ρόλο. Σημαντικός ο ρόλος του σκηνοθέτη, όμως. Καθοριστικός. Η ανάλυση που κάναμε με τη Μαρώ Τριανταφύλλου, η οποία σκηνοθετεί την παράσταση ήταν εξαιρετική από πλευράς της. Με καθοδήγησε στο κάθε βήμα μου. 

 

 

Νομίζω ότι η "ΤΣΕΡΛΙΝ", "βάζει" δικαιολογίες για κάθε πράγμα που κάνει για να μην πιστέψει πόσο διεστραμμένος είναι ο χαρακτήρας της, οι σκέψεις της κι οι πράξεις της. Ο πόθος της για εξουσία είναι τόσο μεγάλος που της χρειάζεται κάτι τέτοιο. Αυτό δεν κάνουν όλοι, όμως, όσοι έχουν φασιστικές συμπεριφορές;  Βλέπουμε μέσα στο έργο, πάντως, κάποια "φωτεινά" σημεία του μυαλού της. Κάποια αποφθέγματα που λέει η ίδια για τη ζωή, κάποιες φορές, κάποιες σοφίες, που σε ξαφνιάζουν! Εκεί έρχεσαι και λες ότι έχει ή είχε τις προδιαγραφές για να γίνει ένα φωτεινό πλάσμα, γιατί καταλήγει έτσι; Γιατί επιλέγει να καταλήξει έτσι; Αυτό το ζοφερό, καταστροφικό πλάσμα, οπότε καταλήγω, πάλι, στο ότι κάποιος επιλέγει να γίνει "κακός"  και βάζει τις δικαιολογίες του. Μένει στην αμάθειά του, στην ημιμάθειά του και στο βόλεμά του, γιατί αυτό τον συμφέρει. Αλλιώς, πάλι, θα αναφερθώ στην ευθύνη της πολιτείας και της παιδείας. 

 

 

 Φυσικά κι είμαστε ένοχοι. Πολύ ένοχοι και καθόλου αθώοι. Είμαστε το πρόσωπο της αυριανής κοινωνίας. Φέρουμε στον κόσμο παιδιά, τα οποία αύριο θα είναι ενήλικες, θα πρέπει να αποφασίσουν για τη ζωή που θέλουν, θα πρέπει να φτιάξουν τον κόσμο που θέλουν. Αυτό το "θέλουν" το διαμορφώνουμε εμείς. Είμαστε, καλώς ή κακώς, το παράδειγμα. Αν είμαστε απαθείς και θεατές θα φτιάξουμε μια απαθή και γεμάτη θεατές κοινωνία, όπου άλλοι θα κινούν τα νήματα για μας κι εμείς, απλά, θα δυσανασχετούμε.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια αύξηση των ποσοστών των ακροδεξιών κομμάτων παγκοσμίως. Κατά τη γνώμη σας γιατί συμβαίνει αυτό, ενώ οι άνθρωποι γνωρίζουν την ιστορία. 

Ειρήνη Μελά:  Η αύξηση των ποσοστών των ακροδεξιών κομμάτων, παγκοσμίως, είναι γεγονός όπως και ο εκφασισμός της κοινωνίας μας.  Ο άνθρωπος έχει ξεχάσει πως είναι να ζει ελεύθερος. Να έχει την ελεύθερη βούληση.  Έμαθε να τον καθοδηγούν, τις περισσότερες φορές με σκληρότητα, με απολυταρχικότητα. Έζησε δικτατορίες, φασισμούς. Δεν θυμάμαι να έζησε ελεύθερα. Αυτό αν έγινε, έγινε πολύ- πολύ παλιά. Ο άνθρωπος στα δύσκολα ανατρέχει  σ’ αυτό που ξέρει, σ’ αυτό που του είναι οικείο. Στην "ασφάλειά" του. Πως να διαχειριστεί κάτι που του είναι άγνωστο;  Η ελευθερία είναι άγνωστη. Δεν ξέρει τι να την κάνει.  Επιλέγει,  λοιπόν, τη  σκληρότητα που γνωρίζει,  που έχει και κάποια καλά, κατά την κρίση του.  "Θέλει αρετήν και τόλμη η ελευθερία…" 

 

 Είναι μια "αυθαιρεσία" πολύ έξυπνη και πολύ χρήσιμη για την παράσταση που αναδεικνύει αυτό που θέλει να αναδείξει η σκηνοθέτις, η Μαρώ. Η "κυρία που τραγουδά και αδιαφορεί" είναι η ίδια η αστική τάξη. Μια συγκεκριμένη αστική τάξη που βοήθησε, στήριξε κι αυτή πολύ στην άνοδο του φασισμού.  Η παρουσία, λοιπόν, αυτή όχι μόνο βοήθησε κι επηρέασε την ερμηνεία μου ως ηθοποιό, αλλά νομίζω ότι την αναδεικνύει κιόλας. Επίσης, να πω εδώ ότι η Αιμιλία Ράπτη, η οποία υποδύεται αυτήν την "κυρία" είναι εξαιρετική κι έχει υπέροχη φωνή.

 

 

 Ναι, δεν είναι η πρώτη μας φορά. Με τη Μαρώ έχουμε πολύ καλή χημεία. Ως καλλιτέχνες και ως άνθρωποι. Αυτό είναι υπέροχο, όταν συμβαίνει στο θέατρο.  Είναι πολύ σημαντικό για μένα να "μιλάω την ίδια γλώσσα" με τους ανθρώπους, με τους οποίους που συνεργάζομαι στο θέατρο. Να έχουμε κοινούς ηθικούς, αξιακούς κώδικες κατ’ αρχήν. Όταν βλέπεις ότι μέσα σ’ αυτά έρχεται να προστεθεί κι ίδια "ματιά" στο θέατρο και στο γιατί κάνει κανείς θέατρο, τότε νιώθεις τυχερός.  Η Μαρώ έχει μια βαθειά γνώση πάνω στην λογοτεχνία, κάνει μια εξαιρετική ανάλυση χαρακτήρων - ρόλων και καθοδηγεί με ακρίβεια τον ηθοποιό.  "Παίζει" με εναλλαγές συναισθημάτων μέσα στην ίδια πρόταση.  Πολλές φορές στη ζωή μας αλλιώς ξεκινάμε να πούμε κάτι και μέσα στην ίδια πρόταση αλλιώς καταλήγουμε. Με διαφορετικά συναισθήματα εννοώ. Αυτό το ξέρει πολύ καλά να το δουλεύει η Μαρώ κι είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον για μένα από τη θέση του ηθοποιού. Αναδεικνύεται το κείμενο έτσι κι αυτό που θέλει να πει ο συγγραφέας. Τίποτα δεν είναι μονότονο, ίδιο σε εκφορά λόγου, όλα "ισορροπούν" σε μια "ανισορροπία" συναισθημάτων.  Πιστεύω και αγαπώ τη Μαρώ. Το λέω γιατί το ξέρει κι η ίδια. Ονειρευόμαστε και "μαγειρεύουμε" κι άλλα πράγματα για το θέατρο που τόσο αγαπάμε και οι δυο. 

 

 

 Στο "ΜΑΝΑ" του Σταμάτη Πακάκη ερμηνεύω τη Μάνα.  Μια Μάνα ιδέα, με όλα της τα αρνητικά και κάποια θετικά.  Ίσως, ελάχιστα θετικά. Ο Σταμάτης είναι ένας νέος ταλαντούχος άνθρωπος. Έχω χαρεί τόσο που τον έχω γνωρίσει και που συνεργάζομαι μαζί του. Είναι αυτό που λέμε η "ελπίδα" που φορτώνουμε τους νέους.  Όμως αυτό το παιδί είναι πράγματι ταλαντούχο και πιστεύω πως θα κάνει εξαιρετικά πράγματα στην τέχνη του.  Η παράσταση "ΜΑΝΑ" είναι ένα σκοτεινό παραμύθι για ενήλικες. Το έχει γράψει ο Σταμάτης, το έχει σκηνοθετήσει, έχει γράψει στίχους και μουσική και στην παράσταση υποδύεται τον "Υπνο".  Δεν θέλω να πω κάτι περισσότερο, απλά προσκαλώ και προκαλώ τον κάθε έναν να έρθει να δει αυτήν την παράσταση.  Κάθε Παρασκευή στις 9, λοιπόν, στο θέατρο Faust.

 

 

Επόμενα επαγγελματικά σχέδια; Προς το παρόν δεν κάνω σχέδια. Είναι μια πολύ γεμάτη και δημιουργική περίοδος για μένα θεατρικά και την απολαμβάνω.  Πρέπει να μένουμε στη "στιγμή" και να την γευόμαστε. Να μην τρέχουμε, να μην προσπερνάμε στιγμές, καταστάσεις κι ανθρώπους σ’ αυτήν την ζωή. Είναι τόσο μικρή για κάτι τέτοιο και δεν της αξίζει!

 

 

• Η «ΜΑΝΑ» σε κείμενο και σκηνοθεσία του Σταμάτη Πακάκη, Παρασκευή στις 21:00 στο Faust. 

• «Η εξομολόγηση της υπηρέτριας Τσερλίν» του Χέρμαν Μπροχ, σε σκηνοθεσία Μαρώ Τριανταφύλλου, κάνει πρεμιέρα στο Studio Μαυρομιχάλη στις 19 Νοεμβρίου κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15